تهران در مسیر دوستی با کودکان

محمد سرابی ـ خبر‌نگار

تهران و 11شهر دیگر ایران به‌عنوان پایلوت «شهر دوستدار کودک» معرفی شدند تا مسیر تبدیل‌شدن به شهرهایی که نیازهای کودکان و مادران در آنها مدنظر قرار می‌گیرد را طی کنند. اگرچه هم‌اکنون در چند کلانشهر کشور، اقداماتی صورت گرفته تا بیش از پیش، لایق عنوان «شهر دوستدار کودک» باشند اما همچنان الزامات فراوان دیگری وجود دارد تا با فراهم‌آمدن آنها، شهرهای بزرگ کشور بتوانند به‌معنای واقعی عنوان شهر دوستدار کودک را یدک بکشند. مدیران شهرهایی که راه دوستی با کودکان را در پیش گرفته‌اند، به‌دنبال اجرای پروژه‌هایی هستند تا کودکانه‌های لازم ایجاد شود؛ درست مثل اتاق‌های مادر و کودک که در برخی ایستگاه‌های مترو و اتوبوس پایتخت درست شده و مشهد، تبریز، شیراز و اصفهان نیز کارهایی شبیه به این را تاکنون انجام داده‌اند. ایمن‌سازی بوستان‌ها و محل بازی کودکان، برداشتن موانع از پیاده‌روها، رنگ‌آمیزی کالبدی شهر، ایجاد اتاق‌‌های رفع نیاز در ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی و نصب صندلی‌های ویژه در اماکن عمومی از این دست اقدامات به‌حساب می‌آیند.

جدی‌تر از همیشه
11سال پیش شورای سوم شهر تهران مصوبه‌ شهر دوستدار کودک را ابلاغ کرد و براساس این مصوبه شهرداری موظف شد برای تحقق امور در زمینه فضاهای عمومی، حمل‌ونقل و ترافیک، فرهنگی و اجتماعی، بهداشتی، شهرسازی و معماری و مشارکت‌های اجتماعی و مردمی برای رفاه کودکان اقدام کند. در آن سال قرار بر این بود که 2‌ماه پس از ابلاغ مصوبه، آیین‌نامه اجرایی آن نوشته شود؛ درحالی‌که با توجه به اسناد، 6سال بعد یعنی در سال‌۹۴ این آیین‌نامه اجرایی نوشته و در سال‌۹۵ اصلاحاتی روی آن انجام شد. بعدها شورا مصوب کرد تا کارگروهی مرتبط هر 6‌ماه یک‌بار گزارش عملکرد خود را در این رابطه ارائه دهد، اما این اتفاق هم نیفتاد.
سرانجام در دی‌ماه‌1397 نخستین کنفرانس ملی شهرهای دوستدار کودک در اصفهان برگزار شد و 120مقام و سیاستگذار شامل کارشناسان شهرداری، رهبران حوزه کسب‌و‌کار، اعضای اتاق‌های بازرگانی و سازمان‌های غیردولتی در این کنفرانس شرکت کردند. مهرماه سال پیش نیز هیأت عالی‌رتبه دولت ایران با هدف گسترش شهرهای دوستدار کودک، با حضوردر نخستین نشست بین‌المللی شهرهای دوستدار کودک یونیسف در کلن شرکت کردند. مجموع این اقدامات توجه مدیران شهری را به موضوع زندگی کودکان در شهر جلب کرد اما باعث نشد این شهر‌ها در فهرست شهر‌های دوستدار کودک قرار گیرند زیرا شرایط کامل برای تحقق این هدف فراهم نبود.




کنوانسیون حقوق کودک
سابقه پیوستن ایران به موافقتنامه‌های بین‌المللی که به حقوق کودکان ارتباط پیدا می‌کنند به چند دهه قبل بازمی‌گردد. اوایل اسفند‌۱۳۷۲ مجلس شورای اسلامی ملحق‌شدن جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حقوق کودک را تصویب کرد. در بند یک ماده‌۳۱ این عهدنامه آمده است «حکومت‌ها حق کودک را برای داشتن بازی، سرگرمی، وقت آسایش و استراحت به رسمیت می‌شناسند و کودک می‌تواند به‌طور فعال و آزادانه در امور فرهنگی و هنری در‌خور سنی خود، شرکت کند». در سال‌۱۳۷۹ شورای‌عالی استان‌ها در ماده‌واحده‌ای به شورای اسلامی شهرها پیشنهاد کرد تا شهرداری‌ها را موظف به تحقق شهر دوستدار کودک کنند. در این پیشنهاد عنوان شد که در بخش شهرسازی و معماری، تامین فضای مناسب بازی کودکان در مجتمع‌های مسکونی نوساز یا در حال ساخت انجام شود. امسال بیش از 70شهر ایران با ارسال مدارک و فعالیت‌های خود متقاضی دریافت «نشان شهر دوستدارکودک» از یونیسف بودند و 45شهر برای ارزیابی و طرح در کمیته مورد پذیرش اولیه قرار گرفتند. اما سرانجام 13خرداد، کمیته‌ ملی هماهنگی شهر دوستدار کودک شامل نمایندگان وزارت کشور، یونیسف، سازمان شهرداری‌ها و چند ارگان دیگر تشکیل شد. در جلسه این کمیته، شهر تهران بنا بر پیشنهاد و پیگیری اداره کل آموزش‌های شهروندی شهرداری تهران در کنار 11شهر دیگر ایران مانند رشت، بندرعباس، تبریز، سمنان، شیراز، کرمان، گرگان، مشهد، همدان، یزد و اوز (در استان فارس) به‌عنوان پایلوت شهرهای دوستدار کودک معرفی شدند. براساس اعلام این کمیته‌ ملی، مرحله‌ پایلوت شهر دوستدار کودک به‌طور رسمی پس از امضای تفاهمنامه میان شهرداری‌های این شهرها و وزارت کشور آغاز می‌شود. این ابتکار، با حمایت دولت‌های ملی و محلی، سازمان‌های مردم‌نهاد، بخش خصوصی، رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و با همکاری یونیسف، بیش از ۳۰‌میلیون کودک را در ۳۰۰۰ شهر و جامعه‌ محلی در بیش از 40کشور زیر پوشش قرار داده است.
عنوان شهر دوستدار کودک به شهر یا اجتماع محلی گفته می‌شود که در آن نظرها، نیازها، اولویت‌ها و حقوق کودک، به‌عنوان بخشی جدایی‌‌ناپذیر از سیاست‌ها، برنامه‌ها و تصمیم‌های عمومی تلقی شود. دریافت نشان و برند شهر دوستدار کودک یونیسف، زمانی صورت می‌گیرد که شهر مورد نظر چرخه‌ رسیدن به شهر دوستدار کودک را به‌صورت موفقیت‌آمیز تکمیل کرده باشد. در مرحله پایلوت، شهرها به‌عنوان «شهر دوستدار کودک» به‌رسمیت شناخته نشده و نشان یا عنوان رسمی دریافت نمی‌کنند، اما تلاش‌ها برای رسیدن به آن نشان، آغاز خواهد شد.



شاخص‌های ‌شهر دوستدار کودک

شهر دوستدار کودک به معنی وضعیت، امکانات، ویژگی‌ها و ظرفیت‌هایی در شهر است که بر مبنای حقوق، نیازهای عام و خاص، ویژگی‌ها، علایق و فراهم‌کردن امنیت کافی برای کودکان طراحی شده‌ باشد. یونیسف شاخص‌هایی را برای اجرای این طرح مطرح کرده است که طبق آن تامین حقوق کودکان در اولویت قرار دارد.وقتی از شهر دوستدار کودک سخن گفته می‌شود، اغلب منظور شهری مبتنی بر یک حاکمیت محلی است که امکانات و ویژگی‌هایی برای زیست کودکان داشته باشد. امکاناتی نظیر پارک‌ها و اماکنی برای بازی کودکان با امنیت کافی، وسایل بازی متناسب با مراحل رشد کودکان، محل‌های عبور و مرور امن در خیابان، مبلمان شهری مناسب، دسترسی راحت به فضاهای آموزشی رسمی و فوق‌برنامه، دسترسی به امکانات ورزشی مناسب و مراکز ارائه خدمات به کودکان از شاخصه‌های شهر دوستدار کودک است. مراقبت‌های بهداشتی کودکان، مسئله دیگری است که در این طرح مورد حمایت قرار گرفته است، به این صورت که دولت‌ها باید امکانات بهداشتی از قبیل آب سالم و سرپناه مناسب برای زندگی کودکان را فراهم کنند. محافظت کودکان از خشونت و سوءاستفاده، دیگر ویژگی‌های این طرح به‌شمار می‌آید.



مکث
تهران به‌عنوان شهر دوستدار کودک شناخته شد


الهام فخاری، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران: با پیگیری کمیته پیگیری و نظارت شهر دوستدار کودک و اداره کل آموزش شهروندی شهرداری تهران، تهران به‌عنوان یکی از ۱۲‌شهر ایران در روند پیشبرد الگوی شهر دوستدار کودک شناخته شد. 


مکث
اقدامات مستمربرای اجرای  مصوبات شهر دوستدار کودک



زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران: در راستای اجرای مصوبات شهر دوستدار کودک و سالمند اقداماتی صورت گرفته است ولی نمی‌توان رضایت زیادی از آنها داشت و این انتظار وجود دارد که اقدامات مستمر باشد و به یک دغدغه برای مدیران شهری تبدیل شود. متأسفانه در روند توسعه شهر تهران، به نیاز همه گروه‌های سنی پرداخته نشده  است . در این راستا افرادی که از توانایی کمتری برخوردار هستند مانند کودکان و سالمندان، در مسیر توسعه کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. شهرداری الزاماتی را برای بخش خصوصی و دولتی در این راستا تعیین کرده تا هنگام ساخت‌وساز به آنها توجه شود و هنگام پایان کار این موارد بررسی خواهد شد.