شتاب گرانی در بازار خودرو

علی ابراهیمی_دبیرگروه بازار

با فروکش کردن تب ثبت‌نام قرعه‌کشی و بخت‌آزمایی خودرو، یک‌بار دیگر ساز ناکوک گرانی خودروهای داخلی و وارداتی در حاشیه بازار به صدا درآمد. قیمت‌ها در بازار خودروهای پرتقاضای داخلی که با اجرای طرح فروش ‌فوق‌العاده و تنگ‌تر شدن حلقه محدودیت‌های ثبت‌نام، عرضه و فروش تا حدود یک‌ماه پیش کاهش نسبی را تجربه کرده بود، طی 3هفته گذشته متاثر از برخی مولفه‌های اقتصادی و روانی سیر صعودی به‌خود گرفته است. در شرایطی که حذف قیمت از آگهی‌های فروش خودرو و حواله در فضای مجازی موجب سردرگمی خریداران و فروشندگان در کشف قیمت‌ها و تشدید رکود بازار خودرو شده است، افزایش نرخ ارز، توقف طرح‌های فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش ، بی‌رغبتی خودروسازان برای فروش محصولاتشان با نرخ‌های مصوب و زمزمه‌های اصلاح و بازنگری شورای رقابت برای افزایش رسمی قیمت این خودروها تا شهریور‌ماه امسال، زمینه کاهش عرضه رسمی و گرانی خودرو در حاشیه بازار را فراهم کرد. این در حالی است که سیر صعودی قیمت کالاها و خدمات و کاهش ارزش پول ملی انگیزه سرمایه‌گذاران برای کسب درآمد از طریق خرید‌و‌فروش خودرو را افزایش داده است. فعالان صنفی و مسئولان نیز با اشاره به سخت‌تر شدن شرایط ثبت‌نام و نقل و انتقال خودرو در چارچوب سیاست‌های تنظیم بازار، از سهم بالای موفقیت سرمایه‌گذارانی خبر می‌‌دهند که موفق به ثبت‌نام و برنده شدن در قرعه‌کشی خودرو در طرح‌های فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش خودروسازان شدند. با این وجود در مرحله نخست فروش فوق‌العاده 20درصد ظرفیت فروش به‌دلیل عدم‌تکمیل وجه توسط برندگان قرعه‌کشی خالی مانده است.

بررسی قیمت خودروهای پرتقاضای داخلی در بازار آزاد نشان می‌دهد که برخلاف تصمیمات اخیر وزارت صمت، نرخ این خودروها در حاشیه بازار همچنان روند صعودی را طی می‌کند. این شرایط موجب شده تا این روزها بلاتکلیفی عجیبی بر بازار خودرو حاکم شود؛ چرا که نمی‌توان تصمیمی درخصوص خرید یا فروش خودرو گرفت. درحالی‌که برخی مسئولان ادعای رشد تولید و عرضه و کاهش قیمت خودروهای پرتقاضای داخلی در حاشیه بازار را دارند، قیمت‌ این خودروها همچنان رو به افزایش است. این افزایش قیمت‌ها در حالی است که بر اساس آمار وزارت صمت، طی سه‌ماهه نخست امسال ۲۱۶ هزار و ۸۴۱ دستگاه انواع خودرو در کشور تولید شده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل ۸.۷درصد رشد داشته است. طی این مدت تولید خودروهای سواری در کشور نیز با رشد ۸ درصدی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل به ۲۰۰هزار و ۲۸۷ دستگاه رسیده است. اما با این آمارها، اجرای طرح فروش فوق‌العاده و سخت‌تر شدن حلقه ثبت‌نام، عرضه و فروش نیز قادر به مقابله با گرانی روز‌افزون خودرو در حاشیه بازار نبوده است.

خیز پرتیراژها برای گرانی 
نزدیک شدن نرخ دلار به مرز 22هزارتومان، توقف طرح‌های فروش خودروسازان و انتظار آنها برای اصلاح و افزایش قیمت خودرو موجب افزایش 6تا 16میلیون‌تومانی قیمت خودروهای داخلی نسبت به 2هفته گذشته شده و اکنون خریدار و فروشنده‌ای در بازار خودرو وجود ندارد. با این شرایط قیمت حاشیه بازار هر دستگاه پراید ۱۱۱ به مرز 89میلیون‌و500هزار و پراید ۱۵۱ به ۸۷میلیون‌تومان رسیده است. نرخ تیبا معمولی به ۹۰ میلیون، تیبا ۲ به ۹۸ میلیون و کوئیک دنده‌ای به105میلیون تومان افزایش یافت. در محصولات ایران‌خودرو نیز فروشندگان برای خودروهای پژو۲۰۶ تیپ ۲ قیمت۱۴۴ میلیون، پژو۲۰۶ تیپ پنج ۱۷۸ میلیون، پژو پارس ۱۵۷ میلیون و سمند ال‌ایکس ۱۳۵میلیون تومانی را تعیین کردند. اما میزان این افزایش قیمت در مورد خودروهای مونتاژ داخل که تیراژ خط تولید آنها متوقف شده یا به حداقل رسیده است، بیش از خودروهای تولید داخل بود؛ موضوعی که رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو با اشاره به آن به همشهری، گفت: افزایش قیمت خودروهای مونتاژ داخل به‌مراتب شتاب بیشتری نسبت به‌خودروهای پرتیراژ داخلی داشته است. به‌نحوی که قیمت سراتو آپشنال سایپا به ۵۵۸ میلیون، ‌هایما اس ۷ به حدود ۴۷۰ میلیون، جک اس ۵ به ۴۵۸ میلیون و پژو ۲۰۰۸ به ۶۱۰‌میلیون تومان رسیده است. به گفته سعید موتمنی، تحمیل تقاضای انباشته سال‌های گذشته به بازار خودرو و عقب ماندن میزان عرضه از تقاضای مؤثر در بازار خودرو شرایطی را رقم زده است که حتی افزایش نسبی تیراژ تولید خودرو و تشدید برخوردهای نظارتی برای ثبت‌نام و فروش خودرو نیز در کنترل قیمت‌ها مؤثر نبوده است.

کنترل قیمت خودرو بدون نرخ مواداولیه
یک کارشناس صنعت خودرو با بیان اینکه نمی‌شود قیمت مواد اولیه تولید خودرو را آزاد گذاشت اما قیمت خودرو را کنترل کرد، گفت: دولت باید هر دو طرف نرخ مواداولیه و خودرو را کنترل یا آزاد کند. یا همانطوری که قیمت مواداولیه مانند فولاد و پتروشیمی و آلومینیوم و... را در بورس تعیین یا کشف قیمت می‌کند، 5درصد تیراژ خودرو را هم در بورس کشف قیمت کرده و با همان قیمت به‌دست مصرف‌کننده نهایی برساند.
 محمدرضا نجفی منش افزود: بر اساس محاسبات انجام شده، میزان حداقل افزایش قیمت قطعات خودرو باید 55درصد باشد همچنین تمام خرید مواداولیه نقدی است و باید پول آن یک ماهه پرداخت شود اما دولت قیمت‌ها را تعدیل کرده و با چنین شرایطی ادامه تولید میسر نیست و باید قیمت خودرو در بورس کشف شود. او افزود: وقتی برای 25هزار خودرو 7میلیون‌نفر ثبت‌نام می‌کنند نشان می‌دهد که همه این افراد نیازی به‌خودرو نداشته و تنها به‌دنبال استفاده از رانت ناشی از فاصله قیمتی کارخانه و حاشیه بازار خودرو هستند. این دیدگاه در حالی مطرح می‌شود که رئیس شورای رقابت با اشاره به زمزمه‌های افزایش مجدد قیمت خودرو گفت: خودروسازان هر 3‌ماه یک‌بار می‌توانند با تغییر نرخ تورم درخواست تجدیدنظر در قیمت‌ها را داشته باشند اما این موضوع باید به تأیید ستاد تنظیم بازار برسد. رضا شیوا افزود: بر این اساس خودروسازان درخواست خود را با استناد به هزینه‌های تولید به وزارت صمت ارسال و این وزارتخانه اقدام به دریافت نرخ تورم بخشی از بانک مرکزی می‌کند. او با بیان اینکه بعد از دریافت نرخ تورم بخشی از بانک مرکزی محاسبات انجام و اگر لازم به تغییرات قیمتی بود اعمال خواهد شد، افزود: البته این کار باید بر اساس دستورالعمل شورای رقابت و با تأیید ستاد تنظیم بازار انجام شود.

گرانی خودرو از حواله تا کارکرده  
ممنوعیت حواله‌فروشی و درج قیمت برای خرید‌و‌فروش خودرو در فضای مجازی در شرایطی همچنان ادامه دارد که دارندگان حواله‌هایی که به طرق مختلف در فضای مجازی بدون درج قیمت منتشر می‌شود نیز نرخ حواله‌های فروش انواع خودروهای داخلی با موعد تحویل و شرایط صلح و غیرصلح را متناسب با نرخ خودروهای داخلی در حاشیه بازار افزایش داده‌اند. بررسی‌های خبرنگار همشهری نشان می‌دهد که برخی فروشندگان، حواله دنا پلاس اتوماتیک توربو با موعد تحویل تیر‌ماه امسال را که تا سه هفته گذشته حدود 185میلیون تومان اعلام می‌کردند، با موج تازه گرانی خودرو به 220تا 230میلیون تومان افزایش داده‌اند. بررسی آگهی‌های فروش خودروهای صفر‌کیلومتر و کارکرده در برخی سایت‌های مجازی فروش خودرو نیز نشان می‌دهد که صاحبان اینگونه آگهی‌ها نرخ خودروهای دست‌دوم داخلی و خارجی خود را افزایش داده‌اند که این افزایش قیمت در مورد خودروهای کارکرده و صفر‌کیلومتر مونتاژی مانند ساندرو استپ‌وی، شاسی‌بلندهای چینی و انواع تندر90که مونتاژ آن در شرکت‌های خودروسازی داخلی متوقف شده و از قیمت بالاتری نسبت به‌خودروهای تولید داخل برخوردارند، به‌مراتب بیش از خودروهای پرتیراژ تولید داخل بوده است. به‌نحوی که خودروی ساندرو استپ وی 95و 96با کمتر از 30هزار کیلومتر کارکرد طی دو هفته گذشته به‌ترتیب افزایش 30تا 40میلیون تومانی قیمت‌ها در حاشیه بازار را شاهد بوده است. بازار خودروهای وارداتی نیز که به‌دلیل ممنوعیت واردات، کاهش شدید عرضه و گرانی، رکود معاملات بیش از سال گذشته را تجربه می‌کند، طی دو هفته گذشته افزایش 50تا بیش از 200میلیون تومانی قیمت‌ها را تجربه کرده است.

نبض بازار
 رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو در گفت‌وگو با همشهری: افزایش قیمت خودروهای مونتاژ داخل به‌مراتب شتاب بیشتری نسبت به‌خودروهای پرتیراژ داخلی داشته است. به‌نحوی که قیمت سراتو آپشنال سایپا به ۵۵۸میلیون، ‌هایما اس۷ به حدود ۴۷۰ میلیون، جک اس۵ به ۴۵۸ میلیون و پژو ۲۰۰۸ به ۶۱۰ میلیون تومان رسیده است

رشد قیمت‌ها
گزارش میدانی خبرنگار همشهری نشان می‌دهد که برخلاف تصمیمات وزارت صنعت برای اجرای طرح فروش‌فوق‌العاده و افزایش نظارت بر ثبت‌نام و عرضه خودرو، قیمت خودروهای تولید و مونتاژ داخلی نسبت به 2هفته گذشته از 6تا 16میلیون تومان افرایش یافته است