ساعت آفتابی مسافران ری

نصیبه سجادی

مسافران و بازرگانانی که در مسیر جاده ابریشم از خراسان تا ری می‌آمدند، با رسیدن به بنای آجری برج طغرل که در شرق آرامگاه ابن‌بابویه قرار دارد، به آسانی می‌توانستند زمان دقیق روز را تخمین بزنند. معماری برج طغرل به گونه‌ای است که می‌توان از آن به‌صورت یک ساعت طبیعی استفاده کرد. در نمای بیرونی این برج خشتی 24کنگره وجود دارد که دور تا دور برج را دربرگرفته‌اند. هنگام طلوع آفتاب، یکی از کنگره‌های ضلع شرقی برج روشن می‌شود و اشعه آفتاب از داخل آن به بیرون می‌تابد. با برآمدن روز و گذشت هر ساعت، به تعداد کنگره‌های نورانی برج افزوده می‌شود و وقتی خورشید روی نصف النهار قرار بگیرد، اشعه خورشید به سردر جنوبی برج رسیده است. در هر کنگره برج طغرل 4نیم‌ دایره وجود دارد که هر نیم‌دایره نشانه یک ربع ساعت است و در گذشته اطلاع از زمان را برای کاروانیان آسان می‌کرد. در زمان رونق جاده ابریشم، هنگام شب در باروهای این برج خشتی آتش روشن می‌کردند تا کاروانیان مسیر خود را گم نکنند. در این مواقع ساعت آفتابی مسافران ری مانند چلچراغی می‌درخشید و راه را برای گمشدگان روشن می‌کرد.