قم
طرح تکراری برای بافت فرسوده قم
اعطای بسته‌های تشویقی بازآفرینی بافت فرسوده قم در حالی دوباره مطرح شده که اجرای آن طی سال‌های گذشته مورد توجه مالکان نبوده است
روح‌الله کریمی- قم – خبرنگار
قم 1587 هکتار بافت فرسوده مصوب دارد و بیش از 12 هزار خانوار زیر سقف‌های لرزان در این بافت زندگی می‌کنند. زندگی ۷۵ درصد مردم قم در بافت فرسوده‌ای می‌گذرد که در برخی جاها قدمت تاریخی دارد، اما هیچ انگیزه‌ای تاکنون برای سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی این مناطق وجود نداشته
است.
مسئله‌ای که شاید مهم‌ترین عاملش، کافی نبودن سیاست‌های تشویقی و گران شدن هزینه ساختوساز است و وام 50 میلیون تومانی در نظر گرفته‌شده برای آن هم جذابیت چندانی نزد مالکان ندارد. هرچند که مهدی عبوری، معاون وزیر راه و شهرسازی، در سفر اخیرش به قم از اعطای بسته تشویقی دولت برای بالا رفتن انگیزه ساختوساز در بافت فرسوده کشور خبر داده، اما به نظر نمی‌رسد در گرانی مصالح ساختمانی و رکود ساختوساز، مبلغ کم تسهیلات اعطایی و البته اجرا شدن طرح‌های تشویقی به شکلی دیگر طی سال‌های اخیر، با استقبال چشم‌گیری از سوی اهالی فرسوده‌نشین قم همراه باشد.
در این باره فهیمه فتاحی‌زاده، رئیس اداره هماهنگی ستاد بازآفرینی شهری استان قم، به سوالات همشهری پاسخ داده است.
بر اساس وعده معاون وزیر راه و شهرسازی، هزینه پروانه ساخت در بافت فرسوده رایگان شده است، اقدامی که در گذشته هم آزمایش شده و با استقبال روبه‌رو نشده بود. در این باره، چه تغییری روی داده که مردم را به استفاده از این خدمات تشویق کند؟
بخشودگی صددرصدی هزینه پروانه ساخت در بافت فرسوده قم از سال‌ها قبل اجرا می‌شود. قم جزو معدود استان‌هایی است که بیش از یک دهه خدمت رایگان در این حوزه را به مالکان بافت‌های فرسوده ارائه می‌کند. چون این طرح در برخی استان‌ها اجرا نشده بود، معاون وزیر شرایط میانگین کشور را در نظر گرفته بود. اما اختصاص 50 درصد سهم شهرداری‌ها در بخشودگی هزینه پروانه ساخت از سوی دولت، نکته جدیدی است که دکتر عبوری مطرح کردند. سال‌های گذشته 50 درصد بخشودگی هزینه پروانه ساخت در بافت فرسوده را شهرداری و 50 درصد دیگر را دولت واریز می‌کرد. اکنون سهم شهرداری را هم دولت پرداخت می‌کند. این کار با هدف جبران کسری بودجه شهرداری‌ها انجام شده است، چون در برخی شهرها، مشوق‌هایی که برای ترغیب مالکان بافت‌های فرسوده با هدف احیای این بافت‌ها در نظر گرفته شده بود، به دلیل کسری بودجه شهرداری‌ها، اعمال نمی‌شد. به نوعی می‌توان گفت این طرح برای ترغیب شهرداری‌ها به همکاری بیشتر اجرا خواهد شد. همچنین، در بسته تشویقی جدید، مالکان بافت‌های فرسوده می‌توانند از تخفیف 50 درصدی در هزینه معماری و نظام مهندسی هم بهره‌مند شوند.
یکی از مطالبات اصلی مالکان بافت‌های فرسوده، افزایش سقف تسهیلات است. چون با افزایش چند برابری قیمت مصالح ساختمانی و هزینه‌های ساختوساز، رغبتی برای دریافت تسهیلات 50 میلیون تومانی نیست. درباره این مطالبه ساکنان بافت فرسوده اقدامی می‌شود؟
از سال 94 به بعد، به دلیل افزایش هزینه ساخت و ساز، با کاهش درخواست احیای بافت‌های فرسوده در قم مواجه هستیم. چون مردم با 50 یا 60 میلیون تومان تسهیلات نمی‌توانند ساختوساز کنند. معاون وزیر راه و شهرسازی در جلسه ستاد بازآفرینی قم خبر جدیدی اعلام کرد که البته ابلاغیه آن هنوز به دست ما نرسیده، اما امیدواریم اجرا شود. قرار است برای انبوه‌سازان در کلان‌شهرها، که دارای گواهی‌نامه مورد تایید هستند، مبلغ 230 میلیون تومان به ازای هر واحد مسکونی بدون سپرده (50 میلیون تومان وام ۹ درصد از محل تبصره و 180 میلیون تومان وام ۱۸ درصد) و با دوره بازگشت ۱۲۰ ماهه در نظر گرفته شود. همچنین به مالکانی که خود اقدام به ساختوساز کنند تا سقف 140 میلیون تومان تسهیلات (50 میلیون تومان با ۹ درصد سود، 50 میلیون تومان با ۱۸ درصد سود و 40 میلیون تومان با ۴ درصد سود) پرداخت می‌شود. اگر این طرح اجرا شود، قطعا بافت فرسوده قم جان می‌گیرد.
در این سال‌ها برخی پروژه‌های بازآفرینی در بافت‌های فرسوده قم اجرا شده است. آیا این طرح‌ها تاثیری در رغبت شهروندان به احیای بافت فرسوده داشت؟
تاثیرگذاری طرح‌های بازآفرینی را باید از دو بعد نگاه کنیم. رینگی که برای اجرای پروژه‌های بازآفرینی تعریف کردیم عناصر باارزش تاریخی و فرهنگی را در بافت خود داشت. پس از اجرای این پروژه‌ها، مالکان محله‌‌های همجوار درخواست زیادی برای ادامه این پروژه‌ها داشتند که این درخواست‌ها در مدیریت استان هم مطرح شد. کاسبان بازار هم پیگیری زیادی برای اجرای این پروژه‌ها انجام دادند و قرار است امسال طرح‌های بازآفرینی در محدوده بازار نو و کهنه اجرا شود. بخش بعدی، شامل افزایش مشارکت شهروندان در اجرای این پروژه‌هاست. هنگامی که عملیات کف‌سازی و جداره‌سازی در محله‌ها اجرا می‌شد، مالکان خودشان هم برای تعویض در ورودی واحدها و همکاری با پیمانکاران اقدام می‌کردند. این افزایش مشارکت را هم‌اکنون در بدنه‌سازی خیابان چهارمردان به‌خوبی شاهد هستیم.
آیا می‌توان چشم‌انداز روشنی برای اتمام عملیات احیای بافت‌های فرسوده در قم تعریف کرد؟
مسائل مربوط به احیای بافت فرسوده بسیار پیچیده و در هم تنیده است. حجم کار به حدی زیاد است که نمی‌توانیم چشم‌اندازی برای اتمام آن در نظر بگیریم. ضمن این‌که افق روشنی از اختصاص به‌موقع اعتبارات نداریم. چون بخشی از بودجه‌های عمرانی به دلیل مسائل اقتصادی کشور، صرف امور جاری و مقابله با بحران‌ها می‌شود. از سوی دیگر، قم عقب‌ماندگی زیادی نسبت به کلان‌شهرهای دیگر دارد. احیای بافت فرسوده در قم خیلی دیر آغاز و این مسئله موجب شده که حاشیه‌ها هر روز بیشتر رشد کنند. درصد اندکی از مالکان واحدهای فرسوده هم تعامل لازم را ندارند و این وضع، کار را سخت می‌کند. احیای بافت فرسوده نیاز به برنامه جامع دارد که تأمین اعتبار و عزم همه دستگاه‌های اجرایی را می‌طلبد.
