دیدگاه
مهارت‌آموزی لذتبخش
محمدرضا جوادی‌یگانه-معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران
هنگام بروز تهدیدها و پیش‌آمدن سختی‌ها، معمولاً ۲ نوع واکنش به ذهن می‌رسد؛ دسته‌ای خود را ناتوان می‌بینند و به سرعت تسلیم واقعیت‌ها می‌شوند و دسته دیگر فقط به ایستادن و مبارزه با تهدید و مشکل می‌اندیشند. منتهی قدری تأمل، نوع سومی از رویارویی را پیش‌روی آدمی قرار می‌دهد که هرچند تا اندازه‌ای پیچیده‌تر و سخت‌تر، اما راهی متفاوت باز می‌کند و امکان مواجهه‌ای تازه را فراهم می‌سازد. از دل این مواجهه تازه می‌توان تهدیدها را به فرصت تبدیل و سختی‌ها و مشکلات را به‌عنوان مرحله‌ای از گذار به سوی رشد و توسعه تلقی کرد.
حکایت رویارویی جامعه ما با کرونا هم، از این دست است. نزدیک به 5ماه است که همه‌گیری بیماری کرونا سلامتی مردم شهر و کشور ما را، همچون دیگر کشورهای جهان، تهدید می‌کند و سایه سنگین خود را بر همه ابعاد زندگی، به‌ویژه کار، آموزش، رفت‌و‌آمد، سرگرمی و چگونگی گذراندن اوقات فراغت شهروندان انداخته است.
شهرداری تهران از همان آغاز سعی کرد با این تهدید و مشکل به‌گونه‌ای متفاوت روبه‌رو شود؛ البته این کار علاوه بر مشارکت در فعالیت‌های پیشگیرانه و ایمن‌سازی و همراهی با دستگاه‌ها و نهادهایی است که ناگزیر از مقابله با شیوع بیماری بودند و هستند و خالصانه تمام توان خود را در این راه به‌کار گرفته‌اند و می‌گیرند.
برنامه متفاوت شهرداری تهران درکنار آن فعالیت‌های لازم و ضروری، برای پوشش دیگر نیازهای جامعه در این دوره خاص بود. برنامه ویژه روزهای کرونایی شهر، ۲ بعد مهم داشت؛ یکی اینکه در اطلاع‌رسانی و آموزش شهروندان برای ایمن‌ماندن از این بیماری سهیم باشد و دیگر اینکه کمک کند در خانه ماندن مردم و به‌ویژه سفرنرفتن و دور هم جمع‌نشدن آنها در تعطیلات آغاز سال، مخصوصاً برای بچه‌ها کمتر خسته‌کننده و ملال‌آور بشود. گسترش تولید و ارائه پیام‌های آموزشی به‌شکل جذاب و با بهره‌مند‌شدن از زبان هنر، در بستر فضای مجازی و با تکیه بر قابلیت‌های فناوری‌های نوین، رویکردی بود که متناسب با وضعیت خاص روزهای کرونایی در این معاونت اولویت یافت. در همین حال و از زمان موج نخست همه‌گیری بیماری، شهرداری تهران وظیفه خود دانست که به فعالیت‌های تابستانی برای عموم شهروندان و به‌ویژه نوجوانان بیندیشد. تابستان هر سال، کارگاه‌ها و فعالیت‌های حضوری گوناگونی برای نوجوانان فعال در طرح شهردار مدرسه و دیگر نوجوانان علاقه‌مند به اجرا درمی‌آمد. امسال از همان آغاز مشخص بود که نمی‌توان به اجرای فعالیت‌ها و کارگاه‌های حضوری دست زد اما نباید این فعالیت‌ها به محاق تعطیلی و توقف می‌رفتند، پس وقت آن بود که با برنامه‌ریزی منسجم این تهدید را به فرصتی متفاوت تبدیل کرد. این رویداد، ضمن هم‌اندیشی با شماری از کارشناسان برون‌سازمانی رخ داد؛ طرحی نو درانداخته و گامی به جلو برداشته شد.
فعالیت‌ها و کارگاه‌های آموزشی متنوع با حفظ و یا ارتقای کیفیت و با بهره‌مندی از قابلیت فناوری‌های نوین، مکان را به فضا تبدیل کردند تا این آموزش‌ها را از چند مکان جغرافیایی خاص و محدود، با امکان پذیرش شماری معین از نوجوانان، به فضای وسیع مجازی منتقل شود. استفاده از فناوری‌های نوین در ارائه آموزش فعالیت‌های ادبی، هنری و مهارت‌های زندگی به مخاطبان نوجوان و شاید همه دوستداران، از آن رو اهمیت بیشتری می‌یابد که به شمار بسیار زیادی از آنان فرصت می‌دهد دست به تجربه‌های تازه بزنند و با صورت دیگری از آموزش و لذت‌بردن از فعالیت‌های هنری و مهارت‌های فردی و اجتماعی روبه‌رو شوند. در این بستر، مخاطبان علاوه بر کسب دانش و مهارت‌های مورد علاقه، با مهارت‌های متفاوت یادگیری آشنا می‌شوند؛ مهارت‌هایی که به‌تدریج امکان مشارکت فعال در کنترل محیط آموزشی و تولید دانش و هنر را به آنها می‌بخشد. مدرسه تابستانی، عنوان کلی فصل تازه‌ای از ارائه خدمات فرهنگی به نوجوانان و عموم علاقه‌مندان است. این مدرسه با نگاهی متفاوت راه‌اندازی شده تا آموزش را جذاب، دلپذیر و کاربردی به مخاطب عرضه کند. در این مدرسه دانش و مهارت و تجربه در هم آمیخته می‌شود و مخاطب می‌تواند آزادانه دست به انتخاب‌های گوناگون بزند؛ هم در وقت گذاشتن برای رشته یا رشته‌های مورد علاقه‌اش امکان انتخاب دارد و هم متناسب با برنامه زندگی و دیگر فعالیت‌های خود، می‌تواند زمان استفاده از برنامه آموزشی مورد نظرش را تعیین کند. آموزش مبتنی بر فناوری‌های نوین، از مدل‌های پیشین آموزش فراتر می‌رود و به مخاطب امکان می‌دهد که با کسب مهارت مدیریت انگیزه‌ها و تقویت توانایی جست‌وجو و سازماندهی داده‌ها، سطح دانش خود را خیلی بیشتر ارتقا بخشد و در سطح گسترده‌تری مهارت حل مسئله و دیگر مهارت‌های مورد نیاز خود را کسب کند.
از این منظر، مدرسه تابستانی با تکیه بر قابلیت آموزش مجازی محدودیت‌های آموزش حضوری را از سر راه خود و شهروندان برداشته یا به‌طور چشمگیری کاهش داده است و با استفاده از همین قابلیت، امکانی فراهم کرده که شمار بسیار بیشتری از مخاطبان بتوانند پای صحبت‌های مدرسان برجسته، باتجربه و نامدار رشته‌های گوناگون هنری و علمی بنشینند و از دانش و تجربه آنها بهره‌مند شوند. واقعیت این است که در آموزش حضوری استفاده این همه مخاطب از کارگاه آموزشی این استادان معتبر قابل تصور هم نیست.
از این گذشته، مدرسه تابستانی زمینه گسترش دامنه پوشش جغرافیایی و بستر انتشار آموزش‌ها را در حد زیادی فراهم ساخت. حالا استفاده از این کارگاه‌ها نه فقط به جمع معینی در مکان مشخصی اختصاص ندارد بلکه فراتر از شهر و کشور، هر کسی که به این آموزش‌ها علاقه داشته باشد، می‌تواند از آن بهره‌مند بشود. البته این تجربه تازه، امکان تهیه نسخه قابل استفاده برای مخاطبان ناشنوا و حتی شاید مخاطبان نابینا را هم فراهم ساخته است. گام دیگر، تلاش برای امکان ارائه این آموزش‌ها فراتر از بستر فضای مجازی، تهیه نسخه‌های آفلاین و ایجاد زمینه دسترسی به این آموزش‌ها بدون نیاز به اینترنت و فقط با استفاده از دستگاه‌های متداول است تا بتوان طوری عمل کرد که هیچ‌یک از دوستداران این مهارت‌ها و هنرها، از دایره این آموزش‌ها بیرون نمانند.
همچنان که اشاره شد در این فعالیت، دانش و تجربه با هم لحاظ شده و در عناوین کارگاه‌ها نیز رشته‌های هنری و ادبی در کنار مهارت‌های زندگی و آموزش‌های کاربردی مدنظر قرار گرفته تا هم نسل جوان از فرصتی برای شناخت استعداد و گرایش ذوقی و هنری خود برخوردار باشد و هم برای ورود جدی‌تر به عرصه‌های زندگی آماده شود و با موضوع‌ها و مهارت‌هایی آشنا شود که در زندگی روزمره بدان‌ها نیاز خواهد داشت.
