«من_ هم»؛ مبتکرانه‌ترین جنبش زنان
فعالیت علیه متجاوزان چه سابقه‌ای در جهان دارد؟
سمیرا رحیمی- روزنامه‌نگار
می‌گویند هند، افغانستان، سوریه یا عربستان خطرناک‌ترین کشورهای جهان برای زن‌بودن هستند. گزارش‌های رسمی و بین‌المللی مانند گزارش سال 2018 مؤسسه تامپسون رویترز این آمار و رتبه‌بندی‌ها را ارائه می‌دهند؛ گزارش‌هایی که با خواندن ابعاد خشونت و ظلمی که علیه زنان در کشورهای یادشده در جریان است، قلبتان به درد می‌آید، سری تکان می‌دهید و در دل خوشحال می‌شوید که در این کشورها زندگی نمی‌کنید. اما بیایید واقع‌بین باشیم: این گزارش‌ها بازتابی بسیار کم‌سو از واقعیت هستند. اگر واقعیت را بخواهید بدانید، از همان لحظه‌ای که جنسیت و نامگذاری جنسیت در تاریخ بشر به خود مفهومی گرفت و از همان لحظه‌ای که برچسب متفاوت بودن، جنس ضعیف‌تر، جنس دوم، جنس احساسی‌تر، نادان‌تر، بی‌استعدادتر و هزاران صفت دیگر بر زن خورد، دیگر هیچ کجای دنیا برای زن‌بودن امن نبوده و نیست. اما شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور وضعیت تغییر کند. به لطف آگاه‌سازی‌های عمومی، افزایش فرصت‌ها برای تحصیل و اشتغال زنان، افزایش نقش زنان به محدوده‌ای فراتر از خانه و خانه‌داری و قانونگذاری‌های فراجنسیتی، جهان در مسیر تغییر رویکرد به موضوع جنسیت و زنانگی قدم برداشته است. مهم‌تر از همه، به لطف جسارت و شجاعت زنانی که چشم بر انگ‌ها و محدودیت‌های ساختگی و پوچ فرهنگ‌ها و سنت‌ها بستند و داستان تعرض‌ها و آزارهای جنسی که متحمل شده بودند را با صدای بلند بر زبان آوردند، جنبش‌های بزرگی در سطح ملی و حتی جهانی ایجاد و قانون‌های فراوانی از نو نوشته شد تا شاید به مرور، جهان در آینده به جای امن‌تری برای زنان تبدیل شود.
جنبش #من_هم
اگرچه از آغاز جنبش عدالت‌خواهی زنان در آمریکا بیش از یک قرن می‌گذرد، اما جنبش من_هم یکی از جدید‌ترین ابتکارات فعالان حوزه دفاع از حقوق زنان به شمار می‌رود. در سال 2007 تارانا بورک فعال حقوق زنان از عبارت «من هم» برای افزایش آگاهی جامعه و همدردی با قربانیان خشونت و تعرض جنسی استفاده کرد. یک‌دهه بعد، در سال2017 با بالاگرفتن افشاگری‌ها علیه هاروی واینستاین به اتهام تعرض و تجاوزهای جنسی متعدد، این عبارت به شعار جنبشی تبدیل شد که به‌تدریج به شکل‌های مختلف بومی‌سازی شد و در کشورهای دیگر جهان نیز به جریان افتاد.
آلیشیا میلانو، هنرپیشه آمریکایی در آن سال در توییتر اعلام کرد اگر هر زنی که مورد تعرض و تجاوز جنسی قرار گرفته، در شبکه‌های اجتماعی از هشتگ «من هم» استفاده کند، می‌توان ابعاد این جنایت را در سطح جامعه مشاهده کرد. درپی این درخواست تعدادی از چهره‌های مشهور هالیوودی به آن واکنش نشان دادند و به مرور میلیون‌ها نفر در آمریکا این هشتگ را با هدف افشاگری و مبارزه با تعرض و تجاوز در شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده قرار دادند. راهپیمایی‌ها و اعتراضات جمعی فراوانی در پی آغاز این جنبش در شهرهای مختلف آمریکا به راه افتاد. نتیجه این اقدام و پوشش رسانه‌ای آن اخراج افراد خاطی که عمدتا افرادی مشهور و ثروتمند بودند و مقابله جامعه با آنها بود. نیویورک تایمز در گزارشی اعلام کرد در طول افشاگری‌های جنبش من_هم در آمریکا، دست‌کم 201 مرد عالی‌رتبه مقام‌ها و مشاغل خود را از دست دادند و بیش از 50زن و بیش از 70مرد جایگاه شغلی آنها را پر کردند. از عواقب مثبت این جنبش می‌توان به ایجاد تغییر در قانون‌های مختلف کاری، اداری و قضایی اشاره کرد. روایت جمعی قربانیان از یک متهم، به سیستم قضایی در اثبات جرم کمک کرد و همزمان شناسایی ادعاهای بی‌اساس با هدف تسویه حساب‌های شخصی را ساده‌تر ساخت. ساده‌سازی روند شکایت توسط قربانیان، جلوگیری از مجبور ساختن کارمندان جدید به امضای نامه عدم‌افشا، بررسی شکایت‌ها خارج از فرایند زمانگیر قضایی، تعیین جریمه‌های بسیار سنگین یا حذف معافیت‌های مالیاتی برای افراد و شرکت‌ها درصورت وقوع آزار جنسی در آنها ازجمله تغییراتی هستند که به لطف جنبش «من هم» ایجاد شدند. بیش از 80کشور مختلف جهان به شیوه‌ای مشابه با این جنبش همراه شدند و هرروز زنان بیشتری با این جنبش همراه می‌شوند.
تشدید مجازات تجاوز در هندوستان
هندوستان کشوری است که علاوه بر بالا بودن آمار تجاوز و تعرض به زنان در آن، ضعف‌های اساسی قانونی مانع از برخورد با متجاوزان شده است. در سال 2013 وقوع جنایت هولناک، تجاوز گروهی به دانشجویی بیست‌وسه‌ساله در دهلی، باعث شد جنبشی وسیع در هند ایجاد شود تا دولت را وادار به تغییر قوانین خشونت علیه زنان کند. با پخش شدن خبر این رویداد هولناک، تظاهرات گسترده‌ای در دهلی و دیگر شهرهای هندوستان آغاز شد و دولت مجبور شد برای مهار خشم مردم، قانون جرائم جنسی را تغییر دهد و مجازات‌های سنگین‌تری را برای تجاوز تصویب کند، اگرچه قوانین جدید نیز از نقاط ضعف فراوانی برخوردارند و به‌طور کامل قربانیان تجاوز را تحت پوشش خود قرار نمی‌دهند. با آغاز جنبش #من_هم در جهان، انتشار اسامی متجاوزین در شبکه‌های مجازی هندوستان نیز آغاز شد، ازجمله لیستی از اسامی 60نفر از اساتید مشهور دانشگاهی هند در میان اسامی متجاوزین منتشر شد. در سال 2018 هنرپیشه‌ای هندی، نانا پاتکار هنرپیشه را به تعرض جنسی متهم کرد و این اقدام جنبش من_هم را در هندوستان تسریع کرد و در پی آن زنان زیادی در رسانه و سیاست اتهامات مشابهی را مطرح کردند.ام جی اکبر، وزیر امور خارجه ازجمله افراد متهم به تعرض جنسی در آن سال است.
متجاوز تویی!
جنبشی نخستین بار در نوامبر سال2019 در حاشیه اعتراض‌ها به نابرابری اجتماعی در شیلی ایجاد شد. تصویر گروهی بزرگ از زنان با چشم‌بند که سرودی به نام «متجاوزی در راهت» را یکصدا فریاد می‌زنند و همزمان حرکاتی مشابه را اجرا می‌کنند، به سرعت در شبکه‌های مجازی پخش شد و سرود این زنان شیلیایی را به سرودی واحد برای معترضان به تجاوز و تعرض جنسی علیه زنان تبدیل کرد. این سرود و حرکات نمایشی آن به سرعت در مکزیک، کلمبیا، فرانسه، اسپانیا و بریتانیا در سطحی گسترده و توسط گروه‌هایی بزرگ از زنان به اجرا گذاشته شد. سرود توسط گروه نمایش فمینیستی به نام لاستسیس و براساس اثر نظریه‌پردازی آرژانتینی به نام ریتا سگاتو نوشته شده بود. سگاتو معتقد است خشونت جنسی بیشتر از آنکه یک مشکل اخلاقی باشد، یک مسئله سیاسی است. در این سرود شرح داده می‌شود که چگونه نهادها، پلیس، نظام قضایی و ساختار سیاسی به‌صورت سیستماتیک حقوق زنان را زیر پا می‌گذارند. در بخش دیگری از شعر به بهانه‌های متنوعی اشاره می‌شود که زنان را مقصر وقوع تعرض یا تجاوز جلوه می‌دهد: این تقصیر من نیست، یا تقصیر جایی که بودم، یا آنچه به تن داشتم. متجاوز تویی! براساس گزارش‌های رسمی، هرروز 42مورد تعرض جنسی در شیلی به پلیس گزارش می‌شود در حالی که تنها 25درصد از این شکایت‌ها به‌دلیل وجود کلیشه‌های سنتی و تعصبات فرهنگی، به رسیدگی قضایی می‌انجامند.
در همینه زمینه :
حکمرانی
نکته روز
هشدار کارشناس