موسیقی
دولتی‌ها
شکل‌گیری اداره کل هنرهای زیبا
حسین عصاران
در بهمن سال۱۳۲۹ وقتی «اداره کل هنرهای زیبا» به ظاهر درون ساختار وزارت «فرهنگ» (اما در واقع مستقل از آن) شکل گرفت، مهرداد پهلبد (شوهر شمس پهلوی و برادرزاده غلامحسین مین‌باشیان) این امکان را یافت تا برای اداره تحت نظرش ردیف بودجه‌ای مستقل و با اهداف مشخص دریافت کند. پیش از این، همه شئون هنر دولتی به هنرستان موسیقی و یک مجموعه کوچک مربوط به صنایع‌دستی و یک ارکستر سمفونیک نیمه تعطیل خلاصه می‌شد که ذیل اداره «صنایع مستظرفه» اداره می‌شد؛ اما با ۱۵۰هزار تومان «عطیه ملوکانه» و سپس تصویب ردیف بودجه مشخص، دوره یکه‌تازی و صاحب‌اختیاری مهرداد پهلبد بر گستره هنر ایران آغاز شد و با تشکیل وزارت «فرهنگ و هنر» در ۱۳۴۲ رسمیت و تا انقلاب سال۱۳۵۷ ادامه یافت. نقطه عطفی مهم برای کلیت هنر و در نتیجه موسیقی که جدا از سر و سامان گرفتن وضعیت ارکستر سمفونیک یا شکل‌گیری ارکسترهای پنج‌گانه هنرهای زیبا، به شکل‌گیری رقیبی جدی و همیشگی بر سازمان رادیو (و سپس رادیو و تلویزیون) و از آن مهم‌تر نیرویی پس زننده برای هنر مستقل غیرحکومتی انجامید. در چنین ساختاری معنای «هنرمند دولتی» و «هنر دولتی» یارگیری گسترده‌ای کرد و در ادامه‌اش سانسور هم روندی سیستماتیک یافت.
پیشنهاد: پروژه تاریخ شفاهی ایران در «بنیاد مطالعات ایران»؛ گفت‌وگو با مهرداد پهلبد، ۱۹۸۴
