کاروان تخریب گران محوطه‌های تاریخی

محمد باریکانی- خبر‌نگار

تحریم‌ و کرونا سفره ایرانی‌ها را کوچک‌تر کرده است و از 5‌ماه قبل از دست رفتن برخی مشاغل و کاهش درآمدها منجر به رواج پدیده‌های عجیب در ایران شده است. هفته گذشته مقامات پلیس اعلام کردند از میان سارقان دستگیر شده تعداد زیادی از آنها سرقت اولی بوده‌اند. حالا اما کرونا یک نشانه عجیب در حوزه میراث‌فرهنگی برجای گذاشته است؛ افزایش حفاری‌های غیرمجاز در محوطه‌های تاریخی و فرهنگی کشور که به از دست رفتن نشانه‌های هویتی ایران می‌انجامد. چندی پیش و به اعلام صدای میراث، کاروانی شامل 140خودرو به‌همراه 500جوینده دفینه در یکی از روستاهای اصفهان آن هم با یک فراخوان مجازی به راه افتاد تا آموزش میدانی گنج‌یابی برای علاقه‌مندان برگزار کند.
به‌گزارش همشهری، این نخستین‌بار در تاریخ میراث‌فرهنگی ایران است که یک کاروان عتیقه‌یابی به محوطه‌های تاریخی کشور سرازیر می‌شود تا در روز روشن سودای گنج‌یابی را تحقق بخشد؛ حالا نماینده شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) در ایران از روسای قوای سه‌گانه، شخص رئیس قوه قضاییه، وزارت اطلاعات و نهادهای امنیتی کشور خواست به‌طور جدی به موضوع حفاری‌های غیرمجاز در کشور ورود کرده و اجازه به تاراج رفتن هویت تاریخی ایران را ندهند.
مهدی حجت، نماینده شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس)‌ در ایران به همشهری می‌گوید: «نتیجه راه‌اندازی کاروان گنج‌یابی در ایران نه‌تنها یک آبروریزی فرهنگی است که احترام ایران به‌عنوان کشوری با سابقه فرهنگی زیاد و آثار تاریخی متنوع را در مجامع جهانی از بین می‌برد.» او از تحریم و کرونا به‌عنوان 2 عامل افزایش حفاری غیرمجاز در سایت‌ها و محوطه‌های تاریخی نام برد و به همشهری گفت: کرونا بر سبد خانوار و معاش مردم تأثیر منفی گذاشت و به‌دلیل آزاد شدن نیروی انسانی و تنگنای اقتصادی، گرایش به «تجربه شانس» هم افزایش یافت.

غارت اسناد تاریخی ایران فاجعه است
مهدی حجت که بنیانگذار سازمان میراث فرهنگی بود و در دهه60 نیز ریاست بر این سازمان را برعهده داشت، می‌گوید: ده‌ها هزار تپه تاریخی در ایران وجود دارد که عده‌ای با سوءاستفاده از ناآگاهی برخی مردم به تخریب و غارت‌ آنها اقدام می‌کنند و این اتفاق به‌دلیل از بین بردن اسناد هویتی ایران، فاجعه است.
رئیس ایکوموس ایران ریشه حفاری‌های غیرمجاز در کشور را در آن سوی مرزها و در موزه‌های پنهان جهان می‌داند که ارزش دارایی‌هایشان چندین برابر بزرگ‌ترین موزه‌های رسمی جهان است. به گفته مهدی حجت، شرایط میراث‌فرهنگی کشور به جایی رسیده است که ده‌ها سایت مجازی در حال تبلیغ فلزیاب و گنج‌یاب هستند و راهنمایی‌های لازم را برای از بین بردن تاریخ این سرزمین در اختیار حفاران غیرمجاز قرار می‌دهند.
نماینده شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی در ایران با تشریح دیدگاه رهبر انقلاب به آثار تاریخی کشور، گفت: مقام معظم رهبری بارها بر لزوم حفظ آثار تاریخی و صیانت از محوطه‌های باستانی کشور تأکید داشته‌اند و بنابراین وزارت اطلاعات و نهادهای امنیتی در موضوع حفاظت از میراث‌فرهنگی کشور تکلیف دارند. به گفته حجت، راه افتادن کاروان گنج‌یابی در کشور بسیار عجیب و بی‌سابقه است.

هشدار ایکوموس ایران نسبت به افزایش حفاری‌های غیرمجاز در شرایط تحریم و کرونا
رئیس ایکوموس ایران به همشهری، گفت: پلیس فتا باید سایت‌های تبلیغ حفاری غیرمجاز و فروش گنج‌یاب را متوقف کند و وزارت اطلاعات با توجه به اینکه سرمنشاء فعالیت‌های مرتبط با قاچاق اشیای تاریخی ایران بیرون از مرزهای کشور و بیشتر در سرزمین‌های اشغالی است، باید به موضوع حفاری‌های غیرمجاز ورود جدی داشته باشد.
مهدی حجت هشدار می‌دهد که در شرایط کرونایی و تنگناهای اقتصادی، حفاری غیرمجاز در محوطه‌های تاریخی می‌تواند همچون کرونا تبدیل به اپیدمی شود که لطمات زیادی به تاریخ و فرهنگ ایران وارد می‌کند.
به گفته او، مدیریت منسجمی پشت حفاری‌های غیرمجاز در ایران وجود دارد که برای این موضوع سرمایه‌گذاری و افراد را دعوت به حفاری می‌کند تا آنها که در آن سوی مرزهای کشور نشسته‌اند، نیت خود را در تخریب محوطه‌های تاریخی و به‌دست آوردن اشیای ارزشمند اجرایی کنند. در این وضعیت وزارت اطلاعات باید به این موضوع ورود کند.
رئیس ایکوموس ایران، راه‌اندازی کاروان گنج‌یابی در کشور را آبروریزی فرهنگی برای ایران در مجامع فرهنگی جهان توصیف کرد و گفت: تعجب می‌کنم که چطور مسئولین کشور در مورد این اقدام کاملا غیرقانونی و غیرمجاز واکنش نشان نداده‌اند.
نماینده شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی در ایران تأکید کرد: قوه قضاییه باید به جای برخورد با ریزدانه‌هایی که عمدتا کارگر هستند و در حفاری‌های غیرمجاز دستگیر می‌شوند، سراغ دانه‌درشت‌های قاچاق اشیای تاریخی کشور برود.
حجت با هشدار نسبت به افزایش حفاری‌های غیرمجاز در ایران، گفت: به‌عنوان مسئول ایکوموس ایران اعلام می‌کنم مراقبت از تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی ایران در شرایط فعلی باید بیش از گذشته باشد؛ چون وقاحت بیش از این نمی‌شود که کاروان حفاری غیرمجاز برای قاچاق آثار در کشور راه بیندازند و رئیس قوه قضاییه باید با این آبروریزی فرهنگی مقابله سخت کند.