رسانه
در نشست انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران مطرح شد
سند ملی رسانه، بدون حمایت دولت تدوین می‌شود
عباس عبدی: مشکلات پیش‌روی رسانه‌ها نسبت به سال پیش عمیق‌تر شده و پیامدهای ناشی از شیوع کرونا نیز به آن افزوده شده است / انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران حوزه فعالیت‌هایش را گسترده‌تر می‌کند
محمد‌صادق خسروی‌علیا- خبرنگار
انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران اعلام کرده است که «سند ملی رسانه» را تدوین می‌کند. این سند با هدف شناسایی و تبیین «چالش‌های حال حاضر و آینده روزنامه‌نگاری و رسانه در ایران» و ارائه راهکارهایی عملیاتی برای برون‌رفت از این شرایط آماده‌سازی می‌شود.
به گزارش همشهری، دیروز به مناسبت روزخبرنگار نشستی در انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران برگزار شد. عباس عبدی، رئیس هیأت مدیره انجمن و شهریار شمس مستوفی، دبیر انجمن در این نشست حاضر بودند. نشست 2موضوع اصلی داشت؛ یکی برنامه انجمن صنفی برای تهیه سند ملی رسانه و دیگری تشریح برنامه‌های صنفی آموزشی و حمایتی از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران.
سال گذشته هم انجمن به دولت پیشنهاد تدوین این سند را داده بود اما گویا دولت علاقه‌ای به انجام این کار نداشت. حالا و در شرایطی که روزنامه‌نگاری ایران و نیز خبرنگاران با چالش‌های فراوانی دست به گریبان هستند، انجمن صنفی تصمیم گرفته که این سند ملی را با مشارکت اعضا و پژوهشگران حوزه رسانه آماده کند.
عباس عبدی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران چشم‌انداز پیش روی حرفه روزنامه‌نگاری در ایران را تیره و نگران‌کننده توصیف کرد. او گفت: «سال گذشته انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران پیشنهاد تهیه و تدوین «سند ملی رسانه» را به دولت ارائه داد، اما این سند تا‌به‌حال مورد بی‌مهری مسئولان دولتی قرار گرفته و آنطور که در بیانیه انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران همزمان با روز خبرنگار به آن اشاره کردیم، این‌بار از اهالی رسانه و پژوهشگران خواسته شد که برای تهیه سندی با موضوع «چالش حال و آینده روزنامه‌نگاری و رسانه در ایران» مشارکت فعال داشته باشند؛ چراکه امسال هم در روندی فزاینده درگیر مشکلاتی است که در سال‌های اخیر به نحو چشمگیری افزایش یافته‌اند؛ مشکلاتی که نه‌تنها نسبت به سال پیش عمیق‌تر شده بلکه پیامدهای ناشی از شیوع کرونا نیز به آن افزوده شده است.»
به گفته عبدی، نبود امنیت حرفه‌ای، پایین‌بودن دستمزدها، فشار بر روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها، کمبودهای شدید در زیرساخت‌ها، تلاش برای اعمال محدودیت بر بسترهای نوین ارتباطی در محیط وب، فیلترینگ، جلوگیری از حق دسترسی روزنامه‌نگاران به اطلاعات، ممانعت از انتشار اطلاعات، مسائل و مشکلاتی هستند که در ابتدایی‌ترین نگاه به چشم می‌آیند.
او گفت که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران با توجه به شرایطی که توصیف شد، تصمیم گرفته «سند ملی رسانه» را با همکاری فعالان این حرفه و پژوهشگران رسانه‌ای تهیه کند، با این هدف که محتوای آن بتواند تلنگری بر بی‌توجهی مزمن ساختار قدرت نسبت به مسئله رسانه شود.
فعالیت‌های انجمن گسترده می‌شود
شهریار شمس مستوفی، دبیر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران نیز از گسترش فعالیت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران خبر داد و گفت: «قرار است تمام اهالی رسانه در قالب یک تشکل بزرگ گرد هم آیند و منافع مشترک‌شان را پیگیری کنند. عضو‌گیری انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران از سراسر کشور به‌زودی کلید می‌خورد و از این‌رو انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران با گسترش فعالیت خود در سراسر کشور به کانون سراسری فرهنگ، هنر و رسانه بپیوندد.»
در ادامه عبدی در رابطه با قدرت اجرایی انجمن صنفی و پیگیری مطالبات خبرنگاران با تأکید بر مشارکت بیشتر اعضا، گفت: «نهاد‌های دولتی قدرتشان منبعث از قانون است، اما نهاد‌هایی مانند انجمن‌های صنفی فاقد هر قدرتی است؛ یعنی به صورت ذاتی قدرتی ندارند. مثلا نمی‌توانند بگویند کسی اخراج یا استخدام شود و حتی نمی‌توانند در مورد دستمزد حرف بزنند. هیچ اختیاراتی ندارند. دراین باره نخستین سؤالی که پیش می‌آید این است که انجمن‌های صنفی چه‌کاره هستند؟ پاسخ یک جمله است: قدرت انجمن‌ها برآمده از اعضای‌شان است. در واقع اگر یک حزب، 20عضو داشته باشد، کاری از پیش نخواهد برد اما اگر حزبی یک میلیون عضو داشته باشد و اعضای آن مشارکت کنند، بی‌تردید در تصمیم‌گیری‌ها تأثیر‌گذار خواهند بود. بنابراین انجمن‌ها نیز مانند حزب‌های سیاسی هستند با این تفاوت که انجمن‌ها در پی مطالبات صنفی خود هستند.»
او ادامه داد: «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تابع قدرت روزنامه‌نگاران است؛ هرچند که هیأت مدیره نیز باید برای فعالیت روزنامه‌نگاران بستر‌سازی کند. اما در نهایت این اعضا هستند که با حمایت و مشارکت خودشان می‌توانند قدرت را به انجمن‌ها تزریق کنند. متأسفانه به‌خاطر اتفاق‌هایی که برای صنف رخ داده اعضا هم انگیزه و تعهد کافی برای فعالیت در صنف را نشان نمی‌دهند. ضمانت اجرای تصمیمات در انجمن صنفی از این‌رو به‌شدت وابسته به مشارکت اعضای آن است.»
اعطای وام و سبد کالا از هفته آینده
شمس مستوفی با بیان اینکه در راستای حمایت صنفی از اعضای انجمن اقداماتی انجام شده، توضیح داد: «اقدامات رفاهی شامل پرداخت وام 15میلیون تومانی با سود کم و ارائه سبد کالا به اعضا با حمایت شهرداری تهران انجام شده است. ثبت‌نام‌ها برای دریافت وام انجام شده و از هفته آینده مرحله اجرایی و اداری آن آغاز می‌شود. سبدکالا نیز از اواخر همین هفته به اعضا ارائه می‌شود. در بخش دستمزدها نیز وارد مذاکره شده‌ایم با سازمان تامین اجتماعی. در این رابطه کمیته سه‌جانبه‌ای تشکیل شده با حضور انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران، سازمان تامین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی. این کمیته سه‌جانبه 2 وظیفه دارد؛ ابتدا تعیین دستمزدهای مقطوع برای روزنامه‌نگاران، چراکه دستمزد روزنامه‌نگاران حداقلی است؛ یعنی هر خبرنگاری کارش با قرارداد حداقلی وزارت کار آغاز می‌شود. درصدد هستیم در این کمیته قانونی مصوب کنیم که به واسطه آن براساس سطح تخصص همکاران روزنامه‌نگار دستمزد آنها افزایش پیدا می‌کند. موضوع بعدی که این کمیته پیگیری می‌کند، بحث سخت و زیان‌آوری حرفه خبرنگاری است. همکارانی که به‌صورت آزاد در حال فعالیت هستند، بیمه آنها زیرمجموعه مشاغل آزاد است و سخت و زیان‌آوری روزنامه‌نگاری، شامل آنها نمی‌شود. »
دبیر انجمن ادامه داد: «یکی از وظایف انجمن صنفی ارائه خدمات به اعضا‌ست؛ هرچند انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران به همکارانی که عضو نیستند هم خدمات می‌دهد، اما تمرکز ما بیشتر برای خدمات‌دهی به اعضا‌ست. در این چند ماهه حمایت‌های پزشکی و مالی از سوی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به خبرنگارانی که درگیر بیماری کرونا شده‌اند، انجام شده است. همچنین به‌رغم کاهش سهمیه طرح ترافیک رسانه‌ها، با پیگیری‌های انجمن سهمیه طرح ترافیک اعضای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران افزایش یافته است. علاوه بر این، مشاوره حقوقی به اعضا به‌صورت رایگان ارائه داده می‌شود.»
عبدی نیز در تکمیل خدماتی که انجمن به خبرنگاران ارائه داده، گفت: «تعدادی از روزنامه‌نگاران دچار مشکلات حقوقی و کیفری می‌شوند و به زندان می‌افتند. ما در این خصوص 2 راهکار داریم؛ روش اول صدور بیانیه‌ای است که این اقدام را محکوم می‌کند. از نظر ما این ساده‌ترین کاری است که می‌توان انجام داد و احتمالا کمترین تأثیر را برای فرد مورد نظر دارد. راهکار دوم نامه‌نگاری، گفت‌وگو و پیگیری‌های مداوم است. انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران راهکار دوم را در پیش گرفته و هیأت مدیره زمان بسیاری را صرف اینگونه پیگیری‌ها می‌کند که به‌خاطر ملاحظاتی این اقدامات بازتاب داده نمی‌شود. این در حالی است که بسیاری از این روزنامه‌نگاران عضو انجمن هم نیستند اما انجمن روزنامه‌نگاران تهران مشکلات آنها را پیگیری می‌کند.»
نیازمند فضای باز رسانه‌ای هستیم
عبدی در پاسخ به پرسش خبرنگار همشهری در رابطه با برنامه‌های انجمن برای برون‌رفت روزنامه‌ها از بحران که ناشی از هزینه‌های سنگین چاپ و فعالیت رسانه دیجیتال است، اینطور توضیح داد: «هدف تهیه و تنظیم سند ملی رسانه نیز پاسخ به همین سؤال است. هرچند که گمان نمی‌کنم مطبوعات بتوانند جایگاه قبلی خود را بازیابند؛ چراکه مطبوعات مانند هر رسانه شامل فرم و محتواست. محتوا همیشه وجود دارد و تفاوت با سابق ندارد، اما فرم تغییر کرده و با سرعت بیشتری محتوا منتشر و منطبق می‌شود. اما به عقیده من اگر حکومت به شیوه‌ای رفتار کند که فضای بازتری برای مطبوعات ایجاد شود و تن به آزادی رسانه بدهد، تا حدودی مطبوعات بازسازی می‌شود، چون وضعیت بحرانی مطبوعات در ایران بیشتر از آنکه ناشی از تحولات تکنولوژیک باشد، ناشی از فضای بسته رسانه‌ای است.»
عبدی در پاسخ به این پرسش که آیا فضای باز رسانه جزو حقوق روزنامه‌نگار است نیز گفت: «بیش از اینکه جزو حقوق روزنامه‌نگاران باشد، جزو نیازهای جوامع کنونی است. هیچ پدیده‌ای در ایران بیش از حکومت به این فضای باز نیازمند نیست. حکومتی که تمرکز و توجهش به رسانه‌های خارجی است و تحت‌تأثیر این جریان‌های خبری است، در این شرایط بیش از همه نیازمند رسانه آزاد است. البته حقوقی که حکومت دارد، ناشی از حقوق ملت است، بنابراین روزنامه‌نگاران علاوه بر اینکه به‌عنوان یک شهروند به فضای باز رسانه‌ای نیازمند هستند، به‌عنوان خبرنگار هم این حق را دارند. تقریبا مشابه دادرسی عادلانه هستند؛ همانطور که شهروندان حق دادرسی عادلانه دارند، قاضی هم این حق را دارد چراکه یک قاضی فقط زمانی اعتبار دارد و زمانی وجدان آسوده دارد که دادرسی عادلانه انجام دهد. قاضی‌ای که نتواند دادرسی عادلانه‌ای انجام دهد، عملا انسان بی‌اعتبار و بی‌هویتی است که با کارش بیگانه است. بنابراین روزنامه‌نگار هم از این حیث آزادی رسانه حق‌اش است که بتواند رسالت و وظیفه اصلی خودش را انجام دهد و وجدانی آسوده داشته باشد.»
تا‌به‌حال هیچ پروتکل و شیوه‌نامه‌ای در رابطه با خبرنگاری در شرایط بحرانی کرونا تنظیم نشده است؛ نه از سوی رسانه‌ها و نه از طرف انجمن صنفی روزنامه‌نگاران. عبدی در این رابطه پاسخ می‌دهد: «در این زمینه بعد از سیل صحبتی شد با جمعیت هلال احمر. چندین دوره خبرنگاری بحران برگزار شد اما به لحاظ کیفیت و کمیت باید توسعه پیدا کند و این پیشنهاد انجمن بود و هست.»
عبدی پیشنهاد کرد خبرنگارانی که در حوزه بحران فعالیت می‌کنند و تجربه حضور را دارند، می‌توانند کمیته‌ای تحت عنوان کمیته خبرنگاری بحران تشکیل دهند و انجمن صنفی روزنامه‌نگاران هم از این اقدام استقبال و حمایت می‌کند: «این در واقع می‌تواند یک فراخوان محسوب شود. این کمیته را هیأت مدیره تصویب می‌کند، تمام امکانات و وسایل لازم هم فراهم می‌شود. فقط بحث آموزش خبرنگاری در بحران نیست و تنظیم پروتکل برای خبرنگاری در دوره کرونا می‌تواند از اقدامات مهم این کمیته باشد.»
شمس مستوفی نیز در پایان، برنامه‌های آینده انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران را اینطور تشریح کرد: «دوره آموزشی برای خبرنگاری آنلاین هم به‌زودی شروع می‌شود. هدف آشنایی و آموزش خبرنگاران با تولید پادکست، تولید فیلم و... است. با وزارت فناوری و ارتباطات هم وارد مذاکره شده‌ایم و به‌زودی این دوره‌ها برای همکاران برگزار می‌شود.»
قدرت انجمن‌ها برآمده از اعضای‌شان است. در واقع اگر یک حزب، 20عضو داشته باشد، کاری از پیش نخواهد برد اما اگر حزبی یک میلیون عضو داشته باشد و اعضای آن مشارکت کنند، بی‌تردید در تصمیم‌گیری‌ها تأثیر‌گذار خواهند بود. بنابراین انجمن‌ها نیز مانند حزب‌های سیاسی هستند با این تفاوت که انجمن‌ها در پی مطالبات صنفی خود هستند
در همینه زمینه :
