تاب‌آوری
بازگشت به مدرسه پس از بحران آسیب‌زا
منصوره میرزاده- فوق‌تخصص روانپزشکی کودک
1- پشتیبانی و حفظ روال عادی زندگی برای کودکان ضروری است. هنگامی‌که یک بحران پیش می‌آید، خواه یک تصادف در مسیر مدرسه باشد یا به خطر افتادن زندگی در حوادث طبیعی مانند زلزله، آنقدر وحشتناک است که همه ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این یک نقطه عطف مهم است؛ زیرا ضروری است که کودکان پس از شنیدن اخبار غم‌انگیز، مزاحم و وحشتناک، دوباره وارد امور معمول شوند. کودکان آسایش را در فعالیت‌های عادی و روتین می‌بینند و بازگشت به مدرسه و هرگونه فعالیت بعد از مدرسه باعث ایجاد احساس امنیت در کودکان می‌شود و آنها را سالم و مقاوم می‌کند. اما بعد از هر بحرانی، مثل آسیب دیدن کودک در مدرسه، بعضی از بچه‌ها ممکن است از بازگشت به مدرسه اجتناب کنند. هم‌اکنون نیز که ما با بحران همه‌گیری کرونا مواجه هستیم و امکان ازسرگیری فعالیت مدارس وجود دارد، ممکن است دانش‌آموزان همچنان نگران باشند. یکی از نگرانی‌های آنها ترس از بیماری است. نگرانی دیگر، آموزش به شیوه مجازی و ترس از ناتوانی برای یادگیری به شیوه جدید است.
2- کودک خود را دعوت کنید تا به شما بگوید که چه احساسی در مورد بازگشت به مدرسه دارد. سؤالات القا‌کننده نپرسید؛مثلاً نپرسید آیا از بازگشت به مدرسه نگران است؟ در عوض به او فرصتی دهید تا آنچه را در ذهنش هست، بیان کند. با فرض اینکه درمورد بحران اخیر، بحث کرده‌اید، ممکن است از او بپرسید که آیا انتظار دارد وقتی به مدرسه برگردد، در مورد آن موضوعات صحبت شود؟ یا اینکه درباره فعالیت‌های مربوط به مدرسه چه احساسی دارد؟ و اگر در این موارد با همکلاس‌هایش صحبت شود، چه احساسی خواهد داشت یا چه فکری می‌کند؟
3- فرصت کافی به آنها بدهید تا سؤال کنند؛ این کار برای کودکان اطمینان‌بخش است و به کاهش تخیلات ترسناک کمک می‌کند تا آنچه را از آن نگران هستند، ابراز کنند. اگر فرزند شما فکر می‌کند که کلاس او یا همکلاسی‌های او ممکن است دیگر مثل قبل نباشند یا احساس عدم امنیت می‌کند، خوب است که به این ترس‌ها گوش دهید و کمکش کنید افکارش را برون‌ریزی کند. احساسات او را تصدیق کنید، اما آرام باشید، به فرزندتان نشان دهید که می‌توانید دلیل اضطراب او را بفهمید. سپس می‌توانید در مورد چگونگی تأثیر اوضاع کنونی بر درس و مدرسه با او صحبت کنید. همچنین می‌توانید به او اطمینان دهید که از وقتی این اتفاق افتاده، همه‌چیز با دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد تا اگر ایرادی وجود داشته باشد، آن را شناسایی کرده و از وقوع هر نوع اتفاق ناگوار، جلوگیری شود. به فرزند خود یادآوری کنید که معلمان و سایر اولیای مدرسه، عاشق کودکان بوده و مراقب آنها هستند و تمام تلاش خود را می‌کنند تا به آنها کمک کنند. او را از اقدامات محافظتی که برای حفظ امنیت دانش‌آموزان در نظرگرفته شده است، آگاه کنید. این گفت‌وگوها هم باعث اعتمادسازی می‌شود و هم باعث می‌شود بچه‌ها بدانند که ما هم از تجربیات منفی یاد می‌گیریم.
4- به او اطمینان بیشتری بدهید. ممکن است فرزند شما به‌طورغیرمعمول، مضطرب و نیازمند توجه باشد، از این وضعیت او وحشت نکنید، بلکه آماده شوید تا کارهای روزانه ازجمله روال معمولی را که صبح‌ها برای مدرسه داشتید، کمی کند کنید و با محبت، پذیرا و آرام باشید. اگر کودک صحبت نمی‌کند، آرام باشید و مراقب نشانه‌های غیرکلامی باشید که نشان‌دهنده اضطراب است. ممکن است کودکی در مورد این رویداد سؤال نکرده و حرفی نزده باشد، اما تصاویر یا اخبار را دیده و شنیده باشد و عادات خواب و غذا خوردنش تغییر کرده باشد. در این صورت ممکن است نیاز به صحبت کردن داشته باشد؛ حتی اگر او با کلمات، مستقیماً از شما درخواست نکرده باشد. (در این اوضاع مکالمه را از طریق بازی کردن شروع کرده و ادامه دهید تا کودک حین بازی نگرانی‌هایش را بیان کند).
5- در مورد اینکه چه کس دیگری می‌تواند کمک کند، با کودک خود صحبت کنید. معلمان و مشاوران مدرسه آماده خواهند بود تا به کودکان درمورد نگرانی‌هایی که ممکن است در زمینه تحصیلی وجود داشته باشد، کمک کنند. اگر در روز اول بازگشت به مدرسه یا در هفته اول احساس ناراحتی کرد، کودک خود را تشویق کنید تا با آنها صحبت کند. او را آگاه کنید که خوب است اگر سؤالی یا احساساتی دارد که بعداً می‌خواهد با کسی به اشتراک بگذارد، موضوع را با شما یا فردی دیگر که مطمئن است، مثل معلم یا مشاور مدرسه مطرح کند.
