طبل توخالی ترامپ

 اسماعیل سلطنت‌پور- خبرنگار

دونالد ترامپ در آخرین هفته‌های دوران ریاست‌جمهوری به سیاق قماربازها هر روز یک برگه جدید رومی‌کند. برگه ترامپ برای ایران اما نه برای پیروزی، بلکه برای  رهایی از یک شکست سنگین رومی‌شود. بازگشت تحریم‌های سازمان ملل که وعده آن برای امروز و فردا داده شده آنقدر غیرعملیاتی است که رئیس‌جمهور آمریکا مجبور شده برای اجرای آن به قاعده دیگری متوسل شود؛ فرمان اجرایی! این تصمیم بعد از آن صورت گرفت که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل آب پاکی را روی دست دولتمردان آمریکا ریخت و اعلام کرد درباره بازگشت تحریم‌ها، شورای امنیت تصمیم می‌گیرد.
ترامپ در تبلیغات ریاست‌جمهوری 4سال قبلش برجام را یک توافق افتضاح معرفی کرد و وعده پاره کردن آن را داد؛ اتفاقی که اردیبهشت سال 97با خروج آمریکا از برجام انجام شد، اما برجام باقی ماند. ترامپ در 2سال اخیر همه مسیرها را برای به نابودی کشاندن برجام رفت تا اینکه از یک سال قبل با نزدیک شدن به سررسید پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران که برای 27مهر امسال یعنی 2هفته قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برنامه‌ریزی شده تلاش‌های آمریکا وارد فاز تازه‌ای شد. دولت آمریکا ابتدا یک قطعنامه برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران ارائه داد که از 15عضو شورای امنیت فقط 2کشور آمریکا و دومینیکن با آن موافقت کردند.
دولت آمریکا در دومین قدم دست به طراحی یک شگرد فریبکارانه زد و با ادعای عضویت در برجام سازوکار موجود در توافق هسته‌ای را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل به شمول تحریم تسلیحاتی کلید زد؛ درحالی‌که حتی متحدان اروپایی آمریکا هم حقی برای آمریکا برای فعال کردن این سازوکار که به اسنپ‌بک موسوم است، قائل نشدند.
در شورای امنیت هم همان 13دولت قبلی با صدور بیانیه‌های تأکید کردند که آمریکا عضو برجام نیست و نمی‌تواند از سازوکار برجام استفاده کند و بر‌همین اساس دولت اندونزی به‌عنوان رئیس قبلی شورای امنیت و دولت نیجر به‌عنوان رئیس فعلی این شورا، هیچ‌کدام شکایت آمریکا را قبول نکردند تا آمریکا در آخرین گام ادعا کند براساس توافق هسته‌ای اگر شورای امنیت نتواند قطعنامه‌ای درباره تحریم‌های ایران ارائه دهد، پس از 30روز تمام تحریم‌های قبلی احیا می‌شود و اواخر وقت امروز آن 30روز به اتمام می‌رسد؛ درحالی‌که ناظران بر این باورند تحریم‌هایی که آمریکا ادعای بازگشت آن را دارد به‌دلیل عدم‌همراهی سازمان ملل صرفا تحریم یکجانبه است و تمهیدات بین‌المللی در سازمان ملل ازجمله الزام دبیرکل برای تشکیل کمیته تحریم یا الزام کشورها برای ارائه گزارش در اجرای قطعنامه‌ها را شامل نمی‌شود و از همه مهم‌تر اینکه در دبیرخانه سازمان ملل و سایت شورای امنیت کماکان قطعنامه 2231استناد دارد و خبری از قطعنامه‌های قبلی نیست.

مکث
چرا امروز و فردا اتفاقی نمی‌افتد
با توجه به ادله و شواهد و نیز مواضعی که طرفین مختلف درباره طرح آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل منتشر کرده‌اند، امروز و فردا در میدان عمل قرار نیست اتفاقی درباره ایران بیفتد و صرفا تحریم‌هایی از طرف آمریکا اعلام می‌شود که عملا هم‌اکنون نیز وجود دارد. در ادامه برخی از این ادله و مواضع را مرور می‌کنیم.

  دبیرکل سازمان ملل: نظر شورای امنیت مهم است
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل که ذی‌ربط‌ترین فرد برای اعلام بازگشت یا عدم‌بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران است و بارها بر لزوم حفظ برجام تأکید کرده در تازه‌ترین موضع‌گیری با استناد به‌نظرات قبلی اعضای شورای امنیت درباره طرح آمریکا تأکید کرد: موضع ما بسیار ساده و به همان صورت باقی است. این شورای امنیت به‌عنوان یک رکن سازمان ملل متحد است که وظیفه تفسیر قطعنامه‌های شورای امنیت را دارد؛ از این رو ما همانگونه عمل می‌کنیم که شورای امنیت عمل کند.

  رویترز: ترامپ فرمان جداگانه صادر می‌کند
خبرگزاری رویترز گزارش داد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد با صدور یک فرمان اجرایی، امکان تحریم هر شخص یا شرکتی که اقدام به تجارت سلاح با ایران کند را فراهم سازد؛ این فرمان به وضوح نشان می‌دهد که دولت آمریکا قائل به این است که دولت‌های جهان قائل به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نیستند وگرنه نیازی به صدور فرمان جدید نبود.

  انگلیس: برجام را دور نمی‌ریزیم
دومینیک راب، وزیر خارجه انگلیس، نزدیک‌ترین متحد آمریکا در جهان گفته است: دولت لندن برجام را دور نخواهد انداخت. حفظ برجام در غیاب توافقی جایگزین مورد تأکید لندن است.

  روسیه: تحریم‌ها مؤثر نیست
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه: تحریم‌هایی که با آن  می‌خواهند ایران را از پای درآورند، هیچ‌گاه مؤثر نبوده و اکنون نیز مؤثر نخواهد بود.

  ظریف: بولتون هم برجام را خوانده بود!
محمدجواد ظریف، در توییتی خطاب به همتای آمریکایی خود نوشت: پمپئو! باز هم اشتباه می‌کنی. هیچ اتفاق جدیدی در ۲۰ سپتامبر رخ نمی‌دهد. کافی است قطعنامه ۲۲۳۱ را بخوانی. حتی بولتون که رئیست را قانع کرده بود تا به تو دستور دهد «به مشارکت آمریکا در برجام خاتمه دهی» این قطعنامه را خوانده بود. به تعبیر بولتون فرایند «ساده»، خودکار یا سریع نیست، بلکه به‌صورت تعمدی، «پیچیده و طولانی‌مدت» طراحی شده است. آمریکا یک عضو برجام نیست.

  نظر متفاوت از نیویورک تا لاهه
رضا نصری، حقوقدان بین‌المللی یک مستند متفاوت برای اعتراف آمریکا به خروج از برجام ارائه کرده و با اشاره به دعوی حقوقی ایران و آمریکا که در دادگاه لاهه در جریان است، نوشته است: وکلای آمریکا در دادگاه بین‌المللی دادگستری مکرراً از پایان مشارکت آمریکا در برجام سخن گفتند! جالب است آمریکا نزد یک ارگان سازمان ملل (شورای امنیت) می‌گوید همچنان «شرکت‌کننده» است و نزد یک ارگان دیگر (دادگاه بین‌المللی دادگستری) از پایان مشارکتش در برجام می‌گوید!

  آمریکا عضو برجام نیست
محسن عبداللهی، حقوقدان هم با تأکید بر اینکه ایران و دیگر کشورهای عضو برجام، آمریکا را عضوی از توافق هسته‌ای نمی‌دانند، گفت: ایالات‌متحده وقتی عضو برجام نیست، حقی هم در مورد مداخله درباره آن ندارد. اگر سازوکاری برای از بین رفتن و نابودی برجام وجود داشته باشد، این سازوکار مانند مکانیسم ماشه، سریع، یکجانبه و خودسرانه قابل اعمال نیست.