نگران سرکشی قیمت‌ها

کاوه زرگران ـ رئیس‌کمیسون‌کشاورزی‌اتاق‌بازگانی‌تهران



  با وجود اینکه برای جلوگیری از ایجاد تورم توسط کالاهای اساسی یک نرخ ثابت ارز برای چنین کالاهایی درنظر گرفته شده، اما به‌دلیل نوسان قیمت جهانی (بر مبنای دلار)، این کالاها می‌توانند مانند سایر کشور‌های دنیا تورم ایجاد کنند.
ما در 6‌ماه گذشته، شاهد سیر صعودی قیمت کالاهای اساسی، روغن خام، دانه‌های روغنی، انواع کنجاله‌، ذرت و جو دامی و گندم بودیم. بخشی از این افزایش قیمت‌ها، مربوط به شرایط آب‌وهوایی است؛ به‌عبارت دیگر، وضعیت در بسیاری از کشورهای تأمین کننده  چنین محصولاتی برای بازارهای ایران-به‌ویژه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع یا همان C. I. S- مناسب نبود. از سوی دیگر با توجه به شرایط کرونا شاهد این بودیم که بسیاری از کشورها، ذخایر استراتژیک خود را افزایش دادند. در این شرایط تولیدکننده‌هایی مانند روسیه و اوکراین برای صادرات، محدودیت ایجاد کردند و از سوی دیگر کشورهای مصرف‌کننده مانند هند و چین -که خریدهایشان بر قیمت بازار جهانی اثر‌گذار است- با توجه به شرایط فعلی تلاش کردند تا ذخایر استراتژیکشان را بالا ببرند و این روند موجب شده تا تقاضای کالا همخوانی‌اش را با عرضه از دست بدهد و سیرصعودی مستمری را تجربه کند. با تکیه بر این توضیحات باید گفت پرداخت ارز 4200تومانی برای کالاهای اساسی اثرگذار بوده است، اما افزایش قیمت جهانی نیز بر بازار داخلی ایران اثر گذاشته است.
در ایران نیز شاهد افزایش تقاضا و کاهش عرضه بودیم. مرور آمار واردات 6ماه نخست سال به ما می‌گوید که در اقلام مختلف، واردات کاهش یافته است و جز ذرت، واردات تمام اقلام کالاهای اساسی که شامل ارز 4200 تومانی می‌شوند، کاهش یافته است. به‌عنوان مثال کنجاله و روغن به‌ترتیب نسبت به سال گذشته با کاهش 63 و 56درصدی مواجه شده‌اند. این اتفاقات موجب می‌شود تا جریان پیوسته ورود کالا به کشور با یک وقفه همراه شود و تأثیر این وقفه بر بازار داخل به شکل اثرات تورمی خود را نشان می‌دهد؛ به‌عبارت دیگر کاهش عرضه و ثبات تقاضا زمینه را برای گرانفروشی این کالاها مهیا کرد و اکنون اختلاف قیمت تا حدی شدت گرفته است که زنجیره‌های مصرف‌کننده دچار صدمات سنگینی شده‌اند و شبکه دامپروری و پرورش طیور در تامین خوراک طیور و دام دچار مشکل شده‌اند.
 به‌ویژه در پرورش طیور گوشتی که دوره پرورش کوتاه‌مدت است، اثرات نابسامانی بازار به وضوح مشاهده می‌شود و مرغداران زیادی هم‌اکنون به‌دلیل آنکه تامین مواد و خوراک برایشان به‌صرفه نیست، از تولید منصرف شده‌اند. تبعات این اتفاق را در ماه‌های آینده به شکل کاهش تولید مرغ خواهیم دید و اگر این رویه ادامه داشته باشد ما در ماه‌های پایانی سال با کمبود شدیدتر گوشت مرغ مواجه خواهیم شد. دلیل اصلی کاهش واردات کالاهای اساسی را باید در تأمین ارز کالا جست‌وجو کرد. بانک مرکزی نتوانست ارز لازم برای واردات را تامین کند. مجموعه این فرآیندها که نشأت‌گرفته از مشکلات بانک مرکزی است، موجب شد تا ترخیص وزنی کالا در کشور به‌شدت کاهش پیدا کند. در 6ماه گذشته نیاز بازار تأمین نشده است و شاهد عطش خاصی در بازار کالاهای اساسی هستیم و بر این اساس باید بگوییم که وظیفه وزارت صمت، بانک مرکزی و ستاد تنظیم بازار، تأمین کسری این کالاهای اساسی است و باید نیاز ماه‌های آتی را نیز حل و فصل کنند. درواقع پاییز 99 باید بیش از سال گذشته تأمین کالا و ترخیص وزنی کالا از گمرک انجام شود و اگر این اتفاق نیفتد بدون شک شاهد سرکشی مجدد قیمت‌ها خواهیم بود.