کابل در انتظار مذاکرات بین‌الافغانی

محمدامین خرمی ـ خبرنگار

از توافق میان آمریکا و طالبان در دوحه 5 ‌ماه می‌گذرد اما در کابل خبری از مذاکرات بین‌الافغانی نیست؛ مذاکرتی که قرار بود با گذشت 10روز از امضای توافق میان نمایندگان دولت آمریکا و گروه طالبان، با حضور گروه‌های مختلف افغان آغاز شود.
درگیری‌ها در مناطق مختلف افغانستان ادامه دارد و هر دوطرف، یعنی هم نیروهای دولتی و هم نیروهای طالبان، در حملات علیه یکدیگر تلفات سنگینی می‌دهند. مردم اما قربانی هر دو سوی میدان هستند؛ گاهی هدف حملات هوایی نیروهای دولتی قرار می‌گیرند و گاهی در بمبگذاری‌ها و حملات انتحاری نیروهای طالبان به خاک و خون کشیده می‌شوند. طبق اعلام شورای امنیت ملی افغانستان، طی یک‌هفته گذشته در حملات طالبان در نقاط مختلف این کشور حدود 50غیرنظامی کشته شده‌‌اند. در یکی از تازه‌ترین حملات هوایی نیروهای دولتی نیز در ولایت هرات شماری از مردم عادی در کنار نیروهای طالبان کشته شدند. گفته می‌شود این حمله دست‌کم 45کشته و 15زخمی به جا گذاشته است که به گفته کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، شماری از آنها غیرنظامی ازجمله زنان و کودکان بوده‌اند.
مقام‌های سیاسی در کابل، ناتوان از حل اختلافات میان خود، یکدیگر را به‌خاطر عدم‌آغاز مذاکرات مقصر می‌دانند و آمریکا ناتوان از نشاندن طالبان پای میز مذاکره با دولت افغانستان، ایران را به عدم‌همراهی متهم می‌کند. 
زلمای خلیل‌زاد، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور افغانستان که امضایش پای توافقنامه تاریخی این کشور با طالبان است، روز شنبه در یک نشست آنلاین در مؤسسه آمریکا برای صلح، عدم‌حمایت از روند صلح را یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی آغاز مذاکرات افغانستان دانست؛ موضوعی که از سوی ایران رد شده است.
حذف ایران از مذاکرات آمریکا و طالبان، جزو خواسته‌های اصلی واشنگتن برای آغاز گفت‌وگوها بود. آمریکا اما اکنون که توافق با طالبان راه به‌جایی نبرده است، ایران را متهم به عدم‌همراهی می‌کند. خلیل‌زاد با هدف همراه کردن کشورهای منطقه با مذاکرات صلح افغانستان، از روز جمعه دور تازه سفرهای منطقه‌ای خود را آغاز کرده است. قطر، پاکستان و افغانستان میزبان او خواهند بود. خلیل‌زاد همچنین به نروژ و بلغارستان نیز سفر خواهد کرد؛ کشورهایی که احتمالا یکی از آنها میزبان مذاکرات فراگیر صلح افغانستان خواهد شد. پیش از این نروژ برای میزبانی اعلام آمادگی کرده است.

کابل، اسیر اختلافات سیاسی
در پایتخت افغانستان، اختلافات همچنان پررنگ‌ است و اشرف غنی و عبدالله عبدالله هنوز نتوانسته‌اند بر سر تشکیل دولت به نتیجه برسند. این دو حدود 70روز قبل بر سر تقسیم قدرت به توافق رسیدند اما اجرای آن توافق هنوز ممکن نشده است. طبق توافقنامه‌ای که میان آنها به امضا رسید، دوطرف بر سر ریاست‌جمهوری اشرف غنی به نتیجه رسیده‌اند. 
همچنین توافق شده که عبدالله عبدالله به‌عنوان رئیس «شورای‌عالی مصالحه ملی»، که نهادی تازه تاسیس است، فعالیتش را آغاز کند و نیمی از کابینه را هم در اختیار بگیرد.
تلویزیون طلوع افغانستان دیروز در گزارشی به نقل از برخی چهره‌های سیاسی افغانستان خبر داد که برخی اسامی اعلام شده از سوی عبدالله برای حضور در کابینه غنی، مورد پذیرش رئیس‌جمهور قرار نگرفته است. همچنین دوطرف بر سر سهم عبدالله در معرفی والی‌ها و اعضای انتصابی مجلس سنا و دیگر نهادهای دولتی همچنان دچار اختلاف هستند. این وضعیت، عملکرد شورای‌عالی مصالحه ملی را نیز مختل کرده است؛ موضوعی که باعث انتقادهای بسیاری علیه عبدالله شده است. این شورا قرار است تمامی امور مربوط به مذاکرات بین‌الافغانی را پیش ببرد.

مبادله زندانیان، مانع آغاز مذاکرات
از تعهدات موجود در توافقنامه آمریکا و طالبان در قطر، تنها بندی که تا به اینجا طبق برنامه و زمان‌بندی اعلام‌شده پیش‌رفته، مربوط به کاهش نیروهای آمریکایی است. شمار نیروهای آمریکایی اکنون از 12هزار نفر به 8هزارو600نفر رسیده است. اما 3تعهد دیگر یعنی کاهش خشونت‌ها، قطع رابطه طالبان با گروه‌های تروریستی و آغاز مذاکرات بین‌الافغانی هنوز عملی نشده است.
پیش‌شرط آغاز مذاکرات بین‌الافغانی، آزادی 5هزار زندانی طالبان در بند دولت و همچنین هزار نیروی دولتی در دست طالبان بود. قرار بود زندانیان طی 10روز مبادله شوند و در روز دهم در مذاکرات جامع بین‌الافغانی، گروه‌های مختلف افغان برای رسیدن به صلح و پایان جنگ در این کشور بر سر میز مذاکره بنشینند. نه زندانی‌ها طبق برنامه و مفاد توافق آزاد شدند و نه مذاکره‌ای برای صلح آغاز شد.
تاکنون 4هزارو600نفر از نیروهای طالبان آزاد شده‌اند. طالبان نیز 861نفر از نیروهای دولتی را آزاد کرده است. دولت افغانستان اعلام کرده 600زندانی باقی‌مانده را به‌دلیل پرونده‌های سنگینی که دارند هرگز آزاد نمی‌کند. طالبان در مقابل، دولت را به کارشکنی در این زمینه متهم می‌کند و اعلام کرده آماده آزاد کردن باقی مانده زندانیان دولت است تا زمینه برای آغاز مذاکرات صلح نیز فراهم شود. سهیل شاهین، یکی از سخنگویان دفتر سیاسی گروه طالبان هفته گذشته در توییتر نوشت که درصورت رهایی همه زندانی‌هایی که فهرست آنها به دولت داده شده، این گروه حاضر است بعد از عید قربان یعنی تا 4روز دیگر، گفت‌وگوهای بین‌الافغانی را آغاز کند. او همچنین نوشته که گروه طالبان آماده رهایی بقیه زندانیان دولت تا عید قربان است.
موضوع آزادی تمامی افرادی که فهرست آنها از سوی طالبان اعلام شده، موضوعی است که به‌نظر می‌رسد به‌زودی راه‌حلی برای آن پیدا نشود. نام شماری از فرماندهان ارشد طالبان در این فهرست دیده می‌شود که مقام‌های امنیتی دولت، دستشان به خون عده زیادی آلوده است و آزادی آنها را غیرممکن خواهد کرد.