میترا فیلم، نخستین استودیو

سعید مروتی 
 
تاسیس «میترا فیلم» به نیت دوبلاژ و فیلمسازی مهم‌ترین اتفاق سینمایی سال ۱۳۲۴ است. همچنان فعالیت فیلمسازی در ایران تعطیل است و همچنان سینماهای تهران و شهرستان‌ها فیلم فرنگی نشان می‌دهند که یک دانشجوی ایرانی حاضر در اروپا با تجربیاتی پراکنده و محدود در گویندگی و کار استودیوی فیلمسازی تصمیم می‌گیرد سینما را به‌عنوان پیشه‌اش انتخاب کند. اهمیت این تصمیم در سال‌های بعد مشخص شد. اسماعیل کوشان دانشجوی رشته اقتصاد در دانشگاه برلین که تجربه گویندگی فیلم‌های خبری آلمانی‌ها را هم در کارنامه داشت، خیلی زود کار را دست گرفت. با اوج گرفتن جنگ جهانی دوم، کوشان مثل خیلی از دانشجویان دیگر، از برلین به وین رفت. فعالیت در وین فیلم به ‌عنوان هنرور و دستیار فیلمبردار، کنار پول مختصر برای گذران زندگی در غربت، مختصر آشنایی با سینما را هم به همراه داشت. سفر اجباری به ترکیه، با جاه‌طلبی‌ها و بلندپروازی‌های کوشان به تجربه نخستین دوبله فارسی منجر شد. تلاش برای دوبله فارسی در استانبول، تنها بخشی از بلندپروازی کوشان را نمایان می‌کرد. خرید فیلم فرانسوی «نخستین وعده دیدار» که بازیگر اصلی‌اش دانیل داریو در ایران شهرت و محبوبیت داشت، همان قدر حساب شده بود که تغییر نام فیلم در دوبله فارسی به «دختر فراری». تبدیل نخستین وعده دیدار به دختر فراری فقط یک تغییر نام نبود. دوبله فارسی از همان گام اول نشان می‌داد که موضوع فقط بازگرداندن دیالوگ‌ها به فارسی نیست و باید فیلم به ذائقه تماشاگر ایرانی نزدیک شود. دوبله دختر فراری با همکاری چند دانشجوی ایرانی و با استفاده از امکانات استودیو سس فیلم، کاری دشوار بود که به زحمتش می‌ارزید. فیلمی اسپانیایی هم توسط کوشان و گروهش در استانبول دوبله شد. فیلمی که کوشان نام «دختر کولی» را برای آن برگزید. اواخر سال۱۳۲۴ کوشان به نیت اکران 2فیلمی که به فارسی دوبله کرده بود به ایران بازگشت. تصمیم مهم‌تر اما فعالیت فیلمسازی بود. سال۱۳۲۴ هنوز به پایان نرسیده بود که میترا فیلم توسط کوشان و با همراهی دوستانش در کوچه ممتاز بین لاله‌زار و سعدی راه‌اندازی شد.