داستان کاشی‌های امجدیه

فرزانه ابراهیم زاده  

هم ایدون به دل گفت دیوِ سپید، 
که« از جانِ شیرین، شدم ناامید.
گر ایدون که از چنگِ این اَژدها، 
بریده پی و پوست، یابم رها، 
نه مهتر نه کهتر، به مازندران، 
بمانم به جای از کران تا کران».
بزد دست و برداشتش نرٌه شیر؛
به گردن برآورْد و افگنْد زیر.
فرو برد خنجر؛ دلش بر درید؛
جگرْش از تنِ تیره بیرون کشید.
و اینگونه فرجام کار دیو سفید به‌دست رستم رقم خورد. فرجامی که برای ۱۳۶ سال در سردر عالی‌قاپوی کاخ گلستان نشست و حالا هشتاد و یکسال است که جزئی شده است از قدیمی‌ترین ورزشگاه شهر:« امجدیه.»
اینکه ورزشگاه امجدیه یا ورزشگاه شماره یک در شمال غربی تهران چطور ساخته شد و چه کسانی در ساخته شدن آن سهم داشتند را حتما در نوشته‌های دیگر خواهید خواند. حتی می‌خوانید که ورزشگاه که از سال ۱۳۱۷ تقریبا مورد استفاده قرار می‌گرفت از شهریور ۱۳۱۸ رسما افتتاح شد. در روز افتتاح ورزشگاه در ورودی داخلی آن اما یک تصویر آشنا به چشم بسیاری از شرکت‌کنندگان و ورزشکاران آمد. تصویر نبرد رستم و دیو سپید روی کاشی‌های رنگی که روی دیوار نصب شده بود. قدیمی‌ها این سردر را به یاد داشتند و خیلی‌هایشان گمان می‌کردند همان زمانی که به دستور شاه دروازه‌های قدیمی تهران و دروازه‌های کاخ گلستان را خراب کردند این کاشیکاری هم خراب شده باشد. اما حالا بعد از ۹ سال می‌دیدند که اشتباه می‌کردند و آن کاشیکاری معروف با همه اجزایش به امجدیه آمده است. با تخریب سردر باشکوه عالی‌قاپوی تهران (١٣٠٩) این تابلوی کاشی ١٣۶ ساله به انبار اداره بیوتات تبعید می‌شود. در کتاب‌های مختلف تاریخی نوشته شده است که زمانی که سردر عالی‌قاپوی کاخ گلستان که از سمت جنوب یعنی میدان ارگ دسترسی به باغ گلستان را باز می‌کرد ساخته شد برای نشان دادن شکوه و جلال شاهان قاجار این تصویر برای سردر طراحی و نصب شد. تصویری از رستم که خنجرش را در پهلوی دیو سپید می‌کند. یحیی ذکا در کتاب «تاریخچه ساختمان‌های سلطنتی» نوشته:« دیوار پشت سردر در سمت حیاط تخت مرمر با کاشی‌های رنگین صحنه پیکار رستم و دیو سفید تزئین شده بود. به سال ۱۳۰۹ ش هنگامی که سردر را منهدم ساختند اداره بیوتات سلطنتی، این کاشی‌ها را نگهداری کرد و هنگام ساختمان ورزشگاه امجدیه آنها را در بالای دیوار مدخل ورزشگاه مزبور کار گذاشتند و در سال‌های اخیر که آن بنا را نیز به شکل دیگری در آورند همان کاشی‌ها را در دیوار داخلی سرسرای جایگاه مخصوص، نصب کردند. این کاشی‌ها داری رقم محمدعلی شیرازی و تاریخ ۱۲۷۳ است.»
این تابلو حالا در هشتاد و یک سالگی امجدیه در باشکاه بدنسازی مجموعه قرار گرفته است و همچنان چهره مصمم رستم را در کشتن دیو سپید می‌توان دید.