چرا تیاترش را درآوردی

  مهرداد رهسپار   

علینقی وزیری نظرات جنجالی بسیار داشت و این نظرات را تند و بی‎پرده هم می‎نوشت یا می‎گفت. یک نمونه از این نوع اظهارنظرهای سوءتفاهم‎برانگیز او که به قصد رفع سوءتفاهم بیان شد، در مجموعه سخنرانی‎های پی در پی او در تیر‌ماه سال 1304 است که بخش‎هایی از آن در روزنامه علی دشتی، یعنی «شفق سرخ» منتشر شد و سپس سعید نفیسی آن‎ها را به‌ صورت کتابی تحت عنوان «درعالم موسیقی و صنعت، چهارکنفرانس علی نقی وزیری، به ضمیمه مقاله صنایع ظریفه» در همان سال منتشر کرد. این سخنرانی‎ها درباره موسیقی و تئاتر و اصول اخلاقی بودند. در چهارمین جلسه سخنرانی که 24تیر‌ماه 1304 در مدرسه عالی موسیقی برگزار شد، وزیری بحث خود را صرفا به هنر تئاتر و رابطه آن با اخلاق و آموزش اختصاص داد و بر آن شد تا تکلیف همه را با واژه‎های تیارت و تیاتر روشن کند، او گفت: «تیارت همان‎طور که اینجا معمول است یک بقال‌بازی است و لوس‌گیری و حقه‌بازی. اغلب شنیده‌اید که یکی به دیگری به غرض می‌گوید: بابا چرا تیاترش را درآوردی! بازی تئاتر به کلی ورای آن است و چون معنی آن ‌را بعضی‌ها نمی‌دانند خیال می‌کنند چه چیزی باید باشد، حرام باشد یا حلال، مکروه باشد یا مطلوب. 
خب من حالا سعی می‌کنم که به شما بفهمانم اولا معنی فارسی تئاتر، نمایش‌گاه و محل انتقادات اخلاق مردم است، پس هر ملتی ملزم است برای آشنایی به اخلاق خود در تاسیس این نمایشگاه مخصوصا در شهرهای پرجمعیت کوشش نماید تا بدینوسیله عیوبی که خود بدان‌ها آگاه نیست به طرز برجسته دیده و درصد درفع آن برآید».