روزی که قطار به تهران رسید

فرزانه ابراهیم زاده  
 
«یک روز بزرگ پر از شادی و مسرت» این تیتر یک شماره ویژه روزنامه اطلاعات در روز جمعه سی‌ام بهمن۱۳۱۴ شمسی بود؛ روزی که بالاخره آرزوی ایران به ثمر رسید و نخستین قطار در مراسمی ویژه و به ایستگاه پایتخت رسید. از چند روز قبل‌تر محل ایستگاه مرکزی را که هنوز کامل هم نشده بود آب و جارو کردند و گل و روبان بستند و آماده کردند. طاق نصرت بزرگ در ورودی ایستگاه نصب شده بود که مردم هم با وجود سرمای آن روز از ساعت‌های اولیه آمده بودند جا گرفته بودند تا ورود نخستین قطار به تهران را از نزدیک ببینند. به نوشته روزنامه‌ها مردم از سرخیابان گمرک تا ایستگاه راه‌آهن ایستاده بودند. برای مردم یک روز تاریخی بود. شاه و ولیعهد این بار سر زمان مقرر رسیدند و رضاشاه قبل از رسیدن قطار، آخرین پیچ و مهره طلایی با نقش تاج پهلوی را در محل خط یک ایستگاه محکم کرد و نوار سه رنگ را برید تا قطاری که از دور می‌آمد آرام از زیر عمارت ایستگاه تهران رد شد و به مقصد رسید و رؤیای راه‌آهن ‌را کامل کرد. ایده داشتن راه‌آهن از زمان نخستین سفر ناصرالدین‌شاه به فرنگ شکل گرفت اما به هزار و یک دلیل نه ناصرالدین‌شاه توانست این آرزو را به ثمر برساند و نه اسلافش و فقط چند خط محدود یکی سمت شمال غرب یعنی مرز ایران و روسیه و یکی هم مرز شرقی مرز در سیستان راه‌اندازی شدند و سهم تهران هم ماشین دودی بود که از گارماشین در نزدیک دروازه خراسان به سمت شاه‌عبدالعظیم می‌رفت. اما رضاشاه از همان زمان تاجگذاری، راه‌آهن را در دستور کار دولت قرار داد. مجلس هم برای تامین هزینه‌های ساخت راه‌آهن سهم مالیات و عوارض قندوشکر و چای را برای ساخت خط راه‌آهن سراسری که در مهر ۱۳۰۷ کلنگش در جنوب تهران خورد اختصاص داد. از ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۴ نقشه‌های راه‌آهن سراسری، ایستگاه‌ها و تجهیزات و تاسیساتش تکمیل شد و در سال ۱۳۱۴ نخستین قطارها به روی ریل رفتند. علی منصور، وزیر طرق و شوارع در دوازدهم مرداد ۱۳۱۴ لایحه‌ای برای تشکیل مؤسسه راه‌آهن دولتی کشور به تصویب مجلس شورای ملی رساند تا از اول مهر ۱۳۱۴ «نگاه‌داری و به‌کار انداختن کلیه اموال و اثاثیه و ابنیه و وسائل ناقله و ساختمان‌های فنی و غیره متعلق به خطوط آهن و کشتیرانی دریاچه رضائیه» را به‌عهده‌ بگیرد. اما هدف اصلی رسیدن خط راه‌آهن به تهران بود. قطاری که مسافت ۴۶۱کیلومتری از شمال و بعد از گذشت از روی پل زیبای ورسک رد شد و در نهایت به تهران رسید.