عفرین؛ کارت جدید ترکیه در سوریه

روز گذشته سرانجام خبری که مدت‌ها رسانه‌های ترکی و عربی حامی رجب طیب اردوغان در انتظار آن بودند، منتشر شد و با ورود ارتش ترکیه و نیروهای ارتش آزاد سوریه به مرکز شهر عفرین،  عملا آخرین بخش از پازل عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه،  خیلی دیرتر از آنچه مقامات این کشور وعده داده بودند، تکمیل شد. شاخه زیتون ترکی بیش از 2‌ماه قبل،  با وعده فتح قریب‌الوقوع عفرین کار خود را آغاز کرد اما بروز موانع میدانی و سیاسی صعب‌العبور،  کار را برای ادامه پیشروی نیروهای ترکی تا حد زیادی مشکل کرد. مقاومت فراتر از پیش‌بینی نیروهای کردی به‌ویژه در هفته‌های اول،  واکنش منفی ارتش سوریه به انحراف نیروهای ترکی از مسیر اعلام شده عملیات به سوی ارتفاعات تل رفعت و شاید مهم‌تر از همه ممنوعیت حملات هوایی به عفرین از سوی روسیه ازجمله عواملی بود که باعث شد وعده مقامات ترکیه تا حد زیادی با واقعیت جاری میدانی در عفرین فاصله داشته باشد. اما با وجود تمام اینها،  در نهایت روز گذشته شهر عفرین به‌طور کامل به‌دست نیروهای ارتش آزاد سقوط کرد و در کمال ناباوری پرچم ترکیه بر فراز میادین و ساختمان‌های اصلی این شهر بالا رفت؛ امری که از سوی بسیاری از کاربران کرد و عرب شبکه‌های اجتماعی مورد انتقاد قرار گرفته و به‌عنوان نشانه‌ای از اشغال یک استان سوریه به‌دست ترکیه تفسیر شد.

چرا عفرین مهم است؟

اهمیت شهر عفرین بیش از هر چیز در موقعیت راهبردی این شهر نسبت به معادلات نظامی این روزهای سوریه نهفته است. عفرین در حد فاصل محل استقرار نیروهای وابسته به ترکیه در شمال سوریه و استان ادلب قرار دارد. ترکیه پیش از این در جریان عملیات سپر فرات مناطق جرابلس،  اعزاز و الباب را برای تأمین امنیت مرزهای خود نسبت به تهدید نیروهای کردی تصرف کرده بود اما در ادامه،  آمریکا با استمرار این عملیات در طول نوار مرزی و وقوع درگیری با نیروهای کردی مستقر در عفرین مخالفت کرد و به این ترتیب نگرانی از حضور نیروهای کردی مخالف دولت ترکیه در مرزهای جنوبی این کشور به تهدیدی دائمی برای امنیت آنکارا تبدیل شده بود اما حالا و با توجه به موقعیت نیروهای معرض در استان ادلب (که اغلب از حامیان ترکیه به شمار می‌روند) می‌توان گفت تهدید فعالیت نظامی نیروهای کردی در مرزهای جنوبی ترکیه عملا از بین رفته است.

از سوی دیگر سیطره ترکیه بر عفرین به‌معنای افزایش نقش این کشور در معادلات سوریه بعد از جنگ خواهد بود،  این در حالی است که پیش از آغاز عملیات شاخه زیتون،  دولت سوریه بارها از نیروهای کردی خواسته بود ضمن ادامه حضور در عفرین،  مقدمات ورود ارتش به این شهر را فراهم کنند؛ درخواستی که به‌نظر می‌رسد براساس تکیه کردها به آمریکا مورد پذیرش قرار نگرفت و زمینه را برای سقوط کامل شهر به‌دست ارتش ترکیه و متحدان آن مهیا کرد. هم‌اکنون ترکیه علاوه بر کسب کارتی جدید برای بازی در معادلات سوریه،  اهرم فشار جدیدی نسبت به وزیر خارجه جدید آمریکا که هنوز کار خود را در واشنگتن آغاز کرده نیز در اختیار دارد. این در حالی است که انتظار می‌رود با ورود مستقیم مایک پمپئو به پرونده‌های خاورمیانه به‌عنوان وزیر خارجه،  فشارهای جدید به ترکیه و متحدان این کشور در منطقه وارد شود.

سرنگونی مجسمه کاوه آهنگر

نیروهای ارتش ترکیه و همچنین معارضین سوری،  دقایقی بعد از سیطره بر شهر عفرین،  مجسمه کاوه آهنگر،  ازجمله نمادهای سنتی این شهر را سرنگون کردند. مرکز رسانه‌ای عفرین با اعلام این خبر نوشت: سرنگونی مجسمه کاوه آهنگر،  بزرگ‌ترین نقض فاحش حقوق ساکنان عفرین طی قرن‌های گذشته است. به گفته این رسانه،  کردهای عفرین در مناسبت‌های تاریخی ازجمله عید نوروز در اطراف این نماد تاریخی جشن‌های سنتی و آیینی برگزار می‌کردند.