تولید استارتاپی و پیچیده واکسن نوترکیب آنفلوآنزا در کشور

خبر تولید انبوه واکسن آنفلوآنزا تا آذر امسال در کشور، اواخر هفته گذشته سروصدای زیادی به پا کرد. ‌سورنا ستاری، معاون علمی‌ رئیس‌جمهوری ایران روز پنجشنبه در جریان افتتاح مجازی پویشی موسوم به «تدبیر و امید برای جهش تولید» از تولید ۵ واکسن انسانی تا پایان دولت توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپی خبر داد و گفت: شرکت دانش‌بنیان تولید‌کننده واکسن سرطان دهانه رحم، تا آذر‌ماه بخشی از واکسن آنفلوآنزا را هم تولید می‌کند و از سال آینده مشکلی برای تامین آن نخواهیم داشت.
مصطفی قانعی، دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاون علمی ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: این واکسن داخلی یک واکسن نوترکیب است و ‌تست انسانی احتمالا اواخر مهر‌ماه ‌شروع می‌شود و درصورت مثبت‌بودن نتایج یک ‌ماه پس از آزمایش، تولید می‌شود. به گفته قانعی، با استفاده از این روش و بدون استفاده‌ از تخم‌مرغ هم‌اکنون تنها آمریکا این نوع واکسن آنفلوآنزا را تولید می‌کند که به همین‌خاطر ایران توانایی صادرات این واکسن را هم خواهد داشت. در ماه‌های اخیر به‌خاطر بیماری کووید-۱۹ ترس از ابتلا به آنفلوآنزا در عموم مردم افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که در سال‌های گذشته به هیچ عنوان این میزان از تقاضا برای واکسن وجود نداشت. با توجه به فرایند پیچیده ساخت واکسن، قیمت آن نیز افزایش می‌یابد. در روش معمول و عام جهانی واکسن آنفلوآنزا در تخم‌مرغ‌های بدون پاتوژن با سن 11 تا 12روز تولید می‌شود. اما روش‌های خالص‌سازی ویروس و واکسن با تکنولوژی روز بهبود یافته و توانسته‌اند پروتئین‌های حساسیت‌زای تخم‌مرغ و واکنش‌‌های آلرژیک ناشی از آن را، به‌حداقل برسانند. با این حال، هنوز واکسن‌های تولید‌شده به وسیله تخم‌مرغ برای افراد دارای حساسیت به ماده قابل تزریق نیست. در سال‌۲۰۱۲، سازمان غذا و داروی آمریکا، واکسن‌های تولیدشده با استفاده از روش‌های کشت ویروس درون سلول و همچنین دی‌ان‌ای نوترکیب را تأیید کرد.
این همان روشی است که حالا نخبگان حوزه بیوتکنولوژی کشور هم توانسته‌اند پیاده‌سازی کنند که به گفته دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری می‌تواند قیمت تمام‌شده واکسن در داخل را به‌خاطر نیاز نداشتن به تخم‌مرغ کاهش دهد و زمان تولید آن را کمتر کند.
در سایت سازمان بهداشت جهانی و سایر منابع معتبر آماری، برآورد به‌روزی از میزان تولید واکسن وجود ندارد. باتوجه به جهش مداوم ویروس آنفلوآنزا، واکسن این بیماری باید با توجه به ژنوم جدید ویروس تولید و برای تزریق در دسترس گروه‌های حساس جامعه قرار داده شود. با توجه به روند افزایش ظرفیت تولید واکسن و تلاقی همه‌گیری کرونا و افزایش حساسیت عمومی، میزان تولید افزایش پیدا کرده است. ‌ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت چندی پیش گفته بود که میزان واکسن تولیدی در جهان تنها ۸۰۰‌میلیون است؛ یعنی اگر پیش‌بینی‌ها درست باشد، در کل دنیا ۱۰‌درصد جمعیت، واکسن را تزریق خواهند کرد.