اختلالات عصبی دوران کودکی

زهرا رضایی ـ فوق‌تخصص مغزواعصاب کودکان

فلج مغزی(Cerebral palsy)، اصطلاحی است که برای کودکانی که اختلالات عصبی خاصی درسنین پایین دارند به‌کار می‌رود. فلج مغزی انواع مختلفی دارد که شایع‌ترین آنها به‌صورت ضعف هر دو پا یا ضعف یک طرف بدن(دست و پای راست یاچپ) است. بسیاری از این کودکان، تولد زودتر از موعد یا سابقه بستری در واحد مراقبت‌های ویژه نوزادان را دارند. در سنین شیرخواری والدین متوجه می‌شوند که هنگام تعویض پوشک برای بازکردن پاهای کودک بامشکل روبه‌رو هستند. کودک اغلب از یک دست برای گرفتن اشیا استفاده می‌کند. هنگام خزیدن، حالتی شبیه به کماندوها به‌خود می‌گیرد و درصورتی که قادر به راه رفتن باشد، نوک پاها را بر زمین قرار می‌دهد. در موارد خاصی به‌خصوص در زردی نوزادی که نیازمند تعویض خون است حرکات غیرطبیعی و اضافی، به‌عنوان مثال حرکات چرخشی، در اندام‌ها دیده می‌شود و اختلالاتی در تکلم و آبریزش بیش از حد از دهان نیز وجود دارد. در بسیاری از موارد کودکان فلج مغزی از نظر هوش و شناخت نرمال هستند و فقط ازنظرحرکتی دچارمشکلند. ازطرف دیگر درموارد شدیدتر ممکن است اختلالات بینایی، شنوایی، تشنج، اختلالات یادگیری و حافظه نیز دیده شود.
درصورتی که پزشک به این بیماری شک کند، با بررسی‌های گوناگون ازجمله انجام تصویربرداری مغز، آزمایش‌ها (درصورتی که لازم باشد)، سنجش عملکرد بینایی‌ـ شنوایی‌ـ سیستم حسی و انجام نوارمغز(درصورت لزوم) میزان آسیب وارده را تعیین می‌کند و برحسب آن برنامه درمانی تنظیم می‌شود. در روند درمان، درصورتی که بینایی یا شنوایی دچاراشکال باشد حتماً باید اصلاح شود(استفاده ازعینک یا سمعک). همچنین تشنج‌های احتمالی با داروی ضدتشنج مناسب کنترل می‌شود. برای بهبود عملکرد مغز و عضلات می‌توان از درمان‌های متفاوت دارویی، همراه روش‌های بازتوانی استفاده کرد. روش‌های بازتوانی ازجمله کاردرمانی، گفتار درمانی(در تقویت بلع کودک نیز مؤثراست) و فیزیوتراپی جزو اصلی‌ترین روش‌های تأثیرگذار هستند. درمواردی که عضلات اندام‌ها به‌علت سفتی بیش از حد سبب اختلال درعملکرد کودک می‌شود می‌توان از درمان‌های دارویی، بازتوانی و تزریق بوتاکس زیرنظر متخصص مغز و اعصاب استفاده کرد.