نوگرایی در آموزش سنت

حافظ روحانی 
 
عمر نوگرایی کمال‌الملک (محمد غفاری) چندان طولانی نشد؛ شاید به اندازه عمر سلسله قاجار بعد از ترور ناصرالدین‌شاه. گذر سریع ایام خیلی زود شیوه نقاشی‌‌اش را کهنه نامید. ولی او بی‌تردید نقش مهمی در تغییر شیوه آموزش هنر در ایران داشت. کمال‌الملک به فاصله 4سال بعد از انقلاب مشروطه طرح تأسیس مدرسه صنایع مستظرفه را به صنیع‌الدوله- وزیر وقت معارف- پیشنهاد کرد. درخواست او شامل 2000تومان بودجه و 200ذرع (هر ذرع معادل 104سانتی‌متر) زمین از اراضی نگارستان بود که به مجلس شورای ملی ارائه شد. در نهایت و بعد از چند جلسه با حضور نمایندگان مجلس شورای ملی، کمال‌الملک و صنیع‌الدوله، مجلس در تاریخ هفتم مرداد1289 با تأسیس مدرسه صنایع مستظرفه موافقت کرد و بنا به پیشنهاد وزیر معارف 300تومان نیز بر بودجه افزود.
12سال بعد، کمال‌الملک که شیوه آموزش هنر را در ایران تغییر داده بود تصمیم گرفت تا انواع هنرهای مردمی (صنایع‌دستی) و شیوه‌های هنری و تصویرگری ایرانی را نیز در میان دروس مدرسه بگنجاند. این اقدام کمال‌الملک که به افزودن 15رشته جدید در مدرسه منجر شد نه فقط به قول خودش تلاشی بود برای هم‌طراز‌کردن هنرهای مردمی و ایرانی با شیوه‌های تصویرگری اروپایی که در عین‌حال نشان از میل او به بسط دادن شیوه نوین آموزش هنر به این شاخه‌های هنری هم بود که پیش‌تر در شکل سنتی استاد شاگردی تدریس می‌شدند. اقدام کمال‌الملک شاید مهم‌ترین گام در ارتقای آموزش هنر ایرانی به حساب‌ آید.