کمای کتاب در تعلیق نمایشگاه

مهرداد طبرسی ـ روزنامه نگار

«چیزی به‌عنوان نمایشگاه کتاب تهران که شامل همه بخش‌ها باشد و ناشران به دور هم جمع شوند و مخاطبان از آن بازدید داشته باشند، برگزار نخواهد شد.» سرانجام محسن جوادی در مقام رئیس نمایشگاه کتاب سکوت چندماهه خود را شکست و خبر قطعی برگزار نشدن نمایشگاه کتاب را اعلام کرد. خبر ظهر یکشنبه روی خروجی خبرگزاری تسنیم قرار گرفت و به سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست گشت. البته در شرایط فعلی خبر برگزارنشدن نمایشگاه کتاب دور از انتظار نبود و تقریبا همه اهالی کتاب و نشر منتظر اعلام رسمی خبر بودند، اما به‌نظر می‌رسد خبر کمی دیر اعلام شده و معاونت فرهنگی می‌توانست زودتر تکلیف نمایشگاه را تعیین کند.
در ماه‌های اخیر هربار که سخن از نمایشگاه کتاب می‌شد، مسئولان نمایشگاه کار را به بهبود شرایط شیوع کرونا و تصمیم ستاد ملی کرونا موکول می‌کردند. برگزاری طرح‌های جایگزین هم منوط به تعیین قطعی وضعیت نمایشگاه کتاب می‌شد.
محسن جوادی در بخش دیگر سخنان همواره کوتاه خود گفته است: «برنامه‌های دیگری به‌عنوان جایگزین تدارک دیده خواهد شد که به‌زودی در این زمینه اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.»  چند ماهی است که در معاونت فرهنگی همه‌چیز به آینده موکول می‌شود؛ برنامه‌ریزی‌هایی که قرار است در آینده برگزار شود و اطلاع‌رسانی‌هایی که قرار است در آینده صورت گیرد. از یک‌سو نهادهای اصلی برگزارکننده نمایشگاه کتاب مثل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و فرایند طولانی و نامعلوم ادغام را طی می‌کنند، از سوی دیگر هر بار که یکی از مسئولان معاونت فرهنگی سخن گفته، هیچ برنامه روشنی ارائه نکرده است. حالا هم که معاون فرهنگی پس از مدت‌ها لب به سخن گشوده، به آینده‌ای که معلوم نیست، حواله داده است.
نمایشگاه کتاب 1399 مانده است و سرمایه‌هایی که ناشران در بهمن و اسفند به امید نمایشگاه فروردین هزینه کردند و انبوه کتاب‌هایی که در انبارها مانده. حالا نمایشگاه کتاب مانده و انبوه پرسش‌های بی‌پاسخ. آیا معاونت فرهنگی برنامه‌ای برای خرید کتاب از ناشران دارد؟ آیا جایگزین نمایشگاه کتاب چیزی شبیه طرح‌های تخفیف فصلی است؟ آیا نشست‌های نمایشگاه کتاب در شبکه‌های اجتماعی برگزار می‌شود؟ فروش کتاب‌های خارجی چه وضعیتی خواهد داشت و مؤسسات و کتابخانه‌های عمومی و دانشگاهی چگونه می‌توانند از نمایشگاه استفاده کنند؟ دوستداران کتاب چگونه باید با قیمت‌های تازه‌ای که در شلوغی‌های کرونایی چندبرابر شده، کنار بیایند؟ 
همه این‌ پرسش‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که حال و روز نشر پیش از این نیز چندان مساعد نبوده و شیوع ویروس کرونا حال نامساعد نشر را مضاعف کرده است. مهم‌تر از همه اینکه، به‌جز طرح تخفیف بهارانه، آنچه تاکنون کتابفروشان و ناشران را سرپا نگه داشته، همت و خلاقیت خودشان بوده است.
این پرسش‌ها تا اطلاع ثانوی پاسخی نخواهد یافت. تا زمانی که بار دیگر معاون فرهنگی یا یکی از مسئولان معاونت دوباره لب به سخن بگشاید و به یک یا چندتا از این پرسش‌ها پاسخ دهد. نظیر همین پرسش‌‌ها را می‌توان از حالا برای نمایشگاه1400 هم مطرح کرد.