درگذشت امیر کویت و مسئله جانشینی

تلویزیون دولتی کویت عصر روز گذشته با قطع برنامه‌های جاری خود، خبر درگذشت شیخ صباح الاحمد الجابر المبارک الصباح، امیر این کشور در 91سالگی را اعلام کرد. او پانزدهمین امیر در تاریخ سرزمین کویت و پنجمین امیر بعد از استقلال کویت از استعمار بریتانیا بود. مهم‌ترین پیشینه شیخ‌صباح پیش از رسیدن به منصب امارت کویت، وزارت خارجه به‌شمار می‌رود. او طی 4دهه مدیریت وزارت خارجه را بر عهده داشت و بر همین اساس، بسیاری از رسانه‌ها او را با عنوان سردار دیپلماسی توصیف می‌کردند. جالب آنکه مشی دیپلماسی همواره با او باقی ماند، تا جایی که در حل دیپلماتیک بسیاری از مناقشات منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس طی 2دهه گذشته نقش مؤثری داشت. شیخ‌صباح پس از وفات امیر سابق کویت ولیعهد نبود، اما به‌دلیل وضعیت جسمی وخیم ولیعهد وقت، پس از رایزنی‌های فشرده مجلس امت کویت در سال2006 به‌عنوان امیر این کشور برگزیده شد.
در دوران شیخ‌صباح، اصلاحات اجتماعی قابل توجهی، به‌ویژه در حوزه زنان در کویت به وقوع پیوست؛ از اعطای حق رأی گرفته تا نمایندگی پارلمان، وزارت و اخیرا هم حق ورود به مشاغل نظامی برای زنان. همچنین آزادی‌های سیاسی و رسانه‌ای کویت در دوران وی، نسبت به سایر کشورهای عربی خلیج‌فارس پیشرفت فوق‌العاده‌ای داشت. شیخ‌صباح طی سال‌های گذشته بارها از سوی نهادهای بین‌المللی به‌عنوان یک سیاستمدار مصلح مورد تقدیر قرار گرفت، با این حال اما تمام تلاش‌های سالیان آخر عمر وی برای پایان جنگ یمن و همچنین محاصره قطر بی‌نتیجه ماند.

مسئله جانشینی
ساعاتی پس از انتشار خبر وفات امیر کویت، دیوان پادشاهی اعلام کرد شیخ نواف الاحمد، ولیعهد 83 ساله این کشور امروز در مقابل مجلس امت به عنوان امیر جدید کویت سوگند یاد می‌کند. اگرچه در نگاه اول می‌توان گفت این خبر به معنای روشن شدن تکلیف جاشین شیخ صباح در کویت است، اما وضعیت جسمی وخیم و همچنین کهولت سن ولیعهد مانع از آن می‌شود که پرونده جانشینی در کویت را به طور کلی بسته بدانیم. جالب آنکه شیخ‌صباح، خود نیز در شرایطی مشابه به‌دلیل وضعیت جسمی نامناسب ولیعهد وقت، به‌عنوان امیر کویت انتخاب شده بود. روزنامه الوطن پیش از این نام 3شخصیت را به‌عنوان گزینه‌های جانشینی امیر کویت در صورت وخامت وضعیت جسمی ولیعهد فعلی مطرح کرده بود؛ شیخ احمد الفهد (رئیس شورای المپیک آسیا)، شیخ محمد سالم الصباح (معاون نخست‌وزیر) و شیخ ناصر المحمد (نخست‌وزیر سابق کویت). علاوه بر این، اسامی دیگری نیز در برخی از رسانه‌های عربی به‌عنوان گزینه‌های احتمالی با شانس کمتر مطرح شده بود؛ ازجمله شیخ ناصر الاحمد، فرزند امیر کویت و وزیر دفاع، شیخ جابر المبارک، نخست‌وزیر اسبق و شیخ صباح خالد الحمد، نخست‌وزیر کنونی کویت. گفته می‌شود سازمان اخوان‌المسلمین که طی سال‌های گذشته به نفوذ قابل توجهی در مراکر قدرت کویت دست پیدا کرده، از انتخاب احمد الفهد به‌عنوان جانشین امیر کویت حمایت می‌کند. روزنامه الوطن در این‌باره می‌نویسد: انتخاب الفهد به‌عنوان امیر کویت، منجر به افزایش نفوذ قطر و ترکیه در این کشور می‌شود؛ امری که بدون شک معادله قدرت در خلیج‌فارس را بیش از پیش آشفته خواهد کرد.