مشارکت محله بدنام در کودتا

ستایش یگانه     

قرار نیست در اینجا فقط از زنانی بنویسیم که با شجاعت و همت‌شان در تاریخ ایران، منشا اثرات مفیدی بوده‌اند. زنانی هم بوده‌اند که به‌رغم بدنامی‌شان، در تغییر مسیر تاریخ ایران سهم داشته‌اند. از جمله این زنان ملکه اعتضادی و پری آژدان‌قزی، از محله بدنام شهرنو، بوده‌اند که با تظاهرات علیه مصدق و آلت‌دست قرار گرفتن دشمنان مصدق، در سرنگونی او نقش داشتند. صبح روز 28 مرداد جمعیتی از اراذل و اوباش، به همراه تعدادی از پاسبانان و گروهبانان شهربانی که با لباس شخصی به آنها پیوسته بودند، در خیابان راه افتادند و در حمایت از شاه رجز‌می‌خواندند. پس از رسیدن جمعیت به خیابان‌های نادری و شاه‌آباد (جمهوری اسلامی فعلی)، عده‌ای از زنان شهرنو به سرکردگی ملکه اعتضادی و پری آژدان‌قزی - با نام اصلی رقیه آزادپور که گاه در برخی نوشته‌ها به اشتباه با «پری بلنده» یکی فرض شده - به آنها پیوستند. مهدی بازرگان درخصوص این زن‌ها چنین گفته:«در آن روز کذا [...] در منزل آقای دکتر سحابی در خیابان امیریه بودم. در آنجا اتوبوسی را دیدم که از طرف شهرنو می‌آمد و عده‌ای زن‌های معلوم‌الحال شعار به نفع شاه می‌دادند. عمل و حرکت آنها را البته نمی‌توان قیام ملی نامید [...] و مسلما مزدور و اجیر شده بودند.» شهرنویی‌ها، که جمعیت‌شان در حدود 2هزار‌و500 نفر بود، به سرکردگی ملکه‌ اعتضادی و پری آژدان‌قزی، درحالی‌که عکس شاه را در دست داشتند به تحریک بیشتر آشوبگران می‌پرداختند. در این میان، ملکه اعتضادی چادر خود را به کمر بسته و جمعیت را از روی جیپ شعبان جعفری تهییج می‌کرد. وی در گفتار خود شاه را به محلات جنوب شهر منتسب می‌کرد و الفاظ رکیکی را به مخالفان شاه نسبت می‌داد و از اراذل می‌خواست تا شاهرگ مخالفان شاه را بزنند و به‌عنوان پاداش، هریک از زنان شهرنو را که می‌خواهند برای خود انتخاب کنند. معرکه‌ای که ملکه اعتضادی راه‌انداخت باعث شد چندهزارنفر بیکاره دور آنها جمع شوند و بر تعداد آشوبگران افزوده شود. پس از کودتا، زاهدی شهرنو را در ازای خدمتی که ساکنان آن به شاه کرده بودند، امن کرد و حتی شهرنو به «قلعه زاهدی» معروف شد. شکی نیست که امثال اعتضادی و آژدان‌قزی از شعور سیاسی بهره‌ای‌نداشتند اما می‌دانستند در صورت مشارکت در این غائله و پشتیبانی از مردانی همچون شعبان جعفری، چند روزی با آسودگی و تحقیر و رنج کمتر زندگی خواهند‌کرد. نام آنها نه به‌واسطه شهامت و خط‌شکنی‌شان، که به‌دلیل آنکه آلت‌‌دست جاهلان قداره‌بند و سیاست‌مداران خودفروخته قرار گرفتند، در تاریخ ماندنی شد.