شعبه مرکزی بانک سپه افتتاح شد

سعید برآبادی     

به فاصله 5سال پس از آنکه محسن فروغی، شعبه اصلی بانک ملی را در سبزه‌میدان ساخت، وارطان هوانسیان از اثرش در خیابان سپه با عنوان بانک سپه شعبه بازار رونمایی کرد؛ جدال 2غول بزرگ معماری در روزگاری بود که هنوز بسیاری از پروژه‌های دولتی و خصوصا بانکی تنها به‌دست چند معمار سرشناس امکان ساخت داشتند.
وارطان در این ساختمان، ترکیبی از همه آنچه که تا آن روز آموخته‌بود به‌کار بست تا جایی که خود در توصیف این پروژه نوشته است: «خیابان سپه، شرقی‌ـ‌ غربی بود و این بنا در 8-7 طبقه ساخته شد. در طراحی این بنا دقت زیادی در مورد آفتاب و سنت معماری ایران کردم. معماران قدیمی ما برای اینکه ساختمانی که طراحی می‌کنند مطابق شرایط اقلیمی باشد برای راحتی استفاده‌کنندگان بنا، آن را رو به جنوب می‌ساختند و در جلوی آن یک ایوان هم می‌گذاشتند. ایوان کار جالبی می‌کرد؛ طلوع آفتاب از شرق است. خورشید طی روز یک حرکت دورانی انجام می‌دهد یعنی به جنوب آمده و سپس به غرب می‌رود. نور آفتاب در تابستان به‌صورت عمودی می‌تابد و در زمستان به‌صورت مایل؛ نقش ایوان این است که در تابستان جلوی نور خورشید را گرفته و در زمستان راه ورود آن را به داخل بنا فراهم می‌کند. من از این تجربه قدما برای بانک سپه ایده گرفتم. این چند طبقه همگی دفاتر و تشکیلات اداری است منهای طبقه پایین که گیشه‌ها و پیشخوان مراجعان است. تمام اتاق‌های طبقات فوقانی روی یک اندازه طراحی شده و هر کدامشان یک ایوان دارند که هم دیوارهای شرقی- غربی جلوی آفتاب را می‌گیرد و هم طاق نما».
ورای این توصیف دقیق و کالبدی در مورد ایوان و مدرن‌سازی‌ آن در چنین پروژه‌ای، او انگاره‌هایی نیز از کاخ آپادانا به مجموعه افزود و سقف 9متری‌اش را چنان رفیع و بدون ستون طراحی کرد که هر مخاطبی به محض ورود متوجه جایگاه و اهمیت این بانک در نظام بانکداری آن روزگار می‌شود. بعدها نام این سبک معماری را بین‌المللی گذاشتند؛ موضوعی که وارطان چندان به آن علاقه‌ای نداشت اما هر چه بود، این عمارت مبنایی شد برای کشف اهمیت محاسبات و مهندسی سازه برای ساخت چنین بناهایی که در عین‌وسعت، قرار‌است بدون ستون ساخته شوند.