چه‌کسی صدای مردم را می‌شنود؟

فرزانه آئینی- روزنامه نگار

«شنیدن صدای مردم» این روزها به معیار و سنجه‌ای برای مردمی و مؤثر‌بودن و حتی تحرک مسئولان ارشد کشور بدل شده است؛ سنجه‌ای که میدان عملش سفرهای استانی و حضور در اجتماعات کوچک و بزرگ مردمی است. از نگاه حامیانش شنیدن صدای مردم و آشنایی با مشکلات آنها بعد الزام‌آور مدیریت است. مخالفانش اما این روند را اقدامی پوپولیستی می‌دانند و می‌گویند حرکت بر موج و خواسته‌های عامه ‌عایدی جز در‌جا‌زدن بر سر مسائل کوچک ندارد و ماحصلش هم افزایش توقع مردم در پرداختن به امور مطلوب آنهاست و هم خالی‌شدن روند از اقدامات کارشناسانه و چشم‌اندازهای توسعه‌ای.
داستان سفرهای استانی و حضور مسئولان میان خیل مردم اغلب نیازمندی که به استقبالشان می‌آیند، داستان دیروز و امروز نیست و روندی ریشه‌دار است‌ که البته قریب به 13سال است این روند به میدانی برای رقابت مدیران بدل شده است.
اگرچه در ادوار گذشته سرکشی و بازدید از مناطق مختلف کشور و دیدار مردم شهرهای دور و نزدیک پایتخت اغلب در ایام انتخابات یا به مناسبت‌های خاصی مثلا برگزاری افتتاحیه‌ای یا کلنگ‌زنی مجموعه‌ای صورت می‌گرفت اما با روی کار آمدن دولت نهم و ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد که سودای ساده‌زیستی و مردمی‌بودنش به مذاق مردم خوش آمده بود، این سفرها و دیدارهای مردمی وارد مسیر دیگری شد؛ مسیری که به سمت پول‌پخشی و بعضا آذوقه‌ پخش‌کردن میان مردم نیازمند و آنهایی که به استقبال می‌آمدند تغییر ماهیت داد؛ مسیری که هر‌چند به دلایل اوضاع بد اقتصادی کشور نتوانست سبک کمک‌های نقدی را ادامه دهد، اما حضور در بین اجتماع مردمی و شنیدن صحبت‌های مردم و براساس آن اظهارنظر کردن‌ را چنان به اصل بدل کرد که دیگر مدیران یادشان رفت که وظیفه مدیر، مدیریت و دیدکارشناسانه است. به هر روی، اگرچه رویکرد احمدی‌نژاد سال‌هاست که مذمت می‌شود، اما میراث او همچنان محور اتکای دیگر مسئولان باقی مانده و هرکه داعیه تلاش و مردمی‌بودن دارد، با هیأتی همراه می‌شود و استانی و شهری و روستایی را نشانه می‌گیرد و بعد در میان مردم حاضر می‌شود و شکواییه آنها را می‌شنود؛ داعیه‌ای که در قریب به یک‌سال گذشته چنان اوج گرفته که به محل رقابت و معیار مردمی‌بودن روسای 3 قوه بدل شده است و همزمان روسای قوا را راهی گوشه و کنار کشور می‌کند تا در دیدار‌های مردمی، مشکلات کشور را بشناسند و برای رفع آن گام بردارند.
قریب به 2 ماه گذشته مدام خبر سفر رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه به استان‌های مختلف کشور سر تیتر خبرهای داخلی شده است؛ سفرهایی که شاید به واسطه کار اجرایی قوه مجریه و مدیران اجرایی و در رأس آن رئیس‌جمهور، خیلی در سطح کاری رئیس‌جمهور بی‌ربط جلوه نکند اما رفت‌وآمد روسای قوای دیگر ازجمله قوه قضاییه و قوه مقننه – چه در زمان علی لاریجانی و چه در دوره فعلی و ریاست محمدباقر قالیباف – کمی بیش‌فعالانه می‌نمایاند؛ سیاستی که هرچه به انتخابات ریاست‌جمهوری‌1400 نزدیک‌تر می‌شویم، رنگ و بوی سیاسی و تبلیغاتی می‌گیرد؛ به‌ویژه اینکه حسن روحانی که فرصتی برای حضور در این انتخابات ندارد با شیوع کرونا‌ویروس هرچه دیدار مردمی و سفر استانی داشت را لغو ‌و اعلام کرد به‌دلیل مخالفت ستاد ملی مقابله با کرونا که مسئولیتش بر عهده شخص رئیس‌جمهور است، از حضور در تجمعات صرف‌نظر می‌کند؛ حتی اگر در جمع نمایندگان مجلس باشد یا به صدا در‌آوردن زنگ نمادین شروع سال تحصیلی در مدرسه‌ای با جمعیت محدود و مشخص.

 رئیس قوه قضاییه؛ هر ‌ماه یک سفر
در نقطه مقابل روحانی، روسای قوه مقننه و قوه قضاییه پرچمدار شنیدن صدای مردم شده‌اند و براساس آن در حوزه‌های تحت ریاستشان حکم می‌رانند. ابراهیم رئیسی در قریب به 18ماهی که از روی کار آمدنش می‌گذرد، 17سفر استانی داشته و تقریبا هر ‌ماه به یک استان سفر کرده است و در جمع مردمی استان بر اساس نیاز و مطالبه مردم در حوزه استحفاظی‌اش حکم می‌دهد؛ چنان‌که در سفر اخیر به اردبیل حکمی 6بندی برای رسیدگی به مطالبات مردم در واگذاری شرکت کشت و صنعت مغان را صادر کرد. سیاست رئیسی، رسیدگی به مشکلات بیکاران و جلوگیری از تعطیلی کارخانه‌ها در این سفرهاست؛ موضوعی که گاهی با اعتراض و گلایه مشاوران رئیس‌جمهور ازجمله حسام‌الدین آشنا هم همراه شده ‌است.

مکث
مجلس باید در میان مردم باشد
در آن سوی میدان هم محمدباقر قالیباف که یک‌ماهی است سفرهای استانی‌اش را کلید زده، نظارت بر اجرای قانون و قانون‌نویسی بر اساس نیاز مردم را محرک این سفرها اعلام کرده است. در روزهایی که مردم و حتی مسئولان – منهای هیأت دولت – روحانی را از قاب تلویزیون می‌بینند، او در تجمع‌های مردمی بدون رعایت فاصله اجتماعی قرار می‌گیرد تا صدای مردم را بشنود؛ صدایی که شنیدن آن خیلی نیاز به صحبت رودررو با مردم هم در فصل کرونا ندارد و نوسانات بازار طلا و ارز و رقم رو به رشد تورم و نرخ رو به ازدیاد بیکاری راوی شرایط و مطالبات مردمی است! موضوعات عیانی که توجیه قالیباف برای رفتن در اجتماعات مردمی را با نقدهای صاحب‌نظران روبه‌رو کرده؛ چنان‌که او را شخصا به واکنش واداشت و سبب شد دست به قلم شود و در حساب شخصی‌اش در اینستاگرام بنویسد: «برخی انتقاد می‌کنند چرا در جمع مردم حضور پیدا می‌کنید زیرا این موضوع به پروتکل‌های بهداشتی آسیب می‌زند. وقتی در خوزستان جنگ بود، باید جانمان را کف دست می‌گرفتیم و می‌رفتیم. مگر در دوران دفاع‌مقدس که سرزمینمان در خطر بود، جان بر کف پشت خاکریزها نمی‌ایستادیم؟ امروز نیز جنگ اقتصادی است، مردم در سختی هستند و صدایشان شنیده نمی‌شود. مجلس باید در میان مردم باشد و نمی‌توانیم به هر بهانه‌ای بگوییم این امر امکان‌پذیر نیست و این وظیفه را به آینده‌های نامعلوم موکول کنیم.»