یادداشت
طرح‌هایی بدون ردیف بودجه
محمد حقانی | عضو چهارمین دوره شورای اسلامی شهر تهران
همزمان با آغاز زمستان1395 به یک باره، در ابتدای خیابان ایرانشهر شمالی، گروهی شروع به کندن خیابان کردند. بدون اینکه کسی از ساکنان و کاسبان محل از چرایی و هدف این عملیات عمرانی با خبر باشد. باگذشت ماه‌ها این عملیات عمرانی ادامه یافت و بخش شمالی این خیابان پر رفت‌وآمد را دچار مشکلاتی کرد. پس از مدتی کاشف به عمل آمد که قرار است این خیابان به پیاده‌راهی با خط ویژه دوچرخه تبدیل شود. نه تنها این اتفاق‌ـ که به متقاعد کننده بودنش چه از نظر شهروندان و چه از نظر متخصصان شهری، ترافیکی و... شبهه وارد است‌ـ نیفتاد بلکه مشکلات ترافیکی بسیاری برای این خیابان ایجاد شد.
مسیر ویژه دوچرخه عملاً به محل پارک موتورسیکلت‌ها و فضای مابین جزیره‌های طرفین خیابان به محل پارک نابسامان خودروها بدل شد. در حالی‌که پیش از این خیابان ایرانشهر شمالی، معمولاً ترافیک آرام و روانی داشت و اکنون به‌ویژه در قسمت شمالی و محل ایستگاه‌های تاکسی‌های خطی ایرانشهر‌ـ فردوسی دچار گره ترافیکی شده است.
در راستای سیاست‌های مدیریت شهری برای تبدیل تهران به شهر انسان‌مدار، نفس عمل پیاده‌راه‌سازی و احداث خطوط ویژه دوچرخه در تهران که از غلبه مطلق خودرو بر انسان و کمبود فضاهای شهری پیاده‌محور رنج می‌برد، به خودی‌خود عمل پسندیده‌ای است. آن هم در محدوده مرکزی شهر، در خیابان کریم‌خان که دارد به خیابانی فرهنگی، هنری، تفریحی تبدیل می‌شود و در مجاورت کاربری فرهنگی بزرگ‌مقیاسی چون خانه هنرمندان به وضوح بافت پیرامونی خود را تغییر داده است.
اما هر اقدام ترافیکی در شهر نیازمند انجام مطالعات پیشینی است تا علاوه بر امکان‌سنجی اجرای یک طرح، پیامدهای ترافیکی، اجتماعی و اقتصادی آن نیز سنجیده شود.
اگر این فرض را بپذیریم که مطالعات مذکور در مورد طرح پیاده‌راه‌سازی خیابان ایرانشهر شمالی پیش از آغاز عملیات عمرانی انجام شده و براساس ارزیابی‌های صورت گرفته به تصویب رسیده است، باز هم ۲ پرسش بی‌پاسخ می‌ماند. اول اینکه در طرح یاد شده آیا شهروندان، ساکنان و کسبه، محلی از اعراب داشته‌اند؟ به نظر می‌رسد تنها تماشاگرانی بوده‌اند که به دلیل تشدید مشکلات ترافیکی پیرامون محل کار یا زندگی‌شان متضرر شده‌اند.
دومین پرسش این است که اگر مطالعات و نیازهای شهر تهران بر پیاده‌راه‌سازی خیابان ایرانشهر شمالی مهر تأیید زده‌اند چرا طرح در نیمه‌راه متوقف شده است؟ اکنون جزیره‌های کوچکی که احتمالاً بر اساس آموزه «وونرف» قصد آرام‌سازی خیابان ایرانشهر را داشته‌اند چه کارایی و منفعتی برای حیات شهر و شهروندان دارد.
اگر نگاهی هرچند گذرا به موقعیت خیابان ایرانشهر شمالی و کاربرهای پیرامونی آن، بافت جمعیتی ساکن و مراجعه کننده و... بیندازیم متوجه توانایی بالقوه این خیابان برای تبدیل به خیابانی پیاده‌مدار خواهیم شد.
طرح بازآفرینی پادگان فیشرآباد و احداث پارک و خانه هنرمندان به جای این پادگان از چنان دامنه تأثیر‌گذاری بالایی برخورد بوده که بافت پیرامونی را با سرعت بالایی دچار تغییرات قابل ملاحظه‌ای کرده است.
رشد روزافزون کافه‌ها، تماشاخانه‌ها، گالری‌ها، مراکز فرهنگی‌ـ هنری و پاتوق‌های اجتماعی مؤید این نکته است که کاربری‌های تازه وارد شده به این بافت ماهیتی جاذب جمعیت دارد. جمعیتی که هدفش از ورود به این منطقه نه فقط عبور و گذر از مکانی به مکانی دیگر که توقف و مکث در فضا است. این امر بسیاری از خیابان‌های این محدوده از جمله ایرانشهر را به خیابانی مستعد برای آرام‌سازی، اولویت‌بخشی به پیاده، توسعه حمل‌ونقل پاک و تبدیل آن به گذرگاهی فرهنگی‌ـ هنری و دارای حیات شبانه بدل می‌سازد.
بنابراین طرح پیاده‌راه‌سازی یا بهتر است بگوییم آرام‌سازی خیابان ایرانشهر می‌تواند پاسخی به نیاز شهر و شهروندان به فضاهای پیاده‌محور باشد و لازم است با طرح ایده‌های خلاقانه و البته با مشارکت و نظرخواهی از شهروندان ارتقا یابد و به سرانجام برسد. به‌عنوان مثال اگر قرار است آرام‌سازی خیابان ایرانشهر تا خانه هنرمندان یا تا خیابان ایرانشهر ادامه پیدا کند و سپس وارد خیابان فریدونشهر شود و به خانه هنرمندان متصل شود، موانع مالی و مدیریتی موجود بر سر راه اجرای این طرح نیز باید از میان برود.
چراکه بنابر گفته‌های رئیس کمیته عمران چهارمین دوره شورای‌شهر تهران طرح پیاده‌راه‌سازی خیابان ایرانشهر فاقد ردیف بودجه‌ای بوده است. البته همچنان یک سؤال بسیار مهم پا برجاست؛ چرا در شهرداری طرح‌هایی بدون تعریف ردیف بودجه، به یک‌باره و بدون حتی یک اطلاع‌رسانی ساده در مورد چیستی طرح به شهروندان، چه رسد به نظر‌سنجی و مشارکت‌جویی از آنها کلید می‌خورد و در نیمه‌راه رها می‌شود.
در همینه زمینه :
