اکران زیر چکمه‌های متفقین

سعید مروتی 

سوم شهریور۱۳۲۰ تماشاگران مشغول تماشای فیلم‌های روی پرده بودند که متفقین به تهران حمله کردند و همزمان برق تهران قطع شد. تماشاگران با اضطراب از سالن‌های تاریک بیرون آمدند. اوضاع شهر به هم ریخت. اعلام حکومت نظامی، تعطیلی شهر و بسته شدن سینماها طولی نمی‌کشد. سینماهای تهران، هما، جهان و روشن با نمایش فیلم‌های خبری جنگی و فیلم‌های روسی کارشان را از سر می‌گیرند. اکران زیر سایه متفقین. کنار رفتن پهلوی اول که توافق می‌شود کشور را ترک کند و پسرش بر تخت سلطنت جلوس کند، فیلم اصلی شهریور 20است. آنچه بر پرده سینماها می‌آید هم تحت‌تأثیر حضور متفقین در ایران، تبدیل به پروپاگاندای روس و انگلیس شده. روس‌ها دست بالا را دارند و فیلم‌هایشان سینماهای تهران را به تسخیر خود درآورده. هنگام نمایش فیلم «فتح استالینگراد» در سینما هما جای سوزن انداختن نیست. سینماها فیلم‌های خبری و جنگی آمریکایی و انگلیسی هم نمایش می‌دهند. در سفارت انگلستان برنامه نمایش فیلم برپاست ولی در نهایت این روس‌ها هستند که سینماهای تهران را می‌گیرند. نمایش حماسه‌های ارتش سرخ از سینمایی به سینمایی دیگر و گاهی به‌صورت همزمان ادامه دارد. فیلم‌های جنگی هالیوودی و آثار سینمای انگلستان هم هستند ولی دیگر خبری از فیلم‌های آلمانی نیست. مغلوبه شدن جنگ جهانی دوم و شکست آلمان هیتلری بر پرده سینماهای تهران هم انعکاس دارد. ایران زیر چکمه‌های فاتحان جنگ است و سینماها هم در اختیارشان.