تفاهم انتخاباتی مجلس و شورای نگهبان

دیروز دومین نشست هم‌اندیشی هیأت رئیسه مجلس با اعضای شورای نگهبان با عنوان نشستی برای رفع مشکلات مردم در حوزه قانونگذاری‌ برگزار شد. اگرچه بررسی راهکار‌های افزایش تعامل و همکاری‌های مشترک در زمینه قانونگذاری محور نشست بود اما می‌توان تفاهم میزبان و مهمان بر سر اصلاح قانون انتخابات و تدوین قانون جامع انتخاباتی را مهم‌ترین خروجی این نشست دانست.
به‌گزارش همشهری، اهمیت تفاهم شورای نگهبان و مجلس برسر پرداختن به قانون جامع انتخابات زمانی دوچندان می‌شود که سخنان اخیر آیت‌الله جنتی در انتقاد از اصلاح قانون انتخابات در اواخر مجلس دهم را مورد توجه قرار داد.  او در نطقی در نشست هفدهم اردیبهشت‌ماه شورای نگهبان عملکرد مجلس دهم در بحث اصلاح قانون انتخابات را نقد کرد و گفت: «درحالی‌که ما مدت‌ها و پیش از برگزاری انتخابات اخیر، درباره اصلاح قانون انتخابات فریاد زدیم و مطالبه کردیم، اما مجلس محترم هیچ توجهی به این امر نکرد و حالا و در روزهای پایانی خود تازه به فکر اصلاح قانون انتخابات آن هم با این کیفیت افتاده است... متأسفانه طرح اخیر نه‌تنها هیچ نسبتی با سیاست‌های کلی انتخابات ندارد بلکه با هدف بی‌خاصیت کردن احراز صلاحیت داوطلبان طراحی و تصویب شده است... امیدواریم مجلس یازدهم با هماهنگی متولیان امر انتخابات همچون وزارت کشور و شورای نگهبان که تجربه ارزشمندی در این حوزه دارند، در فضایی معقول اقدام به اصلاح قانون انتخابات کند.»
سخنانی که در موضع‌گیری‌های علی لاریجانی مکررا محل گلایه قرار گرفت چنانچه او در آخرین مصاحبه تلویزیونی‌اش در مقام رئیس مجلس گفت: در هر مجلسی راجع به قانون انتخابات وصله، پینه‌ای انجام می‌شد و ما گفتیم یک‌بار برای همیشه، قانون کامل انتخابات را مطابق سیاست‌های کلی نظام تصویب کنیم. یکی از دوستانی که الان عضو حقوقدان شورای نگهبان است مبدع قضیه بود. 
جلسه‌ای گذاشتیم که آقای کدخدایی حضور داشت، از مرکز پژوهش‌ها و کمیسیون هم افرادی بودند. گفتیم چنین هدفی داریم و ما مطالعه کرده‌ایم تا ببینیم دنیا چطور انتخابات برگزار می‌کند. 
همچنین اینکه طبق سیاست‌های کلی، انتخابات عادلانه باشد و مصالح ملی و ارتباطات مردمی رعایت شود، چه اقدامی می‌توان انجام داد. در نهایت درباره قانون انتخابات، به مدل انتخابات تناسبی رسیدیم، بنده در همین موضوع به‌صورت تلفنی با حضرت آیت‌الله جنتی صحبت کردم و گفتم که چنین بحثی وجود دارد. آقای کدخدایی هم قبول داشتند و همکاری هم کردند. براساس این قانون، سطح انتخابات عوض شد و از حوزه خرد بالا آمد. دو سال زمان برد و بعد در مجلس قانون آن تصویب شد، اما یک مرتبه شورای نگهبان اصل موضوع را به‌هم زد و گفت قسمت‌های مربوط به شفافیت مالی درست است. مجلس حق داشت ناراحت شود. البته ما آن قسمت شفافیت مالی را تصویب کردیم و نمی‌دانم گلایه برای چیست.
دفاعیه لاریجانی از عملکرد مجلس دهم در حوزه قانون انتخابات اما اعتراض شورای نگهبان را در پی داشت. بلافاصله در جوابیه‌ای از سوی شورای نگهبان پاسخ داده شد. 
شورای نگهبان در پاسخ به سخنان لاریجانی مدعی شد:«همکاری و تعامل مجلس و شورای نگهبان در زمینه تدوین طرح اصلاح قانون انتخابات جزو نقاط درخشان عملکرد مجلس دهم بود لکن مدل پیشنهادی در طرح مذکور برای استانی شدن انتخابات و پیش‌بینی سهم ناچیز ۱۵ درصدی برای شهرهای کوچک در انتخاب نمایندگان، خلاف اصول قانون اساسی و تضییع‌کننده حق مردم در شهرهای کوچک بود که حتی پیش از تصویب در صحن مجلس نیز به اطلاع رئیس محترم مجلس و اعضای محترم کمیسیون مربوطه رسید لکن با تصویب نهایی، مدل پیشنهادی با ایراد شورا مواجه شد و تصویب بخش‌های ضروری دیگر طرح نیز عقیم ماند. با این حال همانطور که قبلاً اعلام شده است شورای نگهبان با اصل تناسبی شدن انتخابات مخالفتی ندارد و آماده همکاری با مجلس محترم جهت تدوین راهکارهای اصلاحی و کارآمد است.»
حالا اما مجلس تازه‌نفس یازدهم که منتقدان آن را محصول نظارت استصوابی شورای نگهبان و رد صلاحیت‌های گسترده اصلاح‌طلبان در انتخابات گذشته می‌دانند در دومین ‌ماه روی کار آمدنش سودای سامان دادن به قانون انتخابات را دارد، قانونی که اصلاح آن در 4دوره اخیر مجلس به سرانجام نرسیده است.
آنچه اهمیت ورود مجلس اصولگرای یازدهم به بحث قانون انتخابات را دوچندان می‌کند در پیش بودن انتخابات 1400و تعیین تکلیف سیزدهمین رئیس دولت پس از انقلاب است.
در همین راستا و در پایان نشست دیروز هیأت رئیسه مجلس با شورای نگهبانی‌ها، عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به پرسشی درباره فرجام بررسی قانون جامع انتخابات در مجلس و اینکه آیا این قانون به انتخابات ۱۴۰۰ خواهد رسید؟ گفت: نمی‌توانم پیش‌بینی کنم، اما همکاری‌ها آغاز شده و کمیسیون شورا‌های مجلس در نشست‌هایی با برخی اعضا و کارشناسان شورای نگهبان این موضوع را بررسی کرده است.

رویکرد شورای نگهبان در قبال مجلس یازدهم 
سخنگوی شورای نگهبان در گفت‌وگو با خبرنگار صدا وسیما با تأکید بر اینکه بارها اعلام کرده‌ایم که آماده همکاری با مجلس هستیم به‌ویژه این مجلس که با رویکرد جدید شکل گرفته است، افزود: در این چارچوب پژوهشکده شورای نگهبان و اعضای این شورا آمادگی دارند که دیدگاه‌های مشورتی را پیشاپیش به مجلس ارائه کنند تا رفت و برگشت مصوبات سرعت بیشتری داشته باشد و مصوبات با سرعت بیشتری به مرحله نهایی برسند.کدخدایی گفت: این همکاری‌ها دارای آثار خوب برای مردم به‌ویژه مصوباتی است که ناظر بر حل مسائل مردم باشد و شورای نگهبان نیز با رویکرد جدید به بررسی مصوبات خواهد پرداخت.
وی گفت: امیدواریم این اقدامات مشورتی با سرعت بیشتری انجام شود تا مجلس هم بتواند آن را نهایی کند اما اینکه چه زمانی به ثمر می‌رسد به مباحثی بستگی دارد که در مجلس مطرح می‌شود.

روایت مجلسی‌ها از نشست با شورای نگهبان
در کنار توضیحات کدخدایی از نشست شورای نگهبان و هیأت رئیسه مجلس، برخی از اعضای هیأت رئیسه نیز درباره این نشست توضیحاتی داده‌اند ازجمله اینکه علیرضا سلیمی، عضو هیأت رئیسه مجلس در این‌باره به مهر گفت: آیت‌الله جنتی این مجلس را مجلسی انقلابی خواند و تأکید کرد که انقلابی ماندن مجلس الزاماتی دارد و در وهله اول نمایندگان باید از لحاظ رفتاری و اخلاقی نکاتی را مورد توجه قرار دهند و از سوی دیگر در حوزه قانونگذاری و نظارت به‌گونه‌ای عمل کنند که از ‌شأن مجلس صیانت شود. احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم و دیگر عضو هیأت رئیسه مجلس نیز در این‌باره به فارس گفت: در این جلسه آیت‌الله جنتی نمایندگان را به رعایت قانون توصیه و عنوان کرد که تلاش نمایندگان باید بر این باشد که تا پایان دوره مجلس، انقلابی بمانند و ما در پایان دوره یازدهم مجلس بتوانیم این دوره را به‌عنوان بهترین دوره مجلس در ادوار مختلف داشته باشیم. وی افزود: در این جلسه بر این موضوع تأکید شد تا سازوکاری اندیشیده شود که طرح‌های مجلس کمتر در رفت‌وآمد بین شورای نگهبان و مجلس باشد و زمان کمتری برای تأیید مصوبات مجلس در این‌باره صرف شود. بر این اساس مقرر شد تا مشاوران پژوهشکده شورای نگهبان در مجلس مستقر شوند و مکانی برای استقرار آنها در اختیارشان قرار گیرد تا نمایندگان قبل از تدوین طرح‌ها از نظرات این مشاوران مبنی بر اینکه آیا این طرح مغایر با قانون شرع است یا خیر، بهره‌مند شوند تا از این طریق طرح‌های مجلس پس از تصویب برای تأیید از سوی شورای نگهبان کمتر در رفت‌وآمد بین مجلس و شورا باشد.