توافق برای خروج

سیاوش فلاح‌پور ـ خبرنگار

روز گذشته سرانجام ملاقات 70دقیقه‌ای مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق با ترامپ در کاخ سفید برگزار شد؛ ملاقاتی که به گواه رسانه‌های عربی و آمریکایی، فضای مثبتی بر آن حاکم بوده است. ترامپ در نشست خبری بعد از این ملاقات گفت: هم‌اکنون تعداد محدودی از نیروهای نظامی آمریکا در عراق باقی مانده‌اند و اگر ایران گام مثبتی بردارد، برای کمک به حل بحران‌های عراق آماده‌ایم. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین در بخش دیگری از سخنان خود که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه داشت افزود: نیروهای ائتلاف ظرف مدت محدودی از عراق خارج خواهند شد.
درمقابل، مصطفی الکاظمی نیز با اشاره به این مذاکرات دوجانبه گفت: آمریکا کشور مهمی است که در آن صنایع پیشرفته‌ای وجود دارد و عراق فرصت شراکت با این کشور بزرگ را غنیمت می‌شمارد. بر این اساس به توافق‌های خوبی در حوزه‌های نفت و نیرو دست یافتیم که نتایج آن در آینده‌ای نه چندان دور در پروژه‌های استراتژیک استان ذی‌قار روشن خواهد شد. وی همچنین درباره مسئله خروج نیروهای آمریکا گفت: برای نخستین‌بار است که می‌بینم آمریکا پاسخی روشن و قابل فهم به مطالبات طرف عراقی در این‌باره داده است.
ساعاتی پس از برگزاری این ملاقات، خبرگزاری دولتی عراق از حصول توافقی مهم میان دولت‌های عراق و آمریکا برای تشکیل هیأتی ویژه با هدف «تنظیم برنامه زمانی و جزئیات خروج نیروهای ائتلاف از خاک عراق ظرف مدت 3سال» خبر داده است. در متن این گزارش آمده: الکاظمی در مدیریت گفت‌وگوهای استراتژیک برای خروج آمریکا از عراق موفق شد. از سوی دیگر، احمد الصحاف، سخنگوی دولت عراق با اشاره به برخی جزئیات این مذاکرات گفت: عراق خواهان تعامل استراتژیک با آمریکا در تمامی حوزه‌ها، ازجمله آموزش و اقتصاد در چارچوب منافع مشترک میان 2کشور است. وی همچنین تأکید کرد: موضع هیأت عراقی در مذاکرات کاخ سفید، عدم‌ورود به هیچ‌یک از محورهای منطقه‌ای علیه محوری دیگر بوده است.
با وجود این اما برخی جریانات سیاسی در داخل عراق نسبت به نتایج علنی مذاکرات کاخ سفید تردید داشته و آن را نوعی تبلیغات به‌شمار آورده‌اند. برای مثال فاضل الفتلاوی، عضو فراکسیون فتح (شاخه سیاسی حشد شعبی در پارلمان) در مصاحبه با شبکه الاتجاه گفت: دولت الکاظمی متأسفانه جدیت کافی برای پیگیری این پرونده را ندارد. جدول زمانی که از سوی هیأت مذاکره‌کننده عراقی منتشر شده نیز چنین واقعیتی را (خروج 3ساله ائتلاف) نشان نمی‌دهد. الفتلاوی تأکید کرد: نیروهای آمریکا اگر واقعا تصمیم به خروج داشته باشند می‌توانند ظرف حداکثر 3‌ماه خاک عراق را ترک کنند.

محورهای سه‌گانه
به نوشته «مرکز امور عراق در شورای آتلانتیک»، سفر مصطفی الکاظمی به واشنگتن و ملاقات‌های وی با سیاستمداران و رهبران آمریکایی جزئیاتی داشته که در تاریخ روابط 2کشور بی‌سابقه به‌شمار می‌رود. در گزارش این مرکز آمده: برای نخستین‌بار نوعی برابری میان مواضع 2کشور در مذاکرات دیده می‌شود که چارچوب آن، توسعه روابط و افزایش سطح شراکت‌های استراتژیک با احترام به اصول و منافع ملی آمریکا و عراق بوده است. این مرکز همچنین محتوای رایزنی‌ها و توافق‌های الکاظمی در کاخ سفید و کنگره را در 3محور تقسیم کرده است:
مسئله نیروهای آمریکا در خاک عراق: به‌نظر می‌رسد نخستین گام برای بستن این پرونده جنجالی در روابط عراق و آمریکا برداشته شده است. دولت آمریکا بدون ورود به جزئیات تفصیلی، اصل خروج ائتلاف از خاک عراق در برنامه‌ای 3ساله را پذیرفته است و ظاهرا در این مسیر از الگوی خود در سوریه پیروی می‌کند؛ یعنی خروج گسترده نیروها و باقی ماندن تعداد بسیار محدود برای ماموریت‌های نمادین و احتمالا سایر اهداف آموزشی. مسئله خروج آمریکا از عراق یکی از محورهای مهم اختلافی میان ترامپ و پنتاگون بوده است. پارلمان عراق پس از شهادت سردار سلیمانی و حاج ابومهدی المهندس با صدور قطعنامه‌ای خواستار خروج فوری نیروهای آمریکایی از خاک این کشور شد.
توافق‌های استراتژیک اقتصادی: ارزش توافق‌های صورت گرفته میان عراق و آمریکا در حوزه‌های نفت و نیرو بیش از 8میلیارد دلار اعلام شده است. در گزارش شورای آتلانتیک در این‌باره آمده: مسئله توافق‌های اقتصادی عراق با آمریکا مخصوصا در حوزه نیرو و برق مورد اعتراض ایران بود اما الکاظمی موفق به امضای این توافق شد. به‌نظر می‌رسد در جریان سفر مهم الکاظمی به تهران بر سر این مسئله توافقی صورت گرفته باشد که درصورت صحت این فرضیه، گامی مهم در مسیر مصالحه ایرانی-آمریکایی اتخاذ شده است.
تأکید بر روابط مثبت عراق با همسایگان: در مواضع هیأت عراقی، مخصوصا فواد حسن، وزیر خارجه این کشور اصراری آشکار بر ضرورت احترام به منافع ملی و منطقه‌ای عراق دیده می‌شد؛ امری که از سوی شورای آتلانتیک، به‌عنوان نشانه‌ای از تلاش دولت الکاظمی برای حفظ توازن میان تهران و واشنگتن ارزیابی شده است. در بخش پایانی گزارش این مرکز آمده: هیأت مذاکره‌کننده عراقی تأکید داشت که پیامی منفی از سفر واشنگتن برای تهران مخابره نشود و در این زمینه موفق بوده است.