تابستانی بدون مسمومیت و گرمازدگی

دکترشهاب اولیایی_متخصص تغذیه

گرمازدگی و مسمومیت‌های غذایی نیز درست همانند آفتاب سوختگی یا گزیدگی با نیش حشرات، پدیده‌های ناخوشایند شایع در هوای گرم هستند که می‌توانند عواقب دردناکی به همراه داشته باشند. دانستن خطرات و راه‌های جلوگیری از بروز بیماری‌های ناشی از غذا و گرمای هوا در تابستان می‌تواند بسیار مفید باشد.

حفظ زنجیره سرما
نگهداری نادرست مواد غذایی باعث می‌شود فرایند تکثیر میکروب‌هایی که در غذاها به شکل طبیعی وجود دارند، روند صعودی به‌خود بگیرد. هر ماده غذایی دارای بار میکروبی استانداردی است و اگر این مواد برای مدتی در دمای بالا و در معرض هوای گرم تابستان قرار گیرند، بار میکروبی آنها از حالت استاندارد خارج و باعث مسمومیت در فرد مصرف‌کننده می‌شود. غذاهایی هستند که در طول فرایند تولید، نگهداری، انتقال، توزیع و فروش باید در سرما قرار گیرند. اگر زنجیره سرما حفظ نشود و نکات آن درست رعایت نشود، هر نوع غذایی می‌تواند خطرساز باشد. غذاهایی که به درستی و با رعایت استانداردها از کارخانه به مراکز توزیع انتقال نیابند یا شرایط حفظ سرمای آنها در مراکز توزیع یا بعد از خریداری از سوی خریدار رعایت نشود، خطرساز هستند که لبنیات، فراوردهای گوشتی و حتی میوه‌جات می‌توانند در این دسته جای گیرند.
معمولا تغییر بو، حالت و طعم ماده غذایی، از نشانه‌های فساد در آن است. ولی گاهی اوقات ممکن است هیچ‌کدام از این نشانه‌ها وجود نداشته باشد و فرد دچار مسمومیت شود. بنابراین بهترین کار این است که نکاتی مثل حفظ زنجیره سرما، شستن کامل مواد غذایی و پختن کامل آنها رعایت شود.
مسمومیت می‌تواند با یک سردرد ساده شروع شود و اغلب نشانه‌های گوارشی دارد. حملات گوارشی مثل تهوع، دل‌درد، دلپیچه، استفراغ و اسهال از نشانه‌های مسمومیت غذایی است که گاهی اوقات همراه با تب و لرز هم خواهد بود.
مسمومیت می‌تواند چند ساعت تا چند روز طول بکشد، بستگی دارد که مسمومیت ناشی از چه چیزی باشد. بعضی از مسمومیت‌ها مثل مسمومیت با سم بوتولیسم که در کنسروها وجود دارد، حتی فرد را به مرگ هم می‌کشاند. اما بیشتر مسمومیت‌ها که با لبنیات و... اتفاق می‌افتد در فاصله 2روز تمام می‌شود. درصورت دسترسی، برای درمان مسمومیت بهترین راه مراجعه به پزشک است. پزشک براساس نوع مسمومیت، آزمایش، آنتی‌بیوتیک یا درمان خانگی را تجویز خواهد کرد. درمان خانگی می‌تواند شامل مصرف آب فراوان و الکترولیت‌هایی باشد که بدن به‌خاطر مسمومیت، از دست داده است. الکترولیت‌ها شامل سدیم، پتاسیم، منیزیم و کلسیم است که کمبود آنها باعث بی‌حالی و نامنظم‌شدن ضربان قلب و فشار خون می‌شود. بهترین راه، تامین آب است. محلول ORS مخصوص کسانی است که دچار اسهال‌های شدید و مزمن شده‌اند.

اهمیت حفظ آب بدن
گرمازدگی نیز از دیگر بیماری‌های تابستان است. این اتفاق می‌تواند یک موقعیت بحرانی برای بدن محسوب شود. گرمازدگی حالتی است که سیستم تنظیم‌کننده دمای بدن به علل مختلف، ازجمله قرار گرفتن طولانی‌مدت در هوای گرم یا تولید بیش از حد گرما در بدن به‌دلیل ورزش، تب یا کم‌آبی، از کارمی‌افتد و بدن قادر به دفع گرمای اضافه نیست. این افزایش دما درنهایت می‌تواند باعث آسیب به اندام‌های دیگر شود. گرمازدگی علائمی دارد، مثل پوست خشک، عدم‌تعریق، تنفس کوتاه، نبض ضعیف، افزایش دمای بدن به بیش از 40درجه سانتی‌گراد، اسپاسم و گرفتگی عضلات و گشادی مردمک چشم‌ها. همچنین هذیان‌گویی، تهوع، استفراغ، گیجی و رخوت از دیگر علائم آن است. در شرایط وخیم بهتر است از اورژانس کمک گرفته شود و تا زمان رسیدن اورژانس لباس‌های فرد گرمازده را کم و با آب سرد بدن او را خنک کنیم. بهتر است پاها در محل بالاتری از بدن قرار گیرد و کم‌کم فرد به نوشیدن تدریجی آب تشویق شود.
برای پیشگیری از گرمازدگی حتما باید بدن را هیدراته و پرآب نگه داشت. نوشیدن حداقل 8لیوان آب در روز توصیه می‌شود. همچنین بهتر است در فصل تابستان آبمیوه‌های طبیعی و آب سبزیجات بیشتر استفاده شود. ورزشکاران قبل، حین و پس از ورزش حتما از نوشیدنی استفاده کنند و بدن را هیدراته نگه دارند و الکترولیت‌های بدن را تامین کنند. چای، قهوه و نوشیدنی‌های گازدار به‌دلیل وجود کافئین مضر هستند و آب بدن را دفع می‌کنند. بنابراین برای تامین آب بدن نباید روی آنها حساب کرد. از قرار گرفتن زیر نور مستقیم آفتاب و انجام ورزش در ساعات گرم بهتر است خودداری شود. همچنین از خوردن خوراکی‌های شور و غذاهای کنسروی که منجر به دفع آب می‌شود تا حد امکان پرهیز کنیم. خوب است از شربت‌های سنتی مثل خاکشیر، تخم‌شربتی، شربت آبلیمو و عرقیجاتی مثل بیدمشک و کاسنی نیز استفاده کنیم که در پرآبی بدن می‌توانند نقش مهمی داشته باشند.