آخرین خاطره سنگلج

  فرزانه  ابراهیم‌زاده 

عکاس فرنگی که سوار طیاره دو موتوره شده بود تا از بالای پایتخت ایران عکس بگیرد، نمی‌دانست آن شاتری که می‌زند، آخرین تصویری از سنگلج است، که خیلی زود خانه‌هایش را از دست می‌دهد، اما او نخستین عکس هوایی تهران را ثبت کرد.
نخستین عکس هوایی تهران به روایت همه منابع در سال ۱۳۰۳ شمسی از بلندای پایتخت با هواپیما گرفته شده است. البته با توجه به وضعیت میدان مشق و ساخته‌شدن دروازه باغ ملی که یادبود کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ بود هم مشخص است که عکس باید در سال ۱۳۰۳ گرفته شده باشد. جهت هواپیما رو به شمال است و می‌توان در انتهای افق مجموعه کوه‌های البرز را دید. 
همین کوه‌هایی که حالا اگر هوا آلوده نباشد می‌شود از لابه‌لای آپارتمان‌های بلند تهران دیدشان. در بخش پایینی تصویر خانه‌های متراکم شمال سنگلج به چشم می‌خورد که تا مرز خیابان سپه کشیده شده‌اند. در افق شرقی آن ردی از عمارت قورخانه. این خانه‌ها چند سال بعد از این عکس به دستور رضاشاه به بهانه ساخته شدن بازار تازه تهران تخریب و رها شدند و آن قدر ماندند تا همسر تیمسار رزم‌آرا و همسر سفیر آمریکا با همراهی زنان محله سنگلج روی خرابه‌های این خانه‌ها پارک شهر را بسازند، اما این تنها بخش جالب این عکس نیست.  در این عکس میدان مشق هرچند کمی کوچک‌تر شده اما کاملا قابل‌دیدن است که تنها ساختمان‌های آن قزاقخانه ناصری است و دروازه باغ ملی.