تجربه جهانی بازگشایی مدارس در سال کرونا

محمد امین خرمی_خبرنگار

تعطیلی مدارس همچون تعطیلی‌ کسب‌وکارها و خانه‌نشینی مردم، یکی از نخستین تبعات شیوع کرونا در جهان بود اما اکنون با گذشت 8‌ماه و با بازگشایی کسب‌وکارها، وقت حضور دوباره دانش‌آموزان و دانشجویان سرکلاس‌های درس هم فرارسیده است.
در همه کشورهای جهان، تصمیم برای بازگشایی مدارس، تصمیم سختی بوده است؛ با این حال اغلب دولت‌ها این تصمیم سخت را گرفته‌اند و درهای مدارس رفته‌رفته در حال باز شدن است تا بیش از 1.5میلیارد دانش‌آموزی که به گفته سازمان ملل به‌خاطر ویروس کرونا از درس و بحث افتاده‌اند، به پشت میزهای خود بازگردند.
تصمیم دولت‌ها برای بازگشایی مدارس به‌دلیل چندوجهی بودن مسئله، چالش‌برانگیز بوده است. از طرفی خطر ابتلا به کرونا دانش‌آموزان و معلمان را تهدید می‌کند، از طرف دیگر ایجاد وقفه در روند آموزشی دانش‌آموزان می‌تواند در آینده در نظام آموزش‌و‌پرورش کشورها مشکل‌ساز شود. از سوی دیگر، آن دسته از دانش‌آموزانی که طی ماه‌های اخیر زندگی‌شان به چهاردیواری خانه‌ها محدود شده و با اجتماع، بیگانه شده‌اند، کم‌کم با مشکلاتی همچون افسردگی روبه‌رو می‌شوند و این خود سلامت خانواده‌ها را به خطر خواهد انداخت. فارغ از اینها بازگشایی مدارس و مهدکودک‌ها موضوعی است که با اقتصاد کشورها گره خورده و همین باعث شده دولت‌ها برای گریز از بحران اقتصادی، برای راه‌اندازی دوباره کلاس‌ها عجله داشته باشند. والدین باید برای حاضر شدن در محل کار خود، خیال‌شان از بابت فرزندان‌شان راحت باشد و این مسئله چاره‌ای جز فعال کردن دوباره مدارس و مهدکودک‌ها باقی نگذاشته است.
کشورهای جهان با توجه به وضعیت شیوع ویروس، تصمیم‌های متفاوتی در مورد چگونگی و زمان بازگشایی مدارس اتخاذ کرده‌اند. در آمریکا، اوضاع همچنان وخیم است اما دولت به‌خاطر جلوگیری از آغاز یک بحران بزرگ اقتصادی، اصرار به بازگشایی دارد اما ایالت‌های مختلف رویکرد‌های متفاوتی را در پیش گرفته‌اند. در اروپا، کشورها با عبور از نقطه اوج بحران، وضعیت بهتری دارند و همین تصمیم‌گیری را برای آنها ساده‌تر کرده است. در آسیا، وضعیت کشورها متفاوت است. چین که نقطه آغاز شیوع کرونا بوده توانسته به خوبی ویروس را کنترل کند و همین باعث شده تا دانش‌آموزان چینی یکی از نخستین کسانی باشند که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی سر کلاس‌های درس حاضر شوند. در این میان، برخی کشورها مثل کنیا نیز به کلی خود را از درگیر شدن با مدیریت این مسئله دورکرده‌ و سال تحصیلی جدید را «از دست رفته» اعلام کرده‌اند.

آمریکا؛ سراسر اختلاف
سال تحصیلی در آمریکا از مردادماه آغاز می‌شود اما تصمیم مقام‌های دولتی در مورد بازگشایی‌ها با بالا و پایین شدن آمار مبتلایان در این کشور متغیر بوده است. موافقان و مخالفان رویکرد دونالد ترامپ در مورد ضرورت آغاز به‌کار مهدکودک‌ها و مدارس بسیارند. در سطح مسئولان ایالتی هم این اختلاف نظر وجود دارد؛ هم در مورد زمان و هم در مورد نحوه تشکیل کلاس‌ها.
2شهر لس‌آنجلس و سن‌دیه‌گو در ایالت کالیفرنیا در غرب آمریکا که بیشترین تعداد دانش‌آموز را در میان شهرهای این ایالت دارند، اعلام کرده‌اند تمامی کلاس‌ها به‌صورت آنلاین برگزار خواهد شد. نظر سندیکاهای معلمان در اتخاذ این تصمیم بسیار مؤثر بوده است. در نیویورک، مسئولان بازگشایی مدارس در مناطقی که کمتر از 5درصد همه‌گیری ویروس دارند مجاز اعلام شده است. در آتلانتا، طی 9هفته ابتدای ترم، مدارس به‌صورت آنلاین برگزار خواهد شد. در دالاس، مدارس قرار است از هفته آینده بازگشایی شود. در دیترویت، خانواده‌ها امکان انتخاب از میان 2 شیوه آموزش آنلاین و حضوری را دارند. طی روزهای اخیر در آمریکا تصاویری منتشر شده که نشان می‌دهد دانش‌آموزان در مدارس از ماسک استفاده نمی‌کنند و در تعداد زیاد گردهم جمع شده‌اند. دکتر آنتونی فاوچی، ویروس‌شناس سرشناس آمریکایی، در اعتراض به این وضعیت، خواستار اجباری شدن ماسک برای تمام اماکن موجود در مدارس و اجرای سخت‌گیرانه فاصله‌گذاری اجتماعی شده است. در برخی ایالت‌ها، دستورالعملی برای مدارس منتشر شده که شامل این موارد است: تعیین مسئول هماهنگی اجرای پروتکل‌های بهداشتی کرونا، اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک، استفاده از محلول‌های بهداشتی برای شست‌وشوی دست، گندزدایی تمام کلاس‌ها، بررسی درجه تب، کنترل وسیله رفت‌و‌آمد و بهبود وضعیت تهویه.

آلمان؛ بازگشایی سراسری
آلمان باتوجه به عملکرد خوبش در کنترل ویروس، تمامی مدارس خود را بازگشایی کرده است. در آلمان، هر ساله هر ایالتی تاریخ مخصوص خود را برای بازگشایی مدارس بعد از تعطیلات تابستانی دارد. این قانون، امسال هم اجرا می‌شود. در این کشور بحث بیشتر بر سر ضرورت ماسک زدن دانش‌آموزان است. در برخی ایالت‌ها که تعداد مبتلایان بسیار پایین است، ماسک زدن در مدارس اجباری نیست. در برخی دیگر، ماسک زدن در راهروها و اماکن عمومی مدارس اجباری است. در برخی ایالت‌ها نیز ماسک در کل بخش‌های مدرسه اجباری است؛ البته تا پایان مرداد.

سوئد؛ بدون تعطیلی
دولت سوئد برخلاف اغلب کشورهای اروپایی، هرگز مدارسش را تعطیل نکرد. این وضعیت، بهترین فرصت برای تحقیق در مورد چگونگی و میزان شیوع ویروس در میان دانش‌آموزان بود اما چنین تحقیقی هرگز در این کشور انجام نشد.

انگلیس؛ تلاش برای بازگشایی
در اسکاتلند، مدارس از روز سه‌شنبه بازگشایی شدند چرا که به گفته مسئولان، کمتر از یک‌درصد مبتلایان به کرونا در این کشور زیر 15سال دارند. سیستم تهویه در کلاس‌ها بهبود پیدا کرده است. طبق دستورالعمل، کتاب‌هایی که به کتابخانه بازگردانده می‌شوند، به‌مدت 3روز قرنطینه می‌شوند. در مدارس ابتدایی، فاصله‌گذاری اجتماعی اجباری نیست اما در مدارس سطوح بالاتر فاصله‌گذاری اجرا می‌شود. در خود انگلیس، دولت به‌دنبال بازگشایی تا 3هفته دیگر است. دولت بوریس جانسون ابتدا قصد داشت مدارس را از حدود 2‌ماه قبل به‌صورت فازبندی‌شده و با تعداد دانش‌آموز کمتر بازگشایی کند اما مشکلات اجرایی مانع این طرح شد.

فرانسه؛ بازگشایی اجباری
مدارس در فرانسه از 3‌ماه پیش به‌صورت آزمایشی و داوطلبانه بازگشایی شدند. عدم‌استقبال دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها باعث شد تا امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، 3‌ماه قبل، حضور در مدارس را اجباری اعلام کند. مهدکودک‌ها از اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی معاف شده‌اند. در مدارس ابتدایی دانش‌آموزان باید فاصله یک‌متری را رعایت کنند. در مدارس سطوح بالاتر استفاده از ماسک هم اجباری است. تعطیلات یکماهه تابستانی، باردیگر دانش‌آموزان را به خانه فرستاد. آنها 3هفته دیگر به مدرسه باز‌می‌گردند تا مدارس فرانسه سال تحصیلی جدید را به‌طور جدی آغاز کنند.

اندونزی؛ بازگشایی گام‌به‌گام
دولت اندونزی بازگشایی گام به گام مدارس را در مناطق کم‌خطر در پیش گرفته است. ‌ماه قبل، دبیرستان‌ها فعالیت خود را آغاز کردند. بازگشایی مدارس ابتدایی به شهریور و بازگشایی کودکستان‌ها به اواخر پاییز موکول شده است. حداکثر تعداد مجاز حضور دانش‌آموزان در هر کلاس، 18نفر و حداکثر تعداد کودکان در کودکستان‌ها 5 نفر اعلام شده است. طبق دستور دولت، مسئولان مناطق مختلف ملزم به تهیه پروتکل‌های بهداشتی مختص به منطقه خود شده‌اند و به آنها در نحوه اجرای بازگشایی مدارس اختیار لازم داده شده است. در عین حال، خانواده‌ها این امکان را دارند که فرزندان خود را به مدرسه نفرستند و همچنان به آموزش آنلاین ادامه دهند.

چین؛ کلاس‌های حضوری
مدارس در چین، جزو نخستین مدارس جهان بودند که بازگشایی شدند. بازگشایی‌ها کانون شیوع ویروس یعنی استان هوبی و شهر ووهان را هم شامل می‌شد اما تدابیر بسیار سختی برای حضور دانش‌آموزان در مقاطع مختلف درنظر گرفته شده بود. مدارس در برخی مناطق اواخر اردیبهشت بازگشایی شدند. در پکن، حدود 2‌ماه قبل مدارس فعالیت خود را آغاز کردند. 2هفته بعد، اما موارد جدید ابتلا به ویروس کرونا در پکن باعث شد تا دولت دستور تعطیلی مدارس را صادر کند. مدارس چین اکنون به صورت حضوری و با رعایت سفت و سخت پروتکل‌های بهداشتی فعال هستند.

آیا احتمال ابتلای کودکان به کرونا کمتر است؟
طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا، احتمال ابتلای کودکان به کرونا کمتر از بزرگسالان است. در بسیاری از کشورها، میزان مبتلایان زیر 18سال بین یک تا 2درصد کل مبتلایان است. در آمریکا 2درصد مبتلایان به کرونا را افراد زیر 18سال تشکیل می‌دهند؛ در چین 2.2درصد، در ایتالیا 1.2درصد و در اسپانیا کمتر از یک درصد. برخی کودکانی که به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند، هیچ علائمی ندارند. تحقیقات نشان می‌دهد کمتر اتفاق می‌افتد که کودکان کم‌ سن‌و‌سال ویروس را به دیگران منتقل کنند. اما آنها‌یی که بین 10 تا 19سال سن دارند، وضعیت‌شان مثل بزرگسالان است و می‌توانند به‌راحتی ویروس کرونا را منتقل کنند.