حراج خاک جنگل

اسماعیل کهرم- بوم‌شناس

سود و سودا به خاک‌های جنگلی ایران رسیده است و حالا براساس شنیده‌ها در تمامی شهرهای شمالی کشور خاک جنگلی را برای مصارف گلخانه‌ای به فروش می‌رسانند و خریداران هم تصور می‌کنند خاک گلخانه‌ای قوی و کود گیاهی خریداری کرده‌اند. در همین تهران روزی شنیدم در یکی از میادین اصلی شهر، یک کامیون اقدام به فروش خاک جنگلی ایران به قیمت هر کیلوگرم 12هزار تومان کرده است.
براساس آزمایش‌های انجام شده برای تخمین زمان تشکیل خاک، مشخص شده است که 400سال زمان برای تشکیل یک سانتی‌متر خاک نیاز است و از آنجا که خاک حاصلخیز جنگل‌ها تنها 30سانتی‌متر عمق دارد 12هزار سال طول کشیده است تا این لایه حاصلخیز جنگلی ایجاد شود و هر یک بیل برای برداشت خاک از جنگل‌ها تمام فعل و انفعالات هزاران ساله برای تشکیل خاک را از بین می‌برد. خاک جنگل تنها در جنگل است که کاربرد دارد و استفاده از آن در باغچه منازل یا گلخانه‌ها برای یک‌ماه هم دوام ندارد؛ چون اصولا فعل و انفعالات جنگلی برای این خاک اتفاق نمی‌افتد که منجر به تقویت و زایش مجدد خاک شود. بنابراین خرید خاک جنگل کمک به نابودی جنگل‌های ایران است؛ چون خاک جنگلی به‌صورت مرتب با برگ و شاخه درختان و جسد حیوانات و فعالیت جانوران کف‌زی در جنگل‌ها تغذیه و تجدید می‌شود و منجر به تغذیه درختان و پوشش گیاهی جنگل‌ها و رساندن مواد آلی به ریشه گیاهان می‌شود. مردم باید بدانند که خاک‌های جنگلی در باغچه‌های خانه‌هایشان تنها یک‌ماه دوام دارد و بعد خاک خاصیت خود را از دست می‌دهد و فاسد می‌شود؛ چون رطوبت جنگل در باغچه خانه‌ها وجود ندارد. جانوران کف جنگل نیز برای تسریع فعل و انفعالات منجر به تجدید حیات خاک در باغچه‌ها زندگی نمی‌کنند و این خاک با ریزش مرتب برگ‌ها و شاخه درختان تجدید نمی‌شود؛ بنابراین خریداران خاک‌های جنگلی برای تخریب جنگل‌های ایران هزینه می‌کنند.
از بین بردن خاک جنگل در سودای سود برخی غارتگران منابع جنگلی موجب می‌شود تغذیه رویشگاه‌های جنگلی نیز به خطر بیفتد و زنجیره غذایی جانوران جنگلی مختل شود. غارتگران خاک جنگلی در کشور که در سودای درآمد به برداشت خاک از جنگل‌های ایران و فروش آن در شهرهای کشور اقدام می‌کنند گویی با یک اره برقی به جان درختان و رویشگاه‌های جنگلی افتاده‌اند و درختان را از بیخ قطع می‌کنند. خوب می‌دانیم که جنگل‌های ایران به‌دلیل قاچاق چوب وضعیت مناسبی ندارند و با توجه به این امر که ظرفیت برداشت چوب از جنگل‌های ایران 3میلیون مترمکعب است و حالا 6میلیون مترمکعب چوب از جنگل‌های شمال برداشت می‌شود، باید گفت که برداشت خاک جنگل نیز زیان مضاعف به رویشگاه‌های جنگلی ایران وارد می‌کند. در تصاویر ماهواره‌ای ناسا تخمین زده شده است که سالانه 75صدم تا یک‌درصد از مساحت جنگل‌های ایران کاسته می‌شود که درصورت تداوم غارت جنگل‌ها ظرف یکصد سال آینده جنگل‌های شمال ایران نیز به‌طور کامل از دست خواهند رفت.