جنجال روسیه با اعلام ثبت نخستین واکسن کرونا

زهرا خلجی- خبر‌نگار

 روز گذشته پس از مدت‌ها حرف و حدیث «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه در برنامه‌ای تلویزیونی از ثبت رسمی واکسن کرونای این کشور به‌عنوان نخستین واکسن این ویروس در دنیا خبر داد. به گزارش اسپوتنیک، به ادعای پوتین این واکسن که توسط انستیتوی تحقیقاتی گامالیا مستقر در مسکو ساخته شده است تمام مراحل لازم برای اثبات ایمنی و اثربخشی را با موفقیت سپری کرده است و به این ترتیب روسیه نخستین کشوری است که به واکسن مؤثر و قطعی علیه ویروس کرونا رسیده است.
پوتین در یک برنامه زنده تلویزیونی در این‌باره گفت: این واکسن در سپتامبر (شهریور و مهر) تولید انبوه و در اکتبر (مهر و آبان) به مرحله واکسیناسیون خواهد رسید. وی همچنین با تأکید بر بی‌خطر بودن این واکسن اعلام کرد یکی از دخترانش دو دوز از این واکسن را در مراحل آزمایش بالینی دریافت کرده است که پس از نخستین تلقیح دمای بدن او تا 38درجه بالا رفت و روز بعد به‌تدریج به 37درجه رسید. همچنین در تزریق دوم دمای بدن او دچار نوسان کمی شد که با بهبودی حال عمومی و سپس افزایش میزان آنتی بادی همراه بود.

از تزریق به فرزند تا شفافیت علمی
داوطلب شدن یکی از فرزندان پوتین و همچنین وزیر بهداشت روسیه در مراحل آزمایش انسانی نشان از اعتماد آنها به ایمنی و اثربخشی این واکسن دارد اما مسئله مهم این است که مؤسسه تحقیقاتی گامالیا هیچ گزارشی علمی از نتایج فازهای اول و دوم خود منتشر نکرده است، کاری که اصولا در فرایند توسعه و تولید دارو و واکسن باید انجام شود.  اما دولت روسیه علاقه‌مند است این کشور را به‌عنوان یک نیروی علمی جهانی معرفی کند.
با وجود اینکه رئیس‌جمهور روسیه نسبت به ایمنی طولانی مدت و بی‌خطر بودن این واکسن تأکید دارد، اما بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی روسیه معتقدند که استفاده از این واکسن پیش از نتیجه فاز سوم آزمایش انسانی «بازی با آتش» است. اما پوتین می‌گوید: امیدوارم در آینده نزدیک تولید انبوه این واکسن را آغاز کنیم چون در برهه فعلی این مهم‌ترین کار برای جمعیت کل دنیاست. پوتین ضمن تشکر از همه افرادی که در مسیر رسیدن به نخستین واکسن کرونا تلاش کرده‌اند گفت که این یک قدم بزرگ برای دنیا محسوب می‌شود: من امیدوارم سایر همکاران ما در کشورهای دیگر بتوانند مراحل آخر آزمایش واکسن کرونا را با موفقیت پیش ببرند تا به اندازه کافی واکسن برای همه مردم دنیا فراهم شود.
پروفسور «الکساندر گینتزبرگ» رئیس مؤسسه تحقیقاتی گامالیا نیز گفت که واکسیناسیون واکسن کرونای روسی در حالی آغاز می‌شود که فاز سوم آزمایش آن همچنان ادامه دارد. او تأکید کرد در ابتدا دوزهای کافی برای انجام تلقیح در 10 تا 15منطقه از 85 منطقه روسیه وجود خواهد داشت.

جنجال سیاسی
مقامات روسی پیش از این گفته بودند که مرحله سوم ساخت این واکسن که بسیار حیاتی است پس از ثبت واکسن توسط دولت انجام خواهد شد. اما منتقدان می‌گویند که تلاش این کشور برای توسعه واکسن ویروس کرونا در پی فشارهای کرملین برای ساخت یک تصویر پرقدرت علمی از روسیه برای جهانیان انجام شده است.
«میخاییل موراشکو» وزیر بهداشت روسیه گفته بود که نخستین واکسن روسیه علیه ویروس کرونا در مؤسسه تحقیقاتی گامالیا و کمپانی Binnopharm تولید خواهد شد. وی همچنین اعلام کرد که چندین کشور نسبت به خرید این واکسن تمایل نشان داده‌اند و صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه (RDIF) در تولید و توسعه واکسن در خارج از کشور سرمایه‌گذاری می‌کند.

واکسن واقعی است؟
بسیاری از کارشناسان شک و شبهاتی را درباره ادعای روس‌ها بیان کرده‌اند و تعداد کمی از متخصصان داخلی روسیه می‌گویند که مسکو در موارد بسیاری درباره میزان شیوع و مبتلایان در این کشور دروغ گفته است. وزیر بهداشت روسیه اما چندی پیش با اعلام خبر واکسیناسیون نخستین گروه پر خطر در اکتبر، دنیا را شگفت‌زده کرد. موراشکو که ادعا کرد خودش یکی از داوطلبان فاز اول و دوم آزمایش بالینی واکسن روسیه بوده است عنوان کرد معلمان و کادر درمانی در اولویت برنامه واکسیناسیون روسیه علیه ویروس کرونا هستند. البته به سیاق سابق موراشکو جزئیات بیشتری درباره این واکسن یا برنامه واکسیناسیون ارائه نکرد.
هفته گذشته نیز رویترز به نقل از یک منبع آگاه اما ناشناس گزارش داده بود نخستین واکسن کرونای روسی در اواسط آگوست به ثبت می‌رسد. طبق این گزارش‌ها، روسیه 2واکسن کاندیدا برای ثبت دارد که یکی توسط مؤسسه تحقیقاتی وکتور و دیگری نیز از سوی انستیتوی گامالیا در فاز سوم آزمایش هستند.

واکسن روسی به ایران می‌آید؟
دکتر «مینو محرز» متخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته علمی مبارزه با کرونا در ایران اخیرا و پس از خبر تولید واکسن روسی آن را یک نمایش خوانده بود. محرز با بیان اینکه برای قبول موفقیت یک واکسن باید یکی از 3مرکز معتبر جهان آن را تأیید کند گفته بود: «سازمان بهداشت جهانی یا سازمان غذا و داروی آمریکا یا اتحادیه اروپا باید واکسن ساخت روسیه را تأیید کنند که تا به حال این اتفاق نیفتاده است.»  سازمان بهداشت جهانی نیز تأکید کرد که همه واکسن‌های کاندیدا علیه ویروس کرونا باید تمام مراحل آزمایش را پیش از ثبت پشت سر بگذارند. «کریستین لیند مایر» سخنگوی این سازمان گفت: هر نوع واکسن یا دارویی باید قبل از دریافت مجوز تمام تست‌های آزمایشی مختلف را پشت سر بگذارد. برخی مواقع برخی محققان مستقل اعلام می‌کنند که به اکتشافاتی رسیده‌اند که خبر خوبی است اما بین پیدا کردن یا داشتن سرنخی مبنی بر داشتن واکسنی که کار می‌کند و طی تمام مراحل آزمایشی، یک تفاوت بزرگ است.