آنتوان چخوف در تلگرام و اینستاگرام

مهرداد طبرسی ـ روزنامه نگار

وجود محدودیت‌ در برگزاری جلسه‌های حضوری به‌دلیل شیوع ویروس کووید-19 سبب شده است که بسیاری از برنامه‌های فرهنگی در ماه‌های اخیر، به‌شکل غیرحضوری، در شبکه‌های اجتماعی برگزار شود. وضعیتی که شاید به‌نظر بسیاری از شور برگزاری نشست‌های فرهنگی کاسته باشد، اما سبب رویکرد تازه‌ای در برگزاری نشست‌ها شده است. برگزارکنندگان نشست‌های فرهنگی در سال‌های اخیر اغلب بی‌توجه به ظرفیت فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کار خود را کرده‌اند و به شیوه‌های سنتی وفادارتر بوده‌اند.
«یک هفته با آنتوان چخوف» که به همت مرکز فرهنگی شهر کتاب آغاز شد، به نقطه پایان رسید. نگاهی به فهرست سخنرانی‌ها و یادداشت‌ها و فایل‌های صوتی و تصویری هفته‌ای که گذشت، نشان می‌دهد مجموعه‌ای ارزشمند درباره حواشی و متن زندگی و آثار آنتوان چخوف فراهم شده است. نشست‌ها بدون حضور مخاطبان برگزار و به‌صورت زنده پخش شد و بعد فایل‌های تصویری‌شان در شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت تا کسانی که به پخش زنده نرسیده بودند هم بتوانند از آنها استفاده کنند؛ فایل‌های صوتی و یادداشت‌ها نیز همینطور.
استقبال گسترده مخاطبان از محصولات دیداری، شنیداری و نوشتاری نشان می‌دهد که می‌توان به الگوهای تازه‌ای در برگزاری چنین برنامه‌هایی رسید. برنامه‌ها می‌توانند در مراکز فرهنگی برگزار شوند و همزمان به‌صورت زنده پخش شوند و فایل‌های صوتی و تصویری برنامه‌ها نیز منتشر شود تا مخاطبان برنامه‌ها به حاضران در جلسه محدود نماند. تجمیع محصولات در پایگاه‌های اینترنتی و کانال‌های تلگرامی و برچسب‌زدن‌های تخصصی سبب می‌شود که مجموعه منابعی به‌صورت کامل در سایت‌ها بماند و تا سال‌ها مورد استفاده علاقه‌مندان و پژوهشگران باشد. شماری از کانال‌هایی که در حوزه تاریخ ادبیات و فرهنگ معاصر فعالیت می‌کنند در سال‌های اخیر بارها چنین رویه‌ای را در پیش گرفته بودند که سبب شد گنجینه‌های پنهان‌شده‌ای از تاریخ و فرهنگ معاصر ایران در اختیار دوستداران قرار بگیرد. مجموعه آثاری که درباره آنتوان چخوف در یک هفته گذشته تولید شده نیز می‌تواند بخشی از این مجموعه باشد.
«یک هفته با چخوف» آغازگر راه تازه‌ای در گفت‌و‌گوی فرهنگی میان ادبیات ایران و روسیه است. آنتوان چخوف نویسنده‌ای جهانی است و جایگاهی انکارناپذیر دارد، اما بی‌تردید برای کارشناسان و متولیان ادبیات روسیه و چخوف‌شناسان دنیا، جالب بوده است که 160سال پس از درگذشت چخوف در ایران هفته‌ای برای او برگزار شده و نویسندگان و کارشناسان ایرانی درباره او سخن گفته‌اند. نشست‌های فرهنگی در ایران معمولاً به یکی از این 2شکل برگزار می‌شود؛ یا نشست‌های دانشگاهی است با حضور استادان دانشگاه که نویسندگان و روزنامه‌نگاران راهی به آن ندارند، یا نشست‌هایی با حضور نویسندگان و منتقدان ادبی که دانشگاهیان به آنجا کمتر راه پیدا می‌کنند. یک هفته با چخوف مثل بسیاری دیگر از برنامه‌های مرکز فرهنگی شهر کتاب این 2دسته را کنار هم نشاند تا گفت‌و‌گوی مشترکی میان آنها شکل بگیرد. رویکرد یک نویسنده به شیوه قصه‌‌گویی چخوف همان‌قدر جالب است که رویکرد یک روانشناس به وجوه روان‌شناختی داستان‌های او. گفت‌و‌گویی که سبب هم‌افزایی و تعامل میان گروه‌هایی است که مسائل مشترکی دارند اما کمتر کنار هم به بررسی آنها پرداخته‌اند. پایان «یک هفته با چخوف» آغاز تازه‌ای است برای شناخت دوباره آنتوان چخوف در میان مخاطبان ایرانی.