مردی در قاهره
محمدتقی قمی و راه‌اندازی دارالتقریب
سید محمد حسین محمدی
با ورود آیت‌الله بروجردی به قم، سیاست‌های شیخ عبدالکریم حائری تغییر کرد. اگرچه بعد از شیخ عبدالکریم حائری، مرجعیت به مراجع ثلاث رسیده بود، اما هیچ‌کدام از آنان نیز نتوانسته بودند سیاست‌های کلی‌ای که شیخ عبدالکریم حائری بنیان گذاشته بود را تغییر دهند. بعد از ورود آیت‌الله بروجردی به قم در سال1323، روزبه‌روز از نفوذ و قدرت مراجع ثلاث کاسته و بر قدرت و محوریت آیت‌الله بروجردی افزوده شد. از مهم‌ترین تحرکات آیت‌الله بروجردی که ارزش آن، سال‌ها بعد مشخص شد، کمک به محمدتقی قمی، برای تأسیس دارالتقریب در مصر بود. محمدتقی قمی، چند سال پیش از مهاجرت آیت‌الله بروجردی به قم، به مصر سفر کرده و زمینه‌های تأسیس «دارالتقریب بین‌المذاهب الاسلامیه» را فراهم کرده بود. هدف محمدتقی قمی، نزدیک‌تر‌کردن روابط میان علمای اهل سنت و شیعه بود و در این راه، شیخ محمود شلتوت، از مهم‌ترین علمای اهل سنت، به او کمک می‌کرد.
شکی در این نبود که محمدتقی قمی، بدون پشتوانه مرجعیت مقتدر نمی‌توانست کاری از پیش ببرد. به همین جهت بعد از استقرار آیت‌الله بروجردی در قم، پیشنهاد تأسیس بنیادی با عنوان دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه را به آیت‌الله بروجردی می‌دهد. ایشان نیز با پیشنهاد قمی موافقت می‌کند و با این موافقت عملا دارالتقریب از طرف جهان تشیع به رسمیت شناخته‌شده و اساسنامه‌اش با عنایت آیت‌الله بروجردی در سال1326 نوشته می‌شود. بعد از تشکیل دارالتقریب روابط میان علمای اهل سنت و شیعیان رو به بهبودی می‌رود. آیت‌الله بروجردی دستور به حذف بخشی از مجلدات چالش‌برانگیز «بحارالانوار» می‌دهد و مصر نیز خطبه غدیر را با اسناد معتبر اهل سنت منتشر می‌کند. این روابط دوجانبه تا جایی پیش می‌رود که درنهایت، شیخ محمود شلتوت، رئیس دانشگاه الأزهر، فتوای تاریخی‌اش را صادر می‌کند. به‌موجب این فتوا، عمل به فقه شیعه مشروع و مجاز دانسته شد و فقه شیعه از جانب اهل سنت مشروعیت پیدا کرد. اقدامات شیخ محمود شلتوت محدود به این فتوا نماند، او به خاطر به رسمیت شناخته‌شدن اسرائیل توسط محمدرضاشاه، نامه‌ای به آیت‌الله بروجردی نوشت و به این عمل محمدرضا پهلوی اعتراض کرد. همچنین در جریان قیام 15خرداد به حمایت از آیت‌الله خمینی(ع) پرداخت.
در سال‌های بعد با وفات آیت‌الله بروجردی و شیخ محمود شلتوت، دارالتقریب قدرت و نفوذ پیشین خود را از داد و بعد از مدتی نیز دفتر دارالتقریب در مصر بسته شد و دیگر این سطح از رابطه میان حوزه‌های علمیه و دانشگاه الأزهر تکرار نشد.
