یک هفته با چخوف

علی‌اصغر محمدخانی ـ معاون فرهنگی شهر کتاب

بی‌شک آنتوان چخوف یکی از مشهورترین، محبوب‌ترین و پرمخاطب‌ترین نویسندگان در ایران و بسیاری از کشورهای جهان است و در ایران، در 100 سال گذشته آثار او نزدیک به 2 میلیون شمارگان داشته و همواره نمایشنامه‌های او روی صحنه می‌رود و در یک قرن اخیر، پرخواننده‌ترین نویسنده خارجی در ایران است. امسال صد‌وشصتمین سال تولد چخوف است و ادبیات روسیه با نویسندگان و شاعرانی چون پوشکین، تولستوی، داستایفسکی، چخوف و بسیاری دیگر همواره در میان کتابخوانان مطرح بوده است. چخوف را می‌توان بحق یکی از پرکارترین نویسندگان عصر خودش شمرد. او در ۱۸۶۰ متولد شد و در ۱۹۰۴ درگذشت. چخوف گذشته از آنکه از حرفه اصلی خود که طبابت بود غافل نمی‌ماند و غالبا به یاری دردمندان می‌شتافت، در طول عمر 44 ساله خویش، ده‌ها نمایشنامه کوتاه و بلند، نزدیک به 600داستان کوتاه و بلند، صدها مقاله و یادداشت و هزاران نامه به رشته تحریر درآورد.
مرکز فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب در10 سال گذشته با تشکیل پل ادبی ایران و روسیه، برنامه‌های مختلف فرهنگی و ادبی در 2 کشور برگزار کرده و با بسیاری از دانشگاه‌ها، مراکز ادبی و اتحادیه نویسندگان مسکو و سن‌پترزبورگ همکاری مستمر داشته است. از مهم‌ترین برنامه‌هایی که در 10 سال گذشته برگزار شده است می‌توان به همایش سعدی و پوشکین، همایش ایوان بونین، برنامه یک هفته با تولستوی، با حضور نوه تولستوی، بزرگداشت سولژنیتسین و... اشاره کرد. همچنین شهر کتاب چندین برنامه ادبی در دانشگاه مسکو، اتحادیه نویسندگان روسیه، انستیتو سولژنیتسین، بنیاد ماکسیم گورکی، مرکز چخوف، مرکز پوشکین و نمایشگاه بین‌المللی کتاب مسکو با حضور محققان و نویسندگان ایران و روسیه داشته است.
علاوه بر اینها در سال‌جاری نیز مرکز فرهنگی شهر کتاب با همکاری بنیاد روسکی‌میر و به مناسبت صد‌وشصتمین سال تولد چخوف برنامه «یک هفته با چخوف» را از یکشنبه اول تیر به‌مدت یک‌هفته و با حضور نویسندگان، چخوف‌شناسان ایران و روسیه و استادان و دانشجویان زبان و ادبیات روسی و نمایشنامه‌نویسان و علاقه‌مندان به آثار چخوف برگزار می‌کند و در طول این هفته با انتشار یادداشت، مقاله، فایل صوتی، فایل تصویری و برگزاری نشست‌ها و میزگردها به‌صورت مجازی تلاشی در معرفی و تحلیل بیشتر زندگی و آثار چخوف دارد.
چخوف در ادبیات روسیه خالق سبکی تازه در شیوه نمایشنامه‌نویسی و داستان‌نویسی شده است. مکاتبات چخوف نیز از ارزش بسیار برخوردار است. آثار چخوف مورد ستایش نویسندگانی چون تولستوی و ماکسیم گورکی قرار گرفت و به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در بیشتر رمان‌نویسان معاصرش اثر گذاشت. چخوف از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین داستان‌نویسان واقع‌بین روسیه در دوران قبل از انقلاب روسیه به شمار می‌آید و به‌خوبی زندگی روزمره مردم را در زمان خودش در آثارش بازتاب داده است. این در حالی است که در ایران نیز، چخوف بر بسیاری از نویسندگان و نمایشنامه‌نویسانی چون محمدعلی جمالزاده، صادق هدایت، سیمین دانشور، هوشنگ گلشیری، اکبر رادی و طنزنویسان ایرانی تأثیر گذاشته است که این تأثیرات به‌صورت مقاله، کتاب و پایان‌نامه در ایران و روسیه منتشر شده‌اند.
برگزاری برنامه یک هفته با چخوف فرصت تازه‌ای را فراهم می‌کند تا در طول این یک هفته، با بازخوانی و بازنگری و تحلیل و تبیین آثار چخوف، راز ماندگاری آثار این نویسنده توانا تشریح شود و اهل قلم و فرهنگ ایران و روسیه بگویند که چه مقدار چخوف را خوانده‌اند و از چخوف در عرصه‌های مختلف چه آموخته‌اند؛ زیرا چخوف در نقش خالق داستان‌های کوتاه هجایی و فکاهی مهارتی بسزا یافت و سبک نویسندگی‌اش از همان اواخر قرن نوزدهم، توجه خوانندگان ملل مختلف اروپایی را به‌خود جلب کرد تا در اوایل قرن بیستم به ایران رسید و تاکنون به‌طور پیوسته نویسنده محبوب ایران و جهان است.