آخرین آزمون

اسماعیل سلطنت‌پور ـ خبرنگار

شورای امنیت تا ساعاتی دیگر (امروز سه‌شنبه) قطعنامه‌ای را به رأی می‌گذارد که تصویب آن تیر خلاص به برجام ارزیابی می‌شود. آمریکا قصد دارد 2ماه مانده به موعد برچیده‌شدن تحریم‌های تسلیحاتی ایران، این تحریم‌ها را تمدید کند، اما سایر اعضای شورای امنیت سازمان ملل واکنش مثبتی نسبت به این تلاش‌های آمریکا نشان نداده‌اند.
آمریکا رایزنی برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران را از سال گذشته آغاز کرد، وزارت خارجه این کشور از یک سال قبل روزشماری را در وب‌سایت خود قرار داد که موعد پایان تحریم تسلیحاتی ایران در 27مهر امسال را نشان می‌داد. آنها نوشته بودند که پس از لغو تحریم تسلیحاتی ایران، سردار قاسم سلیمانی قادر خواهد بود به کشورهای مختلف سفر کند. آنها دی‌ماه سال قبل سردار قاسم سلیمانی را در سفر به عراق ترور کردند و در سایت وزارت خارجه نام سردار سلامی را جایگزین سردار سلیمانی ‌کردند! براساس توافق هسته‌ای که 5سال قبل بین ایران و 1+5 حاصل شد، ایران در ازای برخی مزایای سیاسی و اقتصادی پذیرفت محدودیت‌هایی را در برنامه هسته‌ای خود اعمال کند. با روی کار آمدن دولت ترامپ در آمریکا، او در اردیبهشت 2سال قبل خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد تا با بازگشت تحریم‌های همه‌جانبه آمریکا علیه ایران، عملا دستاورد اقتصادی برجام برای ایران صفر شود. حالا دولت آمریکا درصدد است تنها دستاورد باقیمانده برجام برای ایران یعنی اعتبار سیاسی را با بازگرداندن تحریم تسلیحاتی ایران هدف قرار دهد. چین و روسیه به‌عنوان 2عضو برجام و شورای امنیت اعلام کرده‌اند با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران مخالفند اما ساعاتی دیگر (امروز سه‌شنبه) مشخص خواهد شد که آیا این موضع‌گیری به‌معنای وتوی قطعنامه ضد‌ایرانی خواهد بود یا خیر. روس‌ها تا‌کنون فقط یک‌بار قطعنامه‌ای علیه ایران را وتو کرده‌اند که آن هم در رابطه با یمن بود.آمریکا برای تصویب قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به 9رأی مثبت از 15رأی اعضای شورای امنیت نیاز دارد، درحالی‌که هر 5عضو دائم شورای امنیت شامل آمریکا، انگلیس، روسیه، چین و فرانسه باید رأی مخالف نداده باشند، بر همین اساس در روزهای اخیر خبرگزاری فرانسه گزارش داده بود شاید آمریکا نتواند رأی 9عضو شورای امنیت را جلب کند که در این صورت اساسا نیازی به وتوی چین و روسیه نخواهد بود.آمریکا در این پیش‌نویس از تمامی کشورها می‌خواهد از عرضه مستقیم یا غیرمستقیم، فروش یا انتقال اسلحه به داخل و از ایران جلوگیری کنند.این قطعنامه پیشنهادی همچنین باعث می‌شود که کشورها هرگونه کالایی را که احتمال می‌‌دهند حاوی اقلام ممنوعه باشد، بازرسی کنند. کشورها همچنین موظف‌ خواهند شد بنا به همین دلیل به بازرسی کشتی‌ها نیز بپردازند. براساس آخرین خبرهای دریافتی، رأی‌گیری درباره قطعنامه پیشنهادی آمریکا به‌دلیل شرایط کرونایی به‌صورت غیرحضوری و ایمیلی انجام می‌شود. برایان هوک، نماینده مستعفی آمریکا در امور ایران گفته بود که اگر تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد وتو شود، واشنگتن از روش‌های دیگر برای تمدید آن استفاده خواهد کرد.

طرح دوم آمریکا
اگر آمریکا امروز در شورای امنیت به در بسته بخورد، یکی از روش‌هایی که به‌دنبال استفاده از آن می‌رود، اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه است که کار آمریکا در این مسیر به‌مراتب از صدور قطعنامه تمدید تحریم‌ها سخت‌تر است، چون مهم‌ترین شرط استفاده از مکانیسم ماشه- که یکی از سازوکارهای موجود در برجام درصورت نقض توافق از سوی ایران بوده- حضور و عضویت آمریکا در برجام است، درحالی‌که آمریکا با خروج از برجام عملا مشارکت در این توافق را پایان داد، به همین دلیل حتی هم‌پیمانان آمریکا شامل کشورهای اروپایی عضو برجام هم استدلال آمریکا برای اسنپ‌بک را آبکی تلقی می‌کنند. ایران پس از خروج آمریکا از برجام تا یک سال به انجام تعهدات خود ادامه داد، اما از آن پس به‌علت ناتوانی اروپایی‌ها در عمل به تعهدات خود به‌صورت گام به گام اجرای تعهدات برجامی را متوقف کرد و در آخرین گام اعلام کرد هیچ محدودیتی در حوزه فناوری هسته‌ای برای خود قائل نیست.3کشور اروپایی پس از خروج آمریکا از برجام تعهد داده بودند که فروش نفت ایران، تجارت با ایران، برقراری کانال مالی با ایران، حمل‌ونقل، بیمه، پتروشیمی و... را تضمین کنند اما پس از 2سال اقدامات آنها در یک کانال به نام اینستکس محدود شد که رهبر معظم انقلاب ‌هفته گذشته از تعبیر «چرند» برای آن استفاده کردند. ایران انتظار دارد حالا که اروپایی‌ها به بهانه خصوصی‌بودن اقتصاد و تجارت در این کشورها از عمل به تعهدات اقتصادی خود سر باز زده‌اند، دست‌کم در عرصه سیاسی از برجام حفاظت کنند.

هشدارهای ایران
رئیس‌جمهور ایران اردیبهشت در نامه‌ای به سران انگلیس، فرانسه و آلمان هشدار داده بود درصورت اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی ایران و قطعنامه‌های شورای امنیت، واکنش ایران شدید خواهد بود که برخی خروج از ان‌پی‌تی و توقف پروتکل الحاقی را ازجمله واکنش‌های معنا‌دار ایران عنوان کرده‌اند، ازجمله تعابیری که مقامات ایران، چین و روسیه برای فروپاشی برجام از آن استفاده کرده‌اند، تشبیه برجام به جعبه پاندورا‌ست؛ جعبه‌ای اساطیری که براساس افسانه‌ها بازشدن آن باعث بلا و شوربختی می‌شود. به‌گفته فدریکا موگرینی، مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا مهم‌ترین دستاورد برجام برای اروپایی‌ها ثبات و امنیت بوده و بر همین اساس اروپایی‌ها صدمه به توافق هسته‌ای را باعث بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه و جهان ارزیابی می‌کنند. دیروز محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور با اشاره به فشارهای آمریکا برای تحمیل قطعنامه‌ای علیه ایران به شورای امنیت سازمان ملل در توییتی نوشت: «اعضای شورای امنیت در معرض آزمونی بزرگ برای نشان‌دادن استقلال رأی خود و واکنش منفی در قبال فشارهای رژیم آمریکا برای تحمیل اراده‌اش علیه ایران و نقض قطعنامه٢٢٣١ و فروپاشی برجام قرار دارند.» امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه 3روز قبل با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تلفنی گفت‌وگو کرده بود. روز گذشته هم مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا با استناد به بیانیه دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس که خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران شده بود، از شورای امنیت خواست به قطعنامه ضد‌ایرانی رأی مثبت بدهد.بیانیه شورای همکاری خلیج‌فارس در حالی صادر شده که سخنگوی وزارت خارجه ایران در انتساب این بیانیه به اعضا تشکیک کرده است، البته پس از گذشت 24ساعت از انتشار بیانیه ضد‌ایرانی شورای همکاری، کشورهای عضو ازجمله قطر و عمان که به ظاهر روابط خوبی با تهران دارند، از قطعنامه ضد‌ایرانی اعلام برائت نکردند.


شورای همکاری ورشکسته است

سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه با ابراز تأسف از رویکرد غیرسازنده برخی اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس در قبال جمهوری اسلامی ایران، اظهار داشت: بیانیه غیرمسئولانه دبیرکل در حالی به‌صورت یکجانبه و دیکته‌شده صادر می‌شود که برخی از اعضای شورا حتی در زمان مشکلات اقتصادی، دست از خرید و انباشت سلاح بر‌نداشته و از بزرگ‌ترین خریداران تسلیحات در منطقه و جهان بوده و بدون‌شک منافع آمریکا نیز به فروش بیشتر تسلیحات به این کشورها با چنین رویکرد و ادعاهای واهی گره خورده است.