عزت الدوری؛ سایه صدام
عزت ابراهیم الدوری یکی از پررمز و رازترین شخصیت‌های سیاسی و نظامی در تاریخ معاصر عراق به‌شمار می‌رود؛ فرمانده‌ای که مرد شماره 2 نظام عراق در عصر صدام به‌شمار می‌رفت اما پس از اشغال خاک این کشور توسط آمریکایی‌ها هرگز محل اقامتش کشف نشد. با وجود آنکه عزت الدوری نزدیک به 2دهه از انظار عمومی دور بوده اما منابع متعددی درباره تأثیرگذاری او بر تحولات نظامی و امنیتی عراق طی سال‌های گذشته سخن می‌گویند. او چه پیشینه‌ای در تاریخ سیاسی عراق دارد؟ چگونه برخلاف سایر سران نظام صدام تا‌کنون مخفیانه به حیات خود ادامه داده و چرا حالا بار دیگر نامش به محافل سیاسی عراق بازگشته است؟
فرمانده صوفی
الدوری ازجمله نظامیان اصلی بود که در کودتای 1968 عراق نقش اساسی داشتند؛ گفته می‌شود او سوار بر دومین تانکی بود که همزمان با سقوط دولت وقت وارد قصر ریاست‌جمهوری در بغداد شد. به نوشته نیویورک‌تایمز، الدوری دست‌کم از همان سال تا پیش از سقوط نظام عراق، ازجمله نزدیک‌ترین شخصیت‌ها به صدام حسین بوده است. او طی این سال‌ها با سرعت قابل توجهی در ساختار حاکمیت عراق رشد کرد؛ از وزارت کشاورزی گرفته تا وزارت کشور، ریاست بر حزب بعث و البته معاونت دائمی صدام. تمام اینها در حالی است که به گواه منابع عراقی و غیرعراقی، عزت الدوری یک انسان درویش‌مسلک بوده است! به گزارش شبکه الجزیره، او پیش از ورود به ساختار نظامی، شیفته فرقه نقشبندیه شده و همواره روابط خود را با مشایخ این فرقه در عراق و مخصوصا کردستان حفظ کرد. بر این اساس، عزت الدوری در نظام سکولار عراق، یکی از حلقه‌های اصلی ارتباط با برخی نیروهای اسلامگرا و کرد نیز به‌شمار می‌رفت. این فرمانده عراقی همچنین روابط بسیار تنگاتنگی با عربستان سعودی و اردن داشته است؛ روابطی که به‌نظر می‌رسد نقش مهمی در پنهان‌ماندن وی از انظار عمومی پس از سقوط نظام صدام ایفا کرد.
اشغال عراق و پنهان شدن الدوری
عزت الدوری با وجود نقش بسیار پررنگ در حاکمیت عراق، پس از سقوط نظام صدام به شکل عجیبی از صحنه پنهان ماند و برخلاف سایر چهره‌های شاخص دولتی و نظامی در نظام پیشین، هیچ‌گاه دستگیر و یا کشته نشد. طی این سال‌ها تنها راه ارتباط الدوری با افکار عمومی، چند فایل صوتی بوده است. او مدتی پس از اشغال کامل خاک عراق، مجموعه‌ای را تحت عنوان «فرماندهی عالی جهاد و آزادی» تاسیس کرد؛ مجموعه‌ای که به گفته مقامات دولت‌های عراق، نقش مهمی در ناامن ساختن مناطق مختلف این کشور طی سال‌های گذشته داشته و بعدها نیز به «ارتش نقشبندیه» مشهور شد.
در سال2014 و پس از سقوط حیرت‌آور شهر موصل به‌دست داعش، یک فایل صوتی منتسب به عزت الدوری منتشر شد که در آن از تمام حامیان و وابستگان نظام صدام خواسته بود برای آزادسازی خاک عراق به داعش بپیوندند. منابع مختلفی در احزاب سیاسی عراق، ازجمله حزب‌الدعوه (شیعیان مخالف صدام) معتقدند عزت الدوری با جمع‌آوری نیروهای امنیتی و اطلاعاتی بازمانده از نظام صدام به شکل‌گیری و ظهور داعش کمک کرده است. رسانه‌های عراق تا‌کنون چندین‌بار خبر مرگ عزت الدوری را منتشر کرده‌اند اما این اخبار هربار پس از مدتی به‌واسطه بیانیه حزب بعث و یا حتی انتشار یک فایل صوتی جدید از الدوری تکذیب شده است. درباره محل اختفای وی نیز نظریات مختلفی وجود دارد، برخی منابع امنیتی از حضور الدوری در مناطق تحت سیطره داعش، ازجمله استان‌های موصل و رمادی طی سال‌های 2014 الی 2018 سخن گفته‌اند. ائتلاف دولت قانون اما پیش از اینها در گزارشی از حضور الدوری در مناطق صحرایی مرزی میان عراق و سوریه خبر داده بود. برخی احزاب و رسانه‌ها نیز با رد فرضیه «زندگی زیرزمینی» الدوری، فرضیه حضور او در یکی از کشورهای عربستان سعودی، اردن و یا امارات را مطرح کرده‌اند. در این زمینه باید توجه داشت که بخش عمده افسران میانی نظام صدام پس از سقوط عراق، این کشور را به مقصد اردن و امارات ترک کردند. با وجود این اما هر 3کشور مذکور، اتهامات مطرح‌شده درباره میزبانی از الدوری را بارها تکذیب کرده‌اند.
بازگشت به صحنه و احتمال کودتا
طی سال‌های گذشته همواره احزاب اسلامی عراق نسبت به تحرکات نیروهای بازمانده از نظام صدام هشدار داده بودند، اما این هشدارها پس از روی کار آمدن مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفته است. به‌ویژه که ظرف ماه‌های گذشته، برخی چهره‌های نظام سابق با فشار دولت جدید عراق از زندان آزاد شدند. بر همین اساس باقر الزبیدی، وزیر کشور سابق و ازجمله سران مجلس اعلای اسلامی روز گذشته با انتشار مقاله‌ای، رسما درباره احتمال وقوع کودتای نظامی در عراق به فرماندهی عزت الدوری هشدار داد. در این مقاله که با عنوان «کودتای نظامی آتی در عراق» در رسانه‌های مختلف منتشر شده آمده است: ازسر‌گیری تحرکات شاخه نظامی حزب بعث همزمان با نشانه‌های متعددی که گویای توطئه قدرت‌های غربی و آمریکایی است، احتمال برنامه‌ریزی برای یک کودتای نظامی را افزایش داده است. البته این مقاله صرفا محدود به طرح نظریاتی توطئه‌آمیز نبوده و اطلاعات قابل توجهی نیز در آن منتشر شده است. برای مثال در بخش دیگری از این مقاله آمده: تحرکات نیروهای موسوم به نقشبندیه در مناطق شمالی استان دیالی که از دسترس تمام نیروهای امنیتی عراق دور مانده بیش از هر زمان دیگری شدت گرفته است. این نیروها زیرنظر سران سابق حزب بعث در اقلیم کردستان و حمایت‌های مالی 2کشور عربی به‌دنبال مداخله نظامی در حاکمیت جدید عراق هستند. مقامات رسمی دولت عراق تا‌کنون واکنشی به این مقاله و همچنین ابراز نگرانی‌های مشابه برخی احزاب درباره بازگشت حامیان حزب بعث به بغداد نداشته‌اند.
در همینه زمینه :
