روزجهانی شیرمادر و نکاتی برای آسودگی مادران شهر

زهرا بهروز آذر؛ مدیرکل امور بانوان شهرداری تهران

اهمیت شیردهی به کودکان نوزاد باعث شده است تا در جهان هر سال اول‌ماه اوت را به‌عنوان روز جهانی تغذیه با شیر مادر درنظر بگیرند. با تمسک به این مناسبت هرسال شیر مادر به‌عنوان موضوعی دارای اولویت در جهان مطرح می شود و مورد توجه رسانه‌ها و جامعه قرار می گیرد.
تغذیه با شیر مادر در تربیت مذهبی ما در اسلام نیز مورد تأکید بسیار قرار گرفته است. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: هیچ شیری برای نوزاد بهتر از شیر مادر نیست. و امام صادق(ع) در حدیثی که از ایشان روایت شده است می‌فرمایند که « اشکالی ندارد که زن کودک را در حال نماز با خود بردارد و درحالی‌که تشهد می‌خواند به او شیر دهد». این تأکیدهای مکرر و پُرمایه، امروز با یافته‌های علمی در حوزه پزشکی و روانشناسی نیز تایید شده‌اند. اهمیت شیردهی هم برای سلامت کودک در دوران نوزادی و هم برای سلامتی جسم و روح مادران در بسیاری از سندها و توصیه‌‌نامه‌های سازمان جهانی بهداشت مورد تأکید است و بازگرداندن نوزادان به آغوش مادران به‌خصوص در یک سال اول پس از زایمان به یکی از سیاست‌های مهم حوزه سلامت در کشورهای مختلف تبدیل شده است.
موضوعی که امروز و به این بهانه می‌خواهم به آن بپردازم، میزان مدارای فردی و اجتماعی و کالبدی ما در خانواده، محیط کار و زندگی و در تعاملات روزانه در شهر با مادرانی است که نوزادی در آغوش دارند. ناملایمت‌ها و سختی‌هایی گاه و بیگاه در این 3 محیط برای مادران باعث می‌شود با وجود زمینه‌های اولیه  از این خیر بگذرند و شیردهی را متوقف  کنند و نوزداشان را با شیرخشک و مکمل‌های دیگر تغذیه کنند.
درک دشواری‌های این مادران به‌خصوص در محیط های شهری هم در سطح فردی و گروهی و هم در سطح سیاستگذاری شهری باید مورد توجه و تدقیق قرار گیرد. ایجاد فضاهای امن برای شیردهی مادر و کودک در اماکن عمومی یکی از این سیاست‌هاست که مثلاً در سال‌های گذشته با راه‌اندازی ۲۸ اتاق مادر و کودک در فضای شهری تهران دنبال شد؛ سیاستی که باید در همه اماکن عمومی مشابه نیز اجرا شود و همواره محیطی ایمن و مطمئن برای مادران – و در سطحی کلان‌تر والدینی- که نوزاد دارند فراهم شود.
در سطح فردی و گروهی هرکدام از ما شهروندان به‌عنوان یک کارمند اداری، مغازه‌دار، راننده تاکسی و مانند اینها می‌توانیم با نرمش و مدارا با مادری که کودک بی‌قراری دارد محیطی مناسب برای استقرار و آرامش گرفتن مادر و کودک، برای آنها فراهم کنیم. نوزاد وقتی بی‌قرار شیرمادر می‌شود دیگر مفهوم زمان و مکان را نمی‌توان برایش توضیح داد. براساس همین شناخت ساده از کودک اگر راننده تاکسی هستیم می‌توانیم با 4-3دقیقه توقف در کناری، فضا را برای مادری که نوزاد بی‌تاب دارد فراهم کنیم. اگر در مترو و اتوبوس هستیم صندلی مناسبی را به مادر و نوزاد بدهیم و اطرافشان را جوری آماده کنیم که مادر بدون دغدغه نوزادش را شیر بدهد. اگر مغازه‌دار هستیم یک صندلی در کنجی نسبتاً کم و رفت‌وآمد و امن برای 5دقیقه می‌تواند یک مادر و نوزاد را به آرامش برساند.
اینکه مادران برای شیردهی به نوزادانشان معذب نباشند و محیط شهری برایشان به مانعی تبدیل نشود، اصل مهمی است که باید همه ما کمک کنیم به انجام برسد. عوامل بازدارنده زیادی هستند که باعث می‌شوند کودکان از شیرمادر محروم شوند، یک همدلی اجتماعی نیاز است تا ما به‌عنوان یک شهروند یکی از این موانع نباشیم. وظایف سیاستگذاران و مدیران شهری و دولتی هم به جای خود مهم است و این تمنا برای مراعات اجتماعی نافی مسئولیت‌های مکمل آنها نیست، همانطور که در 2سال اخیر نیز رویکرد محوری شهرداری تهران در تعریف و اجرای مسئولیت‌های مدیریت شهری بر شعار محوری «تهران شهری برای همه» متمرکز بوده است.