زلزله در تبریز

  حسنا مرادی   

تابستان سال 1315برای اهالی تبریز، تابستانی پر از دلهره و تلخی بود. ساعت هشت‌وسی‌وپنج دقیقه دوشنبه‌شب سیزدهم مردادماه 1315، زلزله وحشتناکی تبریز را لرزاند. همزمان با زلزله صدای بلندی در شهر پیچید، انگار که چندین توپ همزمان شلیک کرده باشند. مدت زمین لرزه نسبتا زیاد بود و زمین مثل آب جوشان زیر پای مردم تکان می‌خورد.
 در خیابان پهلوی (خیابان امام‌خمینی فعلی) نما خیلی از ساختمان‌ها روی سر مردم ریخت. دیوارها ترک‌های عمیقی برداشتند، تیرهای چراغ برق شکستند و سیم‌های برق پاره شدند و روی عابران افتادند. مردم درحالی‌که بیشترشان زخمی شده بودند، هراسان از خانه‌ها و مغازه‌ها و سینماها بیرون زدند و در خیابان‌ها جمع شدند. پس از آرام شدن زمین، خیلی از مردم که خانه‌هایشان خراب شده بود، به سمت باغ‌های خارج از شهر رفتند. عده زیادی هم تا چندین شب در میدان‌ها، خیابان‌ها و باغ‌های عمومی شهر می‌خوابیدند. بیشترین تخریب در محله‌های مرکزی شهر مانند لیل‌آباد (خیابان شریعتی فعلی)، اهراب و اطراف خیابان پهلوی رخ داده بود، ولی محله‌های دورتر مانند مارالان، سرخاب، شتربان و هکماوار (حکم‌آباد) کمتر آسیب دیده بودند. عجیب این بود که ساختمان‌های گچی و آجری جدید خیلی بیشتر از ساختمان‌های چینه‌ای و خشتی آسیب دیده بودند. عمارت اداره ثبت آنچنان خراب شده بود که دیگر قابل استفاده نبود. گنبدهای بازار هم ترک‌های بزرگی برداشته بودند. میزان تخریب آن قدر زیاد بود که محله‌های آباد و خوب شهر تا چندین‌ماه قابل سکونت نبودند. این زلزله تلفات جانی هم داشت که تعدادی از آنها در اثر برق‌گرفتگی از دنیا رفته بودند (تعداد دقیق‌شان مشخص نیست). این زلزله در روزهای بعد، 3پس‌لرزه دیگر هم داشت که شدت‌شان کمتر بود. از آن‌جا که نخستین ایستگاه لرزه‌نگاری ایران، 22سال بعد از وقوع این زلزله تأسیس شد، از شدت این زلزله و پس‌لرزه‌هایش اطلاعات دقیقی ثبت نشده است. تا 17سال پس از این زلزله و پس‌لرزه‌هایش، دیگر در تبریز زلزله‌ای نیامد.