بازپس‌گیری املاک شهر در مسیر شفافیت

محمدسرابی- خبرنگار

براساس یک قانون قدیمی، شهرداری می‌تواند بعضی از املاک خود را در اختیار سازمان‌های مردم‌نهاد قرار دهد تا در آن به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی بپردازند. این قانون از 60سال پیش تا امروز معتبر است، اما شورای شهر و شهرداری با تحقیق در واگذاری‌های یک دهه گذشته، املاکی را یافته‌اند که نه‌تنها بدون طی کردن مراحل قانونی و بدون ضابطه واگذار شده، بلکه شیوه استفاده از آن هم نامشخص است.
در بند 6ماده 55قانون شهرداری‌ها تأکید شده است که شهرداری می‌تواند با تصویب «انجمن شهر» و برای مصارف «بهداشتی و تعاونی و فرهنگی» مانند «شیرخوارگاه، کتابخانه و درمانگاه» به «انجمن‌ها و مؤسسات» کمک کند. از آنجا که تقاضا برای دریافت ساختمان و زمین رایگان از شهرداری همیشه زیاد است، اهدای این امکانات می‌تواند زمینه‌ساز سوء‌استفاده و شکل‌گیری فساد اداری شود.
در آبان 96شورا مصوبه‌ای داشت که براساس آن، املاک واگذار شده براساس تبصره 6ماده 55باید در شورا تأیید شود و همه املاکی که از 10سال قبل تا این تاریخ واگذار شده بود هم باید دوباره بررسی شود. در سال 97فهرستی از املاک واگذار شده ارائه شد که شامل 1904پلاک ثبتی بود و با حساب طبقات و واحد‌ به 4هزار ملک می‌رسید؛ البته این رقم به معنای واگذاری نادرست 4هزار ملک نیست؛ زیرا شامل تمام ساختمان‌ها می‌شود و برخی از آنها عملا در اختیار معاونت اجتماعی شهرداری است یا به‌عنوان زمین‌های ورزشی در محله‌ها کاربرد دارد. در مقابل برخی ساختمان‌ها با دستور‌ فردی و بدون تأیید شورای شهر یا ثبت مراحل کاری به اشخاصی واگذار شده‌اند و از اسامی انجمن‌ها یا سازمان‌های مردم‌نهاد یا تشکل‌ها برای این واگذاری سو‌ءاستفاده شده‌ است. اکنون شهرداری به‌دنبال یافتن موارد دقیق و مشخص کردن تخلفات است.
گفته می‌شود واگذاری‌ها در مناطق شمالی شهر مانند مناطق 1، 2، 3و همینطور برخی مناطق مرکزی مانند 6، 11و 12اتفاق افتاده است.
شهردار تهران در این‌باره می‌گوید: «ما یک سازمان اجتماعی هستیم و نمی‌توانیم نیاز‌های فرهنگی و اجتماعی شهر را نادیده بگیریم، اما باید به آن نظم ببخشیم. وقتی انجمنی یا سازمانی به بند 6ماده 55استناد می‌کند در درجه اول باید مورد بررسی قرار گیرد و چیزی که شهرداری تصور می‌کند لازم است ادامه پیدا کند به شورا منعکس خواهد کرد. شورا هم از ما همین را می‌خواهد که تقاضا‌ها را بررسی کنیم».
پیروز حناچی می‌افزاید: «رسیدگی به املاکی که مستقیما در اختیار اشخاص قرار گرفته و جنبه اجتماعی ندارد هم قبلا آغاز شده بود و به‌صورت موازی در اداره املاک در حال بررسی است. املاکی که در اختیار حوزه اجتماعی است و به‌عنوان سرای محله استفاده می‌شود، از این فهرست خارج می‌شود؛ زیرا موضوع اصلی املاکی است که در اختیار نهاد‌های دولتی قرار گرفته یا به اسم سمن‌ها در اختیار اشخاص است».
او با اظهار امیدواری از اینکه تا نیمه مهر‌ماه فهرست املاک در قالب لایحه‌ای به شورا ارائه شود، می‌گوید: «باید زمان مشخصی برای پایان دادن به این رسیدگی تعیین کنیم تا نتیجه را به‌دست بیاوریم و در شیوه بررسی و احصا هم با شورا همکاری را ادامه خواهیم داد».
شهردار تهران تأکید می‌کند: «در این شرایط تقاضای جدید در اولویت ما نیست؛ زیرا باید ابتدا به وضعیت پرونده‌هایی که موجود است، رسیدگی کنیم. در مرحله اول باید املاکی که اطلاعات آنها موجود است، مورد بررسی قرار گیرد و آنهایی که کاربری اجتماعی و فرهنگی دارند با تأیید شورا به‌کار خود ادامه دهند. پس از پایان این فرایند و کسب نتیجه، می‌توانیم درباره واگذاری‌های جدید اقدام کنیم».

حدود 500ملک باید تعیین تکلیف شود
در پنجمین جلسه کمیسیون بند 6ماده 55 - که دیروز برگزار شد - گزارشی از تعداد املاک واگذار شده مورد بحث قرار گرفت، اما ارقام گفته شده نیاز به پالایش و تعیین دقیق مصادیق دارد تا بتواند در جلسات شورای شهر مطرح شود.
معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «در ابتدای شروع این کار مجموعه‌ای از اطلاعات ناهمگن و نادرست به‌دست آمد که لازم بود آنها را منظم کنیم؛ به‌عنوان مثال حدود 300مورد واگذاری شخصی گزارش شد که سازمان املاک آنها را پیگیری می‌کند یا حدود 100ملک در اختیار نهاد‌هایی مانند راهور و نیروی انتظامی بود که باید بررسی شوند».
محمدرضا جوادی‌یگانه می‌افزاید: «اکنون به‌صورت تقریبی 500ملک را داریم که باید تعیین‌تکلیف شود. برآورد این بود که از این 500مورد برای نیمی امکان تخلیه و برای حدود یک‌سوم امکان فروش وجود داشته باشد، اما نتیجه نهایی پس از بررسی اعلام می‌شود». او با اشاره به املاکی که در اختیار سازمان‌‌‌های مردمی فرهنگی و هنری است، می‌گوید: «در مواردی به یک انجمن فرهنگی که در زمینه‌هایی مانند هنر‌های ملی فعالیت می‌کند، اجازه استفاده از ساختمانی داده شده است که در شورا به آن رسیدگی خواهد شد. ما تا اینجا پیشرفت خوبی داشتیم و امیدواریم با همکاری شورای شهر، تا پایان سال موضوع املاک به نتیجه نهایی برسد».
به گزارش همشهری، در آینده یک سایت اینترنتی برای ارائه فعالیت‌های کمیسیون بند 6ماده 55آماده خواهد شد تا از طریق آن بتوان واگذاری صحیح املاک قبلی را تمدید کرد یا موارد تخلف در واگذاری را اطلاع داد.

  بند 6ماده 55قانون شهرداری‌ها
در بخشی از قانون شهرداری‌ها که در دهه 30 شمسی به تصویب رسیده، آمده است: «اجرای تبصره ۱ ماده ۸ قانون تعلیمات اجباری و تأسیس مؤسسات بهداشتی و تعاونی و فرهنگی مانند نوانخانه و پرورشگاه یتیمان و درمانگاه ‌بیمارستان امراض ساریه و شیرخوارگاه و تیمارستان و کتابخانه و کلاس‌های اکابر و کودکستان و باغ کودکان و امثال آن در حدود اعتبارات مصوبه و همچنین کمک به این قبیل مؤسسات و مساعدت مالی به انجمن تربیت‌بدنی به میزان صدی‌سه درآمد مستمر وصولی سالانه شهرداری و کمک به ‌انجمن‌های خانه و مدرسه. شهرداری در این قبیل موارد با تصویب انجمن شهر می‌تواند اراضی و ابنیه متعلق به‌خود را با حفظ حق مالکیت، مجانی و با شرایط معین به‌منظور ساختن و استفاده به اختیار مؤسسات مزبور بگذارد».