شوک سنگین تحریم‌ها به صنعت نفت ایران

 بانک مرکزی روز گذشته با انتشار نماگرهای فصلی پس از 2سال توقف بر آغاز رکود اقتصادی ایران در نتیجه خروج آمریکا از برجام و تحریم‌های یکجانبه علیه ایران مهر تأیید زد، اما همچنان برخی شاخص‌های اقتصادی ازجمله روند نرخ تورم و میزان تولید و صادرات نفت ایران منتشرنشده است.
به گزارش همشهری، جزئیات آمارهای تازه منتشرشده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد که نرخ رشد اقتصادی ایران با احتساب نفت که در 2 سال نخست اجرایی شدن برجام با رشد 12.5درصد در سال95 و 3.7درصد در سال96 مواجه شده بود در 2سال بعد از آن و همزمان با خروج آمریکا از برجام و آغاز موج تازه تحریم‌ها علیه کشورمان وارد فاز منفی شده؛ به‌نحوی‌که نرخ رشد اقتصادی ایران در سال97 منفی 5.4درصد و در سال گذشته هم منفی 6.5درصد برآورد شده است. به ‌این ‌ترتیب اندازه اقتصاد ایران از فصل تابستان سال97 به بعد کوچک‌تر شده و به روند منفی خود ادامه داده و تنها در فصل پاییز سال98 با رشدی 1.7درصدی مواجه شده است.
نکته بسیار مهم در نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی، سقوط پیاپی ارزش‌افزوده بخش نفت و گاز ایران از تابستان سال97 به بعد است که نشان می‌دهد تحریم‌های یکجانبه آمریکا نه‌تنها باعث کاهش تولید و صادرات نفت کشورمان شده بلکه بر روند سرمایه‌گذاری در این بخش استراتژیک اثر منفی گذاشته است. با این حال تلاش دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای زمینگیر کردن اقتصاد ایران و حتی فروپاشی آن به نتیجه نرسیده و عملا اثرات مخرب و منفی فشار تحریم‌ها از کانال رشد ارزش‌افزوده سایر بخش‌های اقتصادی ازجمله کشاورزی و تا اندازه زیادی صنعت خنثی‌شده‌است به‌گونه‌ای که رشد اقتصاد بدون نفت کشورمان از بهار سال گذشته به روایت بانک مرکزی در مدار مثبت حرکت کرده است؛ هرچند ضعیف و شکننده به‌نظر می‌رسد. به گزارش همشهری، هرچند وزارت نفت آمار تولید و صادرات نفت ایران را در 2 سال گذشته منتشر نکرده اما میزان تولید نفت ایران در پایان سال96 روزانه 3.489میلیون بشکه و صادرات هم روزانه 2.325میلیون بشکه برآورد شده بود. افزون بر اینکه در نماگرهای به‌روز شده بانک مرکزی اثری از نرخ تورم دیده نمی‌شود.

افت سرمایه‌گذاری در اقتصاد
بانک مرکزی می‌گوید: هزینه مصرفی بخش خصوصی ایران در 2سال 97 و 96 به‌ترتیب 6درصد و 6.8درصد و هزینه مصرفی بخش دولتی هم به‌ترتیب 2.9درصد و 6درصد نسبت به سال قبل آب رفته است. در حالی بانک مرکزی جزئیات شاخص هزینه مصرفی در فصل‌های مختلف را منتشر کرده که در تازه‌ترین آمارها جزئیات تشکیل سرمایه ثابت ناخالص را که نمایانگر وضعیت سرمایه‌گذاری در اقتصاد است تنها در پایان هر سال منتشر و از انتشار جزئیات هر فصل خودداری کرده است. بااین‌حال شاخص تشکیل سرمایه ناخالص بخش خصوصی در بخش ماشین‌آلات طی 2سال گذشته به‌ترتیب منفی 18.8درصد و منفی 9.9درصد برآورد شده و در بخش ساختمان هم شاخص تشکیل سرمایه ثابت ناخالص بخش خصوصی هم با رشد مثبت 1.4درصد در سال97 و مثبت 6.1درصد در سال گذشته همراه شده است. این در حالی است که وضعیت سرمایه‌گذاری بخش دولتی ایران تحت‌فشار کسری بودجه شدید و رشد هزینه‌های جاری و نرخ تورم بالا، سقوط سنگینی را تجربه کرده است. بانک مرکزی تأیید کرده تشکیل سرمایه ثابت بخش دولتی در بخش ماشین‌آلات در سال97 حدود 19.6درصد کمتر از سال96 و در سال98 نیز 10.8درصد کمتر از سال97 بوده است. همچنین سرمایه‌گذاری بخش دولتی در بخش ساختمان هم به‌دلیل متوقف شدن بسیاری از پروژه‌های عمرانی در سال97 بیش از 25درصد و در سال98 هم حدود 25درصد افت را نسبت به سال قبل آن تجربه کرده است.