شاعر رادیکال

  ستایش یگانه    
زندخت شیرازی، روزنامه‌نگار، شاعر، نویسنده و از پیشگامان جنبش زنان، در سال ۱۲۸۸ در خانواده‌ای از طبقات بالای شیراز متولد شد. پدرش از بازماندگان خاندان سلطنتی زندیه بود و مادرش با اینکه تحصیلات کمی داشت اما یار و یاور دخترش بود. او در ده سالگی در حالی که هنوز در دنیای کودکی خود سیر می‌کرد، مجبور به ازدواج اجباری شد که به طلاق انجامید. زندخت در سال ۱۳۰۶ در هجده سالگی «مجمع انقلابی نسوان» را بنیاد گذاشت و در سال ۱۳۱۰ نشریه‌ای به نام «دختران ایران» را با هدف آگاهی دادن به زنان در شیراز منتشر کرد. 
مطالب این نشریه را اخبار فعالیت‌های فمینیستی سایر کشورهای دنیا، مطالب ادبی و سرمقاله‌هایی از زندخت تشکیل می‌داد. او در مقالاتش نظریه‌های فرودستی بیولوژیک زنان را رد می‌کرد و همچنین زنان را تشویق می‌کرد که خواسته‌ها و حقوق خود را با جسارت پی‌گیری کنند. 
پس از چند سال به دلیل نامناسب بودن شرایط راهی تهران شد و بدون داشتن امکانات مادی کافی در میدان فردوسی اتاقی اجاره کرد و انتشار نشریه دختران ایران را پی گرفت. شعرهای زندخت نمونه‌ای از گرایش‌های فمینیستی رادیکال در ایران بود. او، علاوه بر نوشتن مقاله در «دختران ایران»، در روزنامه‌هایی همچون «حبل‌المتین» نیز می‌نوشت. مشکلات جسمی و مالی و نیز سنگ‌اندازی‌ها و مخالفت‌های شدیدی که علیه او می‌شد، کار او را به افسردگی کشاند و در نهایت در سال ۱۳۳۱ در ۴۳ سالگی درگذشت. شعر زیر نمونه‌ای از اشعار برابری خواهانه اوست.
کار تجارت از چه معنی کار زن نیست؟
کار صناعت با چه منطق کار من نیست؟
کفش زنان را از چه رو زن خود ندوزد؟
زن از چه جراح و طبیب جان و تن نیست؟
پس خواهرانم تا به کی بیکاره هستید؟
تنها برای عشق مردان چیره دستید؟