سرنوشت قلب آهنی تبریز

سید مرتضی احمدپور -تبریز - خبرنگار

پارک گلستان یا همان باغ فجر که در میان تبریزی‌ها به «گولوستان باغی» مشهور است، از چند سال پیش، در سایه پروژه ناتمام همجوارش، چهره خوبی نداشت و حتی امسال با وجود اجرای پروژه‌های زیباسازی، باز هم نتوانست گردشگران را به خود جذب کند. از سوی دیگر، گرد و خاکی که از لابه‌لای آهن و خاک‌های تلنبارشده پروژه آیسان به باغ گلستان و محله‌های اطراف نفوذ می‌کند، مرکز شهر و اطراف باغ گلستان و بافت تاریخی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. با اجرای پروژه‌های آب و فاضلاب در خیابان‌های اطراف این پروژه نیمه‌کاره هم، تردد برای شهروندان سخت‌تر و ترافیک این محدوده شدیدتر شده است. همه این مشکلات موجب شده است شهروندان خواستار تکمیل هرچه سریع‌تر پروژه شوند؛ خواسته‌ای که احتمالا درباره پروژه‌های نیمه تمام هشت بهشت،‌آتاسنتر و میارمیار هم صدق می‌کند. 

آهن‌آلات درهم تنیده در مرکز شهر
سال 65 بود که شهرداری تبریز طرح ساخت برج‌های دوقلوی تجاری-تفریحی-خدماتی آیسان در 39 و 43 طبقه را در بافت تاریخی و فرسوده گلستان به شورای شهر برد و پس از 3 سال کش و قوس در سال 88 کلنگ‌زنی کرد. تا یک سال و نیم بعد، عملا تحرکی در پروژه دیده نمی‌شد و فقط تخریب چند ساختمان مخروبه مربوط به ترمینال قدیم، در مرکز شهر، گرد و خاک را مهمان خانه‌های خیابان‌های اطراف کرد.
خبر انتشار اوراق مشارکت پروژه آیسان توسط بانک مرکزی، در بهمن 89، خبر خوشی بود تا عملیات ساخت برج‌های دوقلو، که یکی از 12 بنای بالای 100 متر ارتفاع کشور لقب گرفته بود، سرعت گیرد.  بنابه گفته مسئولان شهری، منابع حاصل از فروش اوراق مشارکت عمدتا صرف تملک زمین‌های مربوط به اداره‌های دیگر، تملک پمپ بنزین و مغازه‌های گران‌قیمت و خانه‌های قدیمی محدوده بود تا این پروژه در زمینی به مساحت ۴۲ هزار متر‌ مربع و سطح اشغال ۳۸ هزار متر مربع در قلب تبریز متولد شود. با وجود این‌که مدیر پروژه قول داده بود هر ماه 2 طبقه به این پروژه اضافه شود، اما عملا این اتفاق نیفتاد و تا سال ،92 یعنی 4 سال بعداز کلنگ‌زنی، پروژه فقط 12 درصد پیشرفت داشت.
در سال‌های اخیر هم با اتمام تملک، پی‌ریزی‌های انجام‌شده و اسکلت‌بندی‌های اولیه، پروژه فقط 50 تا 60 درصد پیشرفت داشت و در حال حاضر هم شهروندان به‌جز مجموعه‌ای بزرگ از آهن‌آلات در هم‌ تنیده در مرکز شهر چیز دیگری نمی‌بینند.

امیدها و وعده‌ها 
نادر رمضانی، از شهروندان تبریز، از طولانی شدن پروژه و تاثیر منفی آن بر کسب و کارش گله‌مند است و می‌گوید: گرد و خاکی که معمولا فصل بهار از این محوطه بلند می‌شود موجب می‌شود پرندگان و حیوانات زبان‌بسته بمیرند یا عمرشان کوتاه‌تر شود.
حمید علوی دیگر شهروند تبریزی است که مغازه‌اش در جریان خاک‌برداری پروژه تخریب شده و به او که ساندویچ‌فروش کنار ترمینال قدیم تبریز بود وعده یک مغازه داده شده است.
وی با گلایه از طولانی شدن روند ساخت پروژه می‌گوید: 13 سال است امروز و فردا می‌کنند، اما از شواهد پیداست تا مغازه‌دار شدن دوباره ما چند سال دیگر باید بگذرد.
نیره جداری، شهروند ساکن کوی ملاحسین، هم از ترافیک سنگین حاکم بر محله گله‌مند است و می‌گوید: با اجرای عملیات‌ عمرانی جدید اطراف پروژه، ترافیک به داخل کوی‌ها منتقل شده است.

سنگ بزرگ تجاری
عضو سازمان نظام مهندسی آذربایجان شرقی که خود چند پروژه عمرانی در شهرهای مختلف استان در دست اجرا دارد با انتقاد از روند اجرایی پروژه آیسان می‌گوید: این پروژه باید متناسب با نیاز بافت فرسوده تبریز که پارک و مجموعه تفریحی هم ندارد، در ابعاد فیزیکی محدودتری اجرا می‌شد، اما گرایش پروژه به سمت مجتمع تجاری عظیم آن را زمین‌گیر کرد. نصیر شافعی با بیان این‌که تبریز به نسبت جمعیت و موقعیت گردشگرپذیری خود بیشتر از دیگر شهرهای کشور مغازه و مجتمع تجاری دارد و ساخت چنین مجموعه‌ای در 2 بخش چهل طبقه‌ای و در صدها واحد تجاری نمی‌تواند جذابیت داشته باشد.
وی تامین اعتبار پروژه از سوی دولت و شهرداری را، با توجه به مشکلات اقتصادی تامین بودجه، عملا غیرممکن می‌داند و تصریح می‌کند: بخش خصوصی هوشمندانه به دنبال تامین سود است و اگر این پروژه نتواند منافع تجاری‌اش را تامین کند از آن استقبال نخواهد کرد. وی به جلسه مشترکی که قبل از سال 90 بین سرمایه‌گذار غیربومی این پروژه با اعضای اتاق بازرگانی تبریز برگزار شد، اشاره و بیان می‌کند: در آن مقطع هم بخش خصوصی تبریز از این پروژه استقبال نکرد، زیرا تجار تبریزی این پروژه را سنگ بزرگی می‌دانستند که زدنش بسیار دشوار است.

پروژه آیسان؛ نیازمند عزم همگانی 
اما شهردار منطقه 8 تبریز به پروژه امیدوار است و با اشاره به روند اجرایی پروژه می‌گوید: سال گذشته به همراه مدیر و مسئولان منطقه روند اجرایی پروژه بررسی شد. روند ساخت پروژه پس از سال‌ها کندی، سرعت بیشتری گرفته است. علی مدبر با یادآوری این‌که این پروژه یکی از نیازهای خدماتی، رفاهی و تجاری بافت فرسوده تبریز است، عنوان می‌کند: با تعامل و همکاری ارگان‌های مختلف، می‌توان سریع‌تر به اتمام پروژه آیسان فکر کرد.

ردپای پروژه در مرکز کشور 
مدیر کل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی با بیان این‌که آیسان یکی از پروژه‌های پیچیده شهری است، می‌گوید: آیسان به عنوان یک پروژه ملی دنبال می‌شود و راهکار اتمام آن باید در سطح ملی پی گرفته شود. محمد سلطانی با تاکید بر این‌که این پروژه با توجه به قرارگیری در بافت تاریخی تبریز نیازمند تمهیدات لازم از سوی سازمان میراث فرهنگی است، ادامه می‌دهد: اداره کل مسکن و شهرسازی استان پیگیر اجرای سریع‌تر این پروژه است، اما تا زمانی که مسئولان کشوری همراهی لازم را نداشته باشند، اتمام آن با موانعی روبه‌رو خواهد بود.

لزوم مداخله مسئولان کشوری
به نظر می‌رسد پروژه آیسان برای ختم به خیر شدن نیازمند توجه جدی از سوی مسولان کشوری به ویژه سازمان میراث فرهنگی کشور و وزارت مسکن وشهرسازی است. شهرداری تبریز بارها آمادگی خود برای اتمام سریع‌تر این پروژه را اعلام کرده، اما قرار گرفتن آن دربافت تاریخی تبریز و رعایت حریم بناهایی چون ارک تبریز و بازار تاریخی این شهر اتمام آن را مشکل کرده است. در شرایط فعلی کاهش طبقات از40 به20 می‌تواند توجیه پذیر باشد، زیرا در این محدوده از تبریز ساختمان بالای20 طبقه کمتر ساخته شده و در 20 طبقه هم ساختمان آیسان زیبایی و چشم‌نوازی خود را خواهد داشت.