دیپلماسی
رایزنی‌های پشت پرده بین ایران و عربستان
5سال بعد از آغاز تنش فراگیر بین عربستان و ایران طرفین به‌رغم لفاظی علیه یکدیگر کانال‌های مذاکره برای کاهش تنش را فعال کرده‌اند. در این راستا واسطه‌های بین‌المللی که همیشه برای میانجیگری بین تهران و ریاض پیشقدم بودند، فعالیت‌های خود را بیشتر کرده‌اند.
یک هفته بعد از سفر نخست‌وزیر عراق به تهران که با هدف کاهش تنش در منطقه انجام شد، حالا دومین واسطه روابط بین ایران و عربستان هم از بلندشدن دود سفید از اردوگاه دیپلمات‌های ایرانی و سعودی خبر داده است؛ عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان در گفت‌وگویی با الجزیره درخصوص میانجیگری میان ایران و عربستان گفت: میانجیگری ما میان ایران و عربستان پایان نیافته و به‌آرامی در حال رسیدن به پیشرفت‌هایی هستیم. وی افزود: ما تمام تلاش‌مان را برای جلوگیری از وقوع درگیری نظامی میان ایران و عربستان انجام داده‌ایم و تلاش‌هایمان با موفقیت همراه بوده است.
عمران‌خان میانه سال98 به تهران و ریاض سفر کرد و با مقامات کشورمان و عربستان رایزنی کرد؛ در آن زمان وزارت امورخارجه پاکستان با انتشار بیانیه‌ای هدف از سفر عمران‌خان به ایران را بخشی از ابتکار عمل برای ارتقای صلح و امنیت در منطقه عنوان کرده بود. عمران‌خان در زمان ترک تهران به خبرنگاران گفت: اکنون با نگرش مثبتی به ریاض سفر خواهم کرد. نخست‌وزیر پاکستان گفته بود که از طرف بن‌سلمان و ترامپ برای کاهش تنش با ایران ماموریت دارد. هفته قبل مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق قرار بود بعد از سفر به ریاض و دیدار با مقامات سعودی عازم تهران شود اما برنامه سفر او به ریاض لغو شد؛ او در تهران علاوه بر دیدار با حسن روحانی رئیس‌جمهور، با رهبر انقلاب هم دیدار کرد و این نخستین دیدار حضوری رهبری از بعد از شیوع کرونا بود.
نخست‌وزیر عراق قرار است به‌زودی به عربستان و آمریکا سفر کند. مقامات دولت سابق عراق هم یکی دوبار برای کاهش تنش بین ایران و عربستان پیشقدم شده‌اند که با استقبال ایران همراه شد اما طرف سعودی همواره از بازشدن باب گفت‌وگو با ایران طفره رفته است. 3روز قبل وزیر خارجه امارات که نزدیک‌ترین متحد عربستان در منطقه به‌شمار می‌رود با محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران به‌صورت ویدئوکنفرانسی دیدار کرد که این دیدار بی‌سابقه بود، البته ظریف و بن‌زاید پیش از این دوبار به‌صورت تلفنی با هم گفت‌وگو کرده بودند. عربستان و امارات به‌رغم همکاری راهبردی سیاسی و امنیتی و هم‌پیمانی در جنگ یمن، در یک‌سال اخیر دچار اختلافاتی بر سر نیروهای درگیر در یمن شده‌اند و برخی ناظران افزایش این اختلافات در کنار نگاه محافظه‌کارانه اماراتی‌ها برای دوری از آسیب‌های تنش در منطقه که به‌شدت اقتصاد این کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، از عوامل نزدیک‌شدن امارات به ایران در برهه کنونی ارزیابی می‌کنند. روز گذشته خبرگزاری امارات اعلام کرد که عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امورخارجه امارات با میگوئل کوریا، مسئول امور خلیج‌فارس و خاورمیانه در کاخ سفید دیدار و گفت‌وگو کرد و در این دیدار که در ابوظبی انجام شد دو طرف در رابطه با مسائل منطقه و جهان ازجمله ایران، عراق، لیبی و یمن بحث و رایزنی کردند. در نشست ویدئویی بن‌زاید با محمدجواد ظریف روند همکاری‌های دوجانبه و موضوعات مشترک منطقه‌ای مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته بود و طرفین آمادگی خود را برای توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف در راستای منافع مشترک مورد تأکید قرار دادند.
در این رابطه یکی از مسئولان ایرانی در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری نفس برگزاری مذاکرات با مقامات منطقه را مثبت ارزیابی کرد اما به گفته او هم‌اکنون هیچ گفت‌وگویی بین ایران و عربستان در جریان نیست.
روابط ایران و عربستان از فروردین94 و حمله سعودی‌ها به یمن شکرآب شد و از زمستان همان سال با اعدام شیخ نمر فعال سیاسی شیعه در عربستان و حملات اعتراضی به سفارت عربستان در تهران رو به وخامت نهاد که قطعی روابط دیپلماتیک ایران و عربستان تا‌کنون پابرجاست هرچند در یکی دوسال گذشته 2کشور کانالی را برای مذاکرات درباره حج فعال کرده بودند که امسال به‌دلیل شیوع کرونا و تعطیلی حج برای کشورهای خارجی عملا این کانال هم مسکوت ماند.
