سال سقوط سینما

نگار حسینخانی ـ روزنامه‌نگار

«یک روز همه‌‌چیز نابود خواهد شد و ما در نقطه صفر هرگونه تمدنی به غبارهای بازمانده خواهیم نگریست و با دودها سخن خواهیم گفت»؛ این سطرها شاید تداعی وضعیتی باشد که اکنون در آن گرفتار شده‌ایم. تداعی زوال هر آنچه روزی به آن می‌بالیدیم و سر بالا می‌گرفتیم؛ زوال سینما در زمانه حمله یک ویروس و ترس ناشی از آن. اینکه سینماها رو به ورشکستگی می‌روند، اصلا دیگر خبر غریبی به‌نظر نمی‌رسد. اتفاقا بارها درباره آن صحبت شده و ما با چشم‌های باز و دقیق می‌دانیم که چه مسیری را طی می‌کنیم. درباره سهل‌انگاری‌های پیش‌آمده و بی‌توجهی‌های پیش‌رو بارها صحبت کرده‌ایم. حالا تنها مسیر این زوال را می‌پیماییم.


طلبکاران منتظر، سینماداران ورشکسته
هر کسی قرار بوده مبلغی پول در آینده کاری‌اش دستش برسد، زودتر مطالبه خواهد کرد. ارزش پول ملی با کاهش چشمگیری این نگرانی را برای همه طیف‌ها ازجمله اهالی سینما به‌وجود آورده است.
 پیش از این گفته شده بود سازمان سینمایی بدهی سینماداران به پخش‌کنندگان فیلم‌هایی که سال پیش‌ روی پرده رفته و اکران شده بودند را پرداخت می‌کند، اما هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده و سینماداران در خطر ورشکستگی قرار دارند. خبر سیل عظیم تعدیل‌ها و بسته شدن سینماها هم در روزهای گذشته اعلام شده و کماکان ادامه دارد. اما برای روشن‌تر شدن مطالبات بد نیست به نامه‌ای که چندی پیش تهیه‌کنندگانی چون محمدرضا تخت‌کشیان، مصطفی کیایی، محمد شایسته، امیر آشتیانی‌پور نوشتند، اشاره کنیم. در این نامه آمده است: «... این هنر- صنعت به‌دلیل هزینه‌های سرسام‌آور تولید و تعطیلی سالن‌ها و سوءمدیریت‌ها در آستانه‌ ورشکستگی قرار گرفته است. در این میان متأسفانه بخش مهمی از سالن‌های سینمای دولتی و خصوصی متعلق به نهادهای دیگر حاکمیت، به بهانه‌ شیوع کرونا و رکود بازار، حاضر به پرداخت سهم تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران از فروش فیلم‌های سال گذشته -حتی چند‌ماه پس از پایان اکران- نیستند. سیستم‌های کهنه و ناکارآمد اکران و شیوه غلط گردش مالی در سینمای ایران سبب شده تا سهم صاحبان فیلم از فروش آثار سینمایی به ناحق و نامشروع در اختیار سینمادارها قرار بگیرد و اهالی سینما همواره از بدحسابی و دیرکرد پرداخت‌ها گلایه دارند».
با شیوع ویروس کرونا مردم استقبالی از سینماها نکردند. همین امر جامعه سینماداران را بر آن داشت تا خواستار حمایت دولتی شوند. هر چند تا امروز، با وجود وعده‌های بسیار، این امر نیز محقق نشده است. حالا هم پخش‌کننده‌ها و تهیه‌کننده‌ها از سینماداران شاکی شده‌اند که پول فروش فیلم‌هایشان را دریافت نکرده و مشخص نیست پول فروش فیلم‌های پرمخاطب سال گذشته چه شده است. عده‌ای معتقدند سینماداران با پول آنها سرمایه‌گذاری کرده یا در حال ساخت فیلم هستند. عددی که درباره آن صحبت می‌شود، ۱۶.۵ میلیارد تومان است. قرار شده صندوق اعتباری هنر، وام ۴ درصدی به سینماها بدهد. مثلا در همین وضعیت مصطفی کیایی، کارگردان و تهیه‌کننده «مطرب» که پرفروش‌ترین فیلم سال ۹۸ را روی پرده داشت، پولی دریافت نکرده. محمد شایسته، تهیه‌کننده فیلم کمدی «زیرنظر» هم حدود 4میلیارد تومان از صاحبان سالن‌های سینما طلب دارد. اما بدهی سینماداران به پخش‌کنندگان چطور تقسیم می‌شود؟ زیرا همین دو فیلم مطرب و زیرنظر، حدود  ۱۷ میلیارد تومان طلبکارند.

مرگ سینما در استان‌ها
طبق آمار در سه‌ماه نخست سال گذشته سینمای ایران معادل ۱۱۴میلیارد و ۱۶۲میلیون تومان فروش داشت که حاصل حضور ۹میلیون و ۸۴۶هزار نفر بیننده بود. درحالی‌که امسال با توجه به بسته بودن سالن‌های سینما این مبلغ به صفر رسید. به‌عبارت دیگر تنها در سه‌ماه نخست امسال بیش از ۱۱۴میلیارد تومان ضرر متوجه صنعت سینما شده است. با توجه به 3هفته نخست تابستان سال گذشته که بیش از ۱۸میلیارد تومان عاید سالن‌های نمایش کرده بود، امسال این رقم در دو ماهه تابستان به 3میلیارد تومان تنزل کرده، سینمای ایران، نسبت به سال گذشته نزدیک به ۱۲۸میلیارد تومان ضرر کرده است. البته در این مدت بعضی فیلم‌ها به‌صورت آنلاین اکران شدند و منابع محدودی به سینما بازگشت. از ۶۳۸سالن نمایش موجود در کشور، تنها ۵۰سینما با ۸۴سالن مشغول به‌کارند که همین تعداد نیز بسیار پایین‌تر از ظرفیت خود و ظرفیت تعیین‌شده به‌دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی پذیرای مخاطبان هستند. 
گذشته از این، سود ناچیز سینماها تنها مدیون 3فیلم نخست جدول بوده و سینماهایی که دیگر فیلم‌ها را اکران می‌کنند از حداقل درآمد بی‌بهره‌اند. طبق آمار ارائه شده در سامانه مدیریت فروش و اکران سینمای ایران (سمفا)، فیلم «شنای پروانه» ساخته محمد کارت با فروش 2میلیارد و 345میلیون تومان با 59روز نمایش و فیلم‌های « خوب، بد، جلف ۲: ارتش سری» اثر پیمان قاسم‌خانی و «زن‌ها فرشته‌اند 2» به کارگردانی آرش معیریان با احتساب روزهای نمایش به‌ترتیب یک میلیارد و 490میلیون وهمچنین 512میلیون تومان به‌دست آورده‌اند و دیگر آثار با اختلاف زیادی در رتبه‌های بعدی جدول فروش قرار گرفته‌اند که نمونه‌ای از وضعیت بحرانی اکران است.
شرایط اقتصادی سینماداران در وضعیت هشدار و خطر قرار دارد. هرچند شهرستان‌ها اوضاع بدتری را تجربه می‌کنند. مثلا حال سینماهای کرمانشاه اصلا خوب نیست. سینماهای لرستان به ورشکستگی رسیده‌اند. عده‌ای نگران تعدیل نیرو و ادامه‌دار شدن وضعیت، سینماهای کرمانشاه هستند و عده‌ای از بدهی سینمادارهای لرستان به بانک‌ها و مصادره آنها گفته‌اند. با کمک 150میلیون تومانی معاونت سینمایی و سینما شهر، سینماهای بروجرد و دورود بدهی‌هایشان را تاحدودی مرتفع کردند، اما سینمای الشتر در شرف مصادره و سینمای عصر جدید خرم‌آباد مصادره شده است. سینماهای قزوین هم در آستانه ورشکستگی‌اند.
برای خروج از این وضعیت تنها کمک دولتی می‌تواند سینماها را از وضعیت ورشکستگی کامل و نابودی نجات دهد. در غیراینصورت شاید سال‌ها بعد با هزینه‌های بیشتر نیز این خسران جبران نشود. 




طبق آمار در سه‌ماه نخست سال گذشته سینمای ایران معادل ۱۱۴میلیارد و ۱۶۲میلیون تومان فروش داشت که حاصل حضور ۹میلیون و ۸۴۶هزار نفر بیننده بود. درحالی‌که امسال با توجه به بسته بودن سالن‌های سینما این مبلغ به صفر رسید. به‌عبارت دیگر تنها در سه‌ماه نخست امسال بیش از ۱۱۴میلیارد تومان ضرر متوجه صنعت سینما شده است