افغانستان در آستانه مذاکرات صلح
با تصمیم لویه‌جرگه مشورتی افغانستان برای آزادی زندانیان باقیمانده طالبان آخرین مانع مذاکرات فراگیر صلح نیز رفع شد
محمد امین خرمی_خبرنگار
لویه‌جرگه مشورتی صلح افغانستان با تصویب قطعنامه‌ای با آزادی 400عضو زندانی طالبان از زندان‌های دولت موافقت کرد تا زمینه برای آغاز مذاکرات صلح بین‌الافغانی فراهم شود.
با آزادی این افراد، فهرست 5هزار نفره مورد نظر طالبان تکمیل می‌شود و پیش‌شرط این گروه برای حضور برسر میز مذاکرات فراگیر صلح افغانستان عملی خواهد شد. مبادله زندانیان جزو توافق صلحی بود که حدود 5ماه قبل میان طالبان و آمریکا به امضا رسید و طبق آن دولت افغانستان متعهد شد 5هزار نفر از اعضای دربند طالبان را آزاد کند. طالبان نیز در مقابل هزار نفر از نیروهای دولتی دربند خود را باید آزاد می‌کرد. اعضای لویه‌جرگه در قطعنامه 25ماده‌ای خود اعلام کردهاند با هدف «رفع موانع، جهت آغاز مذاکرات صلح بین‌الافغانی، قطع خونریزی و رعایت مصلحت و خیرعام» با آزادی این افراد که به گفته رئیس‌جمهور افغانستان جزو زندانیان «خطرناک» طالبان به شمار می‌روند، موافقت کردهاند. طبق اعلام دولت افغانستان، از این افراد 156نفر دارای حکم اعدام بوده‌اند، 105نفر در پرونده‌های قتل دست داشته‌اند، 51نفر به‌خاطر قاچاق مواد‌مخدر به زندان افتاده‌اند و 44نفر هم به‌دلیل فعالیت تروریستی در لیست سیاه دولت افغانستان و برخی کشورهای دیگر بوده‌اند. اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، پیش از این اعلام کرده بود قانون به او اجازه صدور حکم آزادی این افراد را نمی‌‌دهد و برای این منظور نیاز به تشکیل لویه‌جرگه مشورتی است؛ مجمعی متشکل از بزرگان و شخصیت‌های قومی و اجتماعی که نماینده تمام جامعه افغانستان به شمار می‌رود. اشرف غنی در سومین روز برگزاری لویه‌جرگه طی سخنانی در مراسم اختتامیه، تصمیم این مجمع را تصمیم مردم افغانستان توصیف کرد و خود را ملزم به اجرای آن دانست. او خطاب به حاضران در نشست گفت: «تصمیم شما، تصمیم ملت است.» غنی از طالبان خواست با عملی شدن پیش‌شرط آنها بلافاصله روند مذکرات صلح را آغاز کنند. او همچنین تأکید کرد که «توپ در زمین طالبان است» و این گروه اکنون باید با اعلام آتش‌بس، حسن‌نیت خود را برای آغاز روند صلح نشان دهد. غنی روز شنبه اعلام کرده بود درصورت موافقت لویه‌جرگه با آزادی زندانیان، مذاکرات بین‌الافغانی بعد از 3روز آغاز خواهد شد.
عبدالله عبدالله، رئیس شورای‌عالی مصالحه که ریاست نشست‌های لویه‌جرگه مشورتی را نیز به‌عهده داشت، تصمیم این مجمع برای آزادی زندانیان باقیمانده طالبان را «تاریخی» خواند و یادآور شد که این تصمیم، تمامی موانع را از سر راه مذاکرات برخواهد داشت.
حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان نیز در این مراسم گفت که تصمیم لویه‌جرگه گام محکمی برای رسیدن به مذاکرات بین‌الافغانی است و قطعنامه لویه جرگه، او را به آرزویش که همان صلح است، رسانده است. کرزی همچنین گفت: «این تصمیم مردم افغانستان را به آرزوهایشان نزدیک می‌کند، چرا که در صلح، عزت و زندگی است.» او تأکید کرد که اکنون شرایط برای آغاز مذاکرات با طالبان طی 2 تا 3روز آینده فراهم است.
کرزی خطاب به شرکت‌کنندگان گفت: آنچه را تصمیم گرفتید و رئیس‌جمهور غنی اجرا خواهد کرد، باعث خواهد شد بعد از آزادی زندانیان طالبان، هیأت مذاکره‌کننده افغانستان در مدت 2 الی 3روز مذاکره مستقیم با طالبان را آغاز کند.
قطعنامه‌ای پر از نگرانی
لویه‌جرگه واژه‌ای پشتو و در فارسی دری به‌معنای جرگه بزرگ یا گروه بزرگ است. قطعنامه دیروز حاصل شور 3200نفر ازجمله 700زن در قالب 50کمیسیون بوده است. محور درخواست‌های مطرح شده در این قطعنامه در 3مورد قابل خلاصه شدن است. نمایندگان شرکت‌کننده در این جرگه خواستار آغاز مذاکرات بدون پیش‌شرط شده‌اند. آنها همچنین خواستار اجرای «آتش‌بس فوری و دوام‌دار» با حمایت جامعه جهانی به‌ویژه آمریکا شده‌اند. اعضای لویه‌جرگه از طالبان نیز خواسته‌اند به دولت و ملت افغانستان اطمینان دهند که زندانیان آزاد شده، باردیگر به میدان جنگ بازنمی‌گردند. فارغ از موضوع آزادی زندانیان، آنچه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، نگرانی‌هایی است که در بند‌بند این قطعنامه به چشم می‌خورد. شرکت‌کنندگان نگرانند دستاوردهایی که افغانستان طی 2دهه گذشته داشته با حضور دوباره طالبان در قدرت از دست برود. آنها بر همین اساس خواسته‌اند در مذاکرات پیش‌رو، اصل مردم‌سالاری، جمهوریت و حقوق اساسی مردم به‌خصوص اقلیت‌های قومی، دینی و مذهبی حفظ شود. نگرانی در مورد وضعیت زنان درصورت حضور طالبان در قدرت، موضوعی است که طی یک سال گذشته بارها به آن پرداخته شده است. اعضای لویه‌جرگه مشورتی صلح در قطعنامه خود تأکید کردهاند که زنان افغانستان به‌عنوان «نیمی از پیکر جامعه» باید از جایگاه حقوقی و سیاسی برخوردار بوده و در تمام مراحل روند صلح، نقش و مشارکت سازنده داشته باشند. مسئله نقش و جایگاه زنان و چگونگی حضور آنها در جامعه بدون شک به یکی از محورهای اصلی اختلاف در مذاکرات صلح تبدیل خواهد شد.
مخالفان چه می‌گویند؟
طبق اعلام عبدالله عبدالله، تمامی 50کمیسیون لویه‌جرگه با آزادی 400زندانی باقیمانده طالبان موافقت کردهاند اما این به‌معنای آن نیست که برگزاری این نشست، با مخالفت روبه‌رو نبوده است. سیداسحاق گیلانی، رهبر حزب نهضت همبستگی ملی افغانستان، برگزاری لویه‌جرگه را زیر سؤال برده و گفته است: «بدون شک حکومت چیزهای دیگری نیز درسر دارد که می‌خواهد از این لویه‌جرگه استفاده کند.» گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی نیز برگزاری لویه‌جرگه را زیر سؤال برد و تأکید کرد که آزادی این زندانیان به برگزاری این نشست نیازی نداشته است. او گفته که آزادی زندانیان با اعمال فشار از سوی آمریکا انجام شده و حتی بدون تصمیم لویه‌جرگه نیز عملی می‌شد. کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان اما درباره آزادی این زندانیان که اغلب به‌خاطر جرم‌های خشن در زندان بوده‌اند، ابراز نگرانی کرده است. ذبیح‌الله فرهنگ، رئیس ارتباطات کمیسیون حقوق‌بشر افغانستان گفت: «آزادی بدون قید و شرط افرادی که محکوم به جرایم جنایی هستند نگران‌کننده است.»
