چیزهایی هست که نمی‌دانیم

خدیجه نوروزی_روزنامه نگار

سوءاستفاده، یک تخلف است اما اگر روزنه‌های اثبات آن بسته باشد نمی‌توان برایش مجازاتی درنظر گرفت و حکمی صادر کرد. در هر صنفی هم تا دلتان بخواهد زمینه‌های سوءاستفاده وجود دارد و سودجویان متخصص در یک حوزه خاص اگر زمینه‌ها را مناسب ببینند به راحتی اقدام به سوءاستفاده از مشتریان می‌کنند. در رشته پزشکی در کنار فداکاران و متعهدان به کار، پزشکان متخلفی هم وجود دارند که بیماران را به بهانه‌های مختلف سرکیسه می‌کنند و جان و روانشان را به خطر می‌اندازند. البته در این بین مردم هم بی‌تقصیر نیستند. اعتماد بیش از حد به‌نظریه یک پزشک، بدون بررسی تخصص، دانش و سابقه کاری و پذیرش بی‌چون و چرا و مشورت نکردن با چند پزشک متخصص در آن حوزه، زمینه‌ساز بسیاری از سوءاستفاده‌های مالی و آسیب‌های بعدی ناشی از آن است. در یک گزارش میدانی به سراغ پزشکان در زمینه‌های مختلف پزشکی رفتیم تا این موضوع را از منظر یک پزشک مورد بررسی قرار دهیم. ناگفته نماند که بسیاری از پزشکان ترجیح دادند که صحبتی در این زمینه نکنند و دست رد به سینه ما زدند. عده‌ای هم خواستند که نامی از آنها برده نشود و فقط به گفته‌هایشان بسنده کنیم.

سوءاستفاده از میل به زیبایی
یکی از شایع‌ترین سوءاستفاده‌هایی که از سوی پزشکان متخلف وجود دارد، در حوزه عمل‌های زیبایی است. ایران در رتبه بیستم جهان از نظر عمل‌های زیبایی جای دارد، به‌گونه‌ای که از هر ۱۰۰۰ نفر در کشور۶ نفر عمل جراحی انجام می‌دهند. رینوپلاستی(زیبایی بینی)، پروتز سینه، لیپوساکشن و جراحی پلک هم از محبوب‌ترین جراحی‌های زیبایی در ایران است که بیشترین تقاضا را از سوی زنان دارد. دکتر صالحی، جراح پلاستیک و زیبایی، یکی از دلایل سوءاستفاده‌ها در جراحی‌های زیبایی را اعتمادبه‌نفس پایین بیماران و مشکلات فرهنگی جامعه عنوان می‌کند و می‌گوید: «یک پزشک در حوزه جراحی‌های زیبایی هیچ‌گاه نمی‌تواند یک مراجعه‌کننده را با اجبار به اتاق جراحی بفرستد، اما گاهی اصرار بیماران منجر به انجام عمل‌های غیرضروری می‌شود. بنابراین پزشکی هم که وجدان کاری ندارد با گرفتن مجوز عمل و رضایتنامه، به‌راحتی از زیر بار مسئولیت و تعهد پزشکی خود شانه خالی می‌کند و با این کار پول خوبی به جیب می‌زند».  رواج عمل زیبایی از خلأهای فرهنگی در جامعه نشأت می‌گیرد. در ایران عمل‌های زیبایی‌ها بیشتر روی صورت انجام می‌شود و سوءاستفاده‌ها در این بخش بیشتر به چشم می‌خورد. البته با تغییر زمان و الگوبرداری از فرهنگ غرب توجه زنان در جراحی‌های زیبایی برای داشتن برجستگی‌های خاص در اندام هم بیشتر شده، چرا که اعتماد به نفس بالایی به آنها می‌دهد. لذا موج سوءاستفاده‌های جراحی به این سمت کشیده شده است.

ناآگاهی از روش‌های درمان با دست
80درصد مشکلات سیستم حرکتی بدن، شامل استخوان‌ها، مفاصل، عضلات و بافت‌ها که مربوط به ستوان فقرات و دیسک می‌شود نیاز به جراحی ندارند، اما متخصصان ارتوپد که قصد سوءاستفاده از بیماران را دارند روی روش‌های جراحی به‌عنوان اولین گزینه متمرکز می‌شوند. دکتر علی‌ اکبر روشنی، دکتری حرفه‌ای فیزیولوژی، در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «کسب درآمد بالا از طریق جراحی، به‌روز نبودن دانش و تخصص کافی در زمینه شناخت آناتومی بدن و تشخیص نادرست علت عارضه، مهارت نداشتن در درمان‌های دستی (مانوال‌تراپی)، تمایل نداشتن به انجام درمان مدت‌دار روی بیمار از این طریق و پاسخگو بودن به بیشترین تعداد مراجعه‌کننده، از عواملی هستند که زمینه سوءاستفاده یک پزشک ارتوپد را فراهم می‌کنند. 70درصد بیمارانی که توسط یک پزشک مجوز عمل جراحی ستون فقرات و دیسک را گرفته‌اند بعد از چند جلسه درمان با روش‌های درمان دستی، طب سوزنی و فیزیوتراپی که انجام داده‌ام، کاملا بهبود پیدا کرده‌اند. جراحی‌های غیرضروری باید آخرین گزینه برای درمان باشد، اما متأسفانه به‌عنوان اولین گزینه در پزشکی انتخاب می‌شود، چون دردسری برای پزشک ندارد و نیازی نیست او پابه‌پای بیمار یک پروسه طولانی درمان را طی کند تا بیمار در یک وضعیت تثبیت‌شده قرار بگیرد. در واقع با جراحی، این فرصت را به بیمار نمی‌دهیم که با شناخت و درک بیماری، از آن عبور کند، در حالی ‌که در بیشتر موارد، جراحی اول، زمینه جراحی‌های بعدی نیز است. در واقع یک پزشک متخصص غیرمتعهد می‌تواند با یک تیر چند نشان بزند و بیمار را وادار به جراحی‌های چندین باره کند و پول خوبی به‌ دست آورد». دکتر روشنی می‌افزاید: «نبودن اطلاعات درست در فضای مجازی هم دست متخلفان را برای سوءاستفاده باز گذاشته است. اگر سری به شبکه‌های مجازی بزنید انواع و اقسام عمل‌های جراحی به‌وفور قابل مشاهده است اما تبلیغات کمی درخصوص درمان‌های دستی از سوی پزشکان متخصص دیده می‌شود. البته خود پزشکان هم به‌دلیل نداشتن مهارت کافی و سود خوبی که در عمل‌های جراحی هست، سریع‌ترین راه درمان را فارغ از عوارض بعدی، انتخاب می‌کنند. از سوی دیگر در صحبت با بیماران، درمان‌های دستی را بی‌فایده جلوه می‌دهند و آنها را با مهارت تمام به سمت اتاق عمل می‌کشانند».

دریافت ویزیت‌های چندباره
در بسیاری از مطب‌ها، پزشکان به محض مراجعه بیمار، بدون معاینه بدنی، اقدام به نوشتن نسخه و گرفتن حق ویزیت می‌کنند و او را راهی آزمایشگاه می‌کنند. اما برای خواندن جواب آزمایش و دادن برنامه درمانی، حق ویزیت مجدد دریافت می‌کنند. دکتر هاشم‌نژاد، یکی از پزشکان عمومی، می‌گوید: «در دنیا ویزیت سطح‌بندی شده و برای هر سطح هزینه جداگانه‌ای درنظر می‌گیرند، اما در ایران مکانیسم مشخصی برای ویزیت وجود ندارد، در حالی‌ که قواعد ویزیت باید در نظام سلامت مشخص شود. نبود تعاریف شفاف در این زمینه، بستر سوءاستفاده را برای اکثر پزشکان در رشته‌های مختلف فراهم کرده است و مردم در مرحله تشخیص تا درمان چندین نوبت مجبور به پرداخت ویزیت هستند». او می‌گوید: «نبود تخصص کافی هم گاهی اوقات بیماران را به ‌علت گرفتن آزمایش‌های غیرضروری متحمل هزینه‌های سنگین می‌کند، در حالی ‌که پزشک به‌راحتی می‌تواند درصورت تشخیص ندادن مشکل، بیمار را به یک مرکز تخصصی در این زمینه ارجاع دهد». پزشکان ماما هم که دارای دستگاه سونوگرافی در مطب هستند به ازای هر بار استفاده از این دستگاه برای بیمار در طول یک دوره درمان، از او هزینه‌های گزافی دریافت می‌کنند و نبود نظارت‌ها بر این حوزه بستر سوءاستفاده‌های فراوانی را فراهم کرده است.

ترغیب به زایمان سزارین
ترساندن مادران از زایمان طبیعی و ترغیب آنها به سزارین به‌خاطر تعرفه‌های پایین و مدت طولانی عمل‌های طبیعی یکی از علت‌های سوءاستفاده‌های مالی در این بخش است. یکی از پزشکان ماما می‌گوید: «بسیاری از پزشکان، حاضر به انجام عمل‌های طبیعی و ساعت‌ها ماندن در اتاق عمل نیستند و تا حد امکان بیمار را مجبور می‌کنند  به عمل سزارین تن دهد. این کار جدا از به‌صرفه‌بودن، پزشک را خسته نمی‌کند و از طرف دیگر، پزشک می‌تواند تا زمان بهبود، همچنان فرد مورد را در لیست بیمارانش داشته باشد و به بهانه‌های مختلف او را ویزیت و هزینه دریافت کند».

جراحی اول گزینه! 
جراحی‌های غیرضروری باید آخرین گزینه برای درمان باشد، اما متأسفانه به‌عنوان اولین گزینه در پزشکی انتخاب می‌شود، چون دردسری برای پزشک ندارد و نیازی نیست او پابه‌پای بیمار یک پروسه طولانی درمان را طی کند تا بیمار در یک وضعیت تثبیت‌شده قرار بگیرد